Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σκανδιναβικά Όρη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σκανδιναβικά Όρη
Χάρτης
Ύψος2.469 μέτρα
ΧώρεςΣουηδία, Φινλανδία και Νορβηγία
wikidata (π • σ • ε )

 Τα Σκανδιναβικά Όρη είναι μια οροσειρά που διατρέχει τη Σκανδιναβική Χερσόνησο. Οι δυτικές πλευρές των βουνών της πέφτουν απότομα στη Βόρεια Θάλασσα και στη Νορβηγική Θάλασσα, σχηματίζοντας τα φιόρδ της Νορβηγίας, ενώ στα βορειοανατολικά καμπυλώνονται σταδιακά προς τη Φινλανδία. Στα βόρεια σχηματίζουν τα σύνορα μεταξύ της Νορβηγίας και της Σουηδίας, φτάνοντας σε ύψος 2.000 μέτρων στον Αρκτικό Κύκλο. Η οροσειρά μόλις που αγγίζει τη βορειοδυτική Φινλανδία, αλλά σε ύψος που δεν είναι κάτι περισσότερο από το ύψος λόφων στη βορειότερη προέκταση της οροσειράς, η οποία βρίσκεται στο Βόρειο Ακρωτήριο.

Τα βουνά της οροσειράς είναι σχετικά ψηλά για μια περιοχή τόσο νέα και κατά τόπους γίνονται πολύ απότομα. Το Γκαλντεπίγκεν στη Νότια Νορβηγία είναι η υψηλότερη κορυφή στην ηπειρωτική Βόρεια Ευρώπη, με ύψος που φτάνει τα 2.469 μέτρα, ενώ το Κεμπνεκάιζε είναι η υψηλότερη κορυφή στη σουηδική πλευρά, με ύψος 2.104 μέτρα. Τέλος, η πλαγιά του του όρους Χάλτι είναι το υψηλότερο σημείο στη Φινλανδία, αγγίζοντας τα 1.324 μέτρα, αν και η κορυφή του Χάλτι βρίσκεται στη Νορβηγία.

Η χερσαία οικοπεριοχή του σκανδιναβικού ορεινού δάσους σημύδας και λιβαδιών συνδέεται στενά με τα Σκανδιναβικά Όρη.

Ονόματα της οροσειράς στη Σκανδιναβία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα σουηδικά, η οροσειρά ονομάζεται Skandinaviska fjällkedjan, Skanderna (εγκυκλοπαιδική και επαγγελματική χρήση), Fjällen (κοινή ονομσία στην καθομιλουμένη) ή Kölen. Στα νορβηγικά λέγεται Den skandinaviske fjellkjede, Fjellet, Skandesfjellene, Kjølen ή Nordryggen («Βόρεια Ορεσειρά», μια ονομασία η οποία επινοήθηκε το 2013). Τα ονόματα Kölen και Kjølen χρησιμοποιούνται συχνά κατά προτίμηση για το βόρειο τμήμα της οροσειράς, όπου τα βουνά σχηματίζουν μια στενή περιοχή κοντά στη συνοριακή περιοχή μεταξύ της Νορβηγίας και της Σουηδίας. Στη Νότια Νορβηγία, υπάρχει μια ευρεία διασπορά ορεινών περιοχών με κατά τόπους ονόματα, όπως Dovrefjell, Hardangervidda, Jotunheimen και Rondane. [1] [2] [3] [4]

Ορεογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι υψηλότερες κορυφές της οροσειράς συγκεντρώνονται κυρίως σε μια περιοχή με μέσο υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων, [5] ανάμεσα στο Σταβάνγκερ και το Τρόντχαϊμ στη Νότια Νορβηγία, με πολλές κορυφές πάνω από 1.300 μέτρα και μερικές κορυφές πάνω από 2.000 μέτρα. [6] Γύρω από το φιόρδ Τρόντχαϊμ, οι κορυφές μειώνονται σε υψόμετρο σε περίπου 400-500 μέτρων, ανεβαίνοντας ξανά σε ύψη άνω των 1.900 μέτρων βορειότερα στη σουηδική Λαπωνία και σε κοντινές περιοχές της Νορβηγίας. [6] Το νότιο τμήμα της οροσειράς περιέχει το ψηλότερο βουνό της Βόρειας Ευρώπης, το Γκαλντεπίγκεν το οποίο αγγίζει τα 2.500 μέτρα σε ύψος. [7] Αυτό το τμήμα της οροσειράς είναι επίσης εκτενέστερο και περιέχει μια σειρά από οροπέδια και κυματιστές επιφάνειες. [6] [8] Τα οροπέδια και οι κυματιστές επιφάνειες των νότιων Σκανδιναβικών Ορέων σχηματίζουν μια σειρά από κλιμακωτές επιφάνειες. Η γεωμορφολόγος Κάρμα Λίντμαρ Μπέργκστρομ και οι συνεργάτες της αναγνωρίζουν πέντε ευρέως διαδεδομένες κλιμακωτές επιφάνειες. Στην ανατολική Νορβηγία, μερικές από τις βαθμιδωτές επιφάνειες συγχωνεύονται σε μια ενιαία επιφάνεια. Το Ντόβρε και το Γιοτουνάιμεν είναι υψώματα στην υψηλότερη από τις κλιμακωτές επιφάνειες. [9] Στη νοτιοδυτική Νορβηγία, τα οροπέδια και οι ήπια κυματιστές επιφάνειες ανατέμνονται έντονα από φιόρδ και κοιλάδες . [10] Η οροσειρά είναι παρούσα στη Σουηδία από τη βόρεια Νταλάρνα προς τα βόρεια. νότια αυτού του σημείου τα Σκανδιναβικά Όρη βρίσκονται εντελώς εντός της Νορβηγίας. [6] Τα περισσότερα από τα Σκανδιναβικά Όρη στερούνται «αλπικής τοπογραφίας», ενώ όπου αυτή υπάρχει, δεν σχετίζεται με το υψόμετρο. [8] Ένα παράδειγμα αυτού είναι η κατανομή των δεκανοπεδίων στη νότια Νορβηγία τα οποία μπορεί να βρίσκονται πολύ κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, έως και στα 2.000 μέτρα. Τα περισσότερα λεκαοπέδια βρίσκονται μεταξύ 1.000 και 1.500 μέτρων. [11]

A. Early Miocene, 23 Ma. Interpretation of apatite fission-track data shows that the present-day landscape was deeply buried at this time. The coastal regions (e.g. from Bergen to Stavanger) were buried below a sedimentary cover about 1500 m thick. The mountain plateau of Hardangervidda had not yet been formed, and what is now the plateau surface (red dashed line) was covered by about 750 m of Caledonian rocks. B. Middle Miocene, about 15 Ma. Uplift that began in the early Miocene has led to deep erosion by rivers and to the formation of a flat landscape near sea level. The present-day Hardangervidda (red line), is part of this low-lying landscape where basement rocks are exposed. C. Present day. Renewed uplift that began in the early Pliocene (5 Ma) has raised Hardangervidda to its present elevation of about 1200 m. The sedimentary cover above the basement rocks along the coast has been eroded, and the basement hilly relief that had formed in Middle Jurassic times (175 Ma) is now re-exposed.
Σχηματισμός των βουνών της νότιας Νορβηγίας (νότια Σκανδιβαβικά Όρη). [12]

Στα ανατολικά, τα Σκανδιναβικά Όρη τα οποία συνδέονται με βουνά που είναι χαμηλότερα και λιγότερο τεμαχισμένα και είναι γνωστά στα σουηδικά ως förfjäll. Γενικά τα förfjäll δεν ξεπερνούν τα 1.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ως γεωμορφική μονάδα το förfjäll εκτείνεται σε όλη τη Σουηδία σε μήκος μέχρι τα 540 χιλιόμετρα και σε πλάτος από 40 έως 80 χιλιομέτρων από την Νταλάμα στα νότια έως τη Βόρεια Βοθνία στα βόρεια. Ενώ είναι χαμηλότερο από τα Σκανδιναβικά Όρη, το förfjäll το έντονο ανάγλυφό του, ο μεγάλος αριθμός των οροπεδίων του και το συνεκτικό σύστημα των κοιλάδων του το διακρίνουν από το λεγόμενο κυματοειδές λοφώδες έδαφος (σουηδικά: bergkullsterräng). [13]

Κλίμα, πάγος και παγετώνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τοπογραφικός χάρτης των περιοχών Jotunheimen και Dovre Rondane. Εκτεταμένος αλπικός μόνιμος παγετός μπορεί να αναμένεται σε υψόμετρο -3,5°C MAAT (με κόκκινο). Το όριο παγετώνων (με μπλε) δείχνει την αντίθετη τάση.

Το κλίμα των σκανδιναβικών χωρών είναι θαλάσσιο κατά μήκος των ακτών της Νορβηγίας και πολύ πιο ηπειρωτικό στη Σουηδία στη σκιά των Σκανδιναβικών Ορέων. Ο συνδυασμός της βόρειας τοποθεσίας και της υγρασίας από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό έχει προκαλέσει το σχηματισμό πολλών πεδίων πάγου και παγετώνων Στα βουνά, η θερμοκρασία του αέρα μειώνεται με την αύξηση του υψομέτρου και τμήματα μόνιμα παγωμένου εδάφους σε περιοχές με μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα −1,5 °C (29,3 °F) θα βρεθούν σε περιοχές εκτεθειμένες στον αέρα με μικρή κάλυψη χιονιού κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Πιο ψηλά, μπορεί να αναμένεται εκτεταμένος μόνιμος παγετός σε υψόμετρα με MAAT −3,5 °C (25,7 °F) και συνεχής μόνιμος παγετός σε υψόμετρα με MAAT −6 °C (21 °F) . [14]

Γεωλογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπόβαθρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απλοποιημένος γεωλογικός χάρτης της Φινοσκανδιναβίας. Οι καληδονικές περιοχές εμφανίζονται με πράσινο χρώμα.
Επεικόνιση που δείχνει τη σύγκρουση τριών παλαιοηπείρων κατά την ορογένεση της Καληδονίας περίπου πριν από 390 εκατομμύρια χρόνια.

Τα περισσότερα από τα πετρώματα των Σκανδιναβικών Ορέων είναι καληδονιακά, που σημαίνει ότι τοποθετήθηκαν στη θέση τους από την καληδονιακή ορογένεση. Οι βράχοι της Καληδονίας επικαλύπτουν τους βράχους των πολύ παλαιότερων επαρχιών Svecokarelian και Sveconorwegian. Οι βράχοι της Καληδονίας στην πραγματικότητα σχηματίζουν μεγάλους όγκους που έχουν προωθηθεί πάνω από τους παλαιότερους βράχους. Πολλά από τα πετρώματα της Καληδονίας έχουν διαβρωθεί από τότε που εμφανίστηκαν, πράγμα που σημαίνει ότι κάποτε ήταν παχύτερα και πιο συνεχόμενα. Από τη διάβρωση επίσης συνάγεται ότι κάποτε έφταναν πιο ανατολικά από ό,τι σήμερα. Η διάβρωση έχει αφήσει ορεινούς όγκους βράχων της Καληδονίας. [15]

Ενώ υπάρχουν κάποιες διαφωνίες, οι γεωλόγοι γενικά αναγνωρίζουν τέσσερις μονάδες: μια ανώτατη, μια ανώτερη, μια μεσαία και μια κατώτερη μονάδα. Η κατώτερη μονάδα αποτελείται από ιζηματογενή πετρώματα από την περίοδο Εντιακάρα (Vendian), από την κάμβρια περίοδο, από την ορδοβίκια περίοδο και από τη σιλούρια περίοδο. Κομμάτια πετρωμάτων της προκαμβριανής ηπειρωτικής ασπίδας ενσωματώνονται σε ορισμένα σημεία και στους κάτω όγκους. [15]

Προέλευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η προέλευση της σημερινής τοπογραφίας των βουνών συζητείται από τους γεωλόγους. [16] Γεωλογικά, τα Σκανδιναβικά Όρη είναι ένα υπερυψωμένο, παθητικό ηπειρωτικό τμήμα, παρόμοιο με τα βουνά και τα οροπέδια που βρίσκονται στην απέναντι πλευρά του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού στην Ανατολική Γροιλανδία ή στη Οροσειρά Γκρέιτ Ντιβάιντινγκ της Αυστραλίας. Τα Σκανδιναβικά Όρη έφτασαν στο ύψος τους με τεκτονικές διαδικασίες διαφορετικές από την ορογένεση, κυρίως κατά τον καινοζωικό αιώνα. [17] Ένα μοντέλο ανύψωσης σε δύο στάδια έχει προταθεί για τα Σκανδιναβικά Όρη στη Νότια Νορβηγία. Ένα πρώτο στάδιο κατά τον μεσοζωικό αιώνα και ένα δεύτερο στάδιο που ξεκινά από το Ολιγόκαινο. [18] Η ανύψωση της Νότιας Νορβηγίας έχει ανυψώσει τη δυτικότερη προέκταση της υποκαμβριανής πεδιάδας που αποτελεί μέρος της γνωστής ως παλαιϊκής επιφάνειας στη Νορβηγία. [19] [20] Στη Νότια Νορβηγία, τα Σκανδιναβικά Όρη είχαν την κύρια φάση ανύψωσής τους αργότερα (κατά τη νεογενή περίοδο) από ό,τι στη βόρεια Σκανδιναβία, η οποία είχε την κύρια φάση ανύψωσής της κατά την παλαιογενής περίοδο. [16] Για παράδειγμα, το Hardangervidda ανέβηκε από το επίπεδο της θάλασσας στο σημερινό του επίπεδο, ανάμεσα στα 1.200 και τα 1.100 μέτρα κατά τη διάρκεια των πρώιμων πλειόκαινων χρόνων. [21]

Τα διάφορα επεισόδια ανύψωσης των Σκανδιναβικών Ορέων ήταν παρόμοια σε προσανατολισμό και έγειραν τις επιφάνειες της γης προς τα ανατολικά, ενώ επέτρεπαν στα ποτάμια να χαράξουν το τοπίο. [22] Μερικές από τις κεκλιμένες επιφάνειες αποτελούν το τοπίο των πεδιάδων Muddus της βόρειας Σουηδίας. [23] Η προοδευτική κλίση συνέβαλε στη δημιουργία του παράλληλου μοτίβου αποστράγγισης της βόρειας Σουηδίας. [22] Η ανύψωση πιστεύεται ότι έγινε από κανονικά ρήγματα παράλληλων ακτών και όχι από θόλους χωρίς ρήγματα. [22] [24] Ως εκ τούτου, η κοινή επισήμανση των νότιων Σκανδιναβικών Ορέων και των βόρειων Σκανδιναβικών Ορέων ως δύο θόλων είναι παραπλανητική. [22] Υπάρχουν διχασμένες απόψεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ των παράκτιων πεδιάδων της Νορβηγίας, της πλαγιάς και της ανύψωσης των βουνών.

Σε αντίθεση με τα ορογενή βουνά, δεν υπάρχει ένα ευρέως αποδεκτό γεωφυσικό μοντέλο το οποίο να εξηγεί τα ανυψωμένα παθητικά ηπειρωτικά περιθώρια όπως τα Σκανδιναβικά Όρη. [25] Διάφοροι μηχανισμοί ανύψωσης έχουν, ωστόσο, προταθεί όλα αυτά τα χρόνια. Μια μελέτη του 2012 υποστηρίζει ότι τα Σκανδιναβικά Όρη καθώς και άλλα υπερυψωμένα παθητικά ηπειρωτικά περιθώρια μοιράζονται πιθανότατα τον ίδιο μηχανισμό ανύψωσης και ότι αυτός ο μηχανισμός σχετίζεται με τάσεις σε μακρινό πεδίο στη λιθόσφαιρα της Γης. Τα Σκανδιναβικά Όρη μπορούν σύμφωνα με αυτή την άποψη να παρομοιαστούν με μια γιγάντια αντικλινική λιθοσφαιρική πτυχή. Η αναδίπλωση θα μπορούσε να έχει προκληθεί από οριζόντια συμπίεση που επενεργεί σε μια λεπτή προς παχιά ζώνη μετάπτωσης της κρούστας (όπως όλα τα παθητικά περιθώρια). [26] [27]

Εναλλακτικές ερευνητικές κατευθύνσεις έχουν τονίσει τον ρόλο του κλίματος στην πρόκληση της διάβρωσης που προκαλεί ισοστατική αντιστάθμιση. Η ποτάμια και παγετώδης διάβρωση και τομή κατά τη διάρκεια της τεταρτογενούς περιόδου πιστεύεται ότι συνέβαλαν στην ανύψωση του βουνού εξαναγκάζοντας μια ισοστατική απόκριση. [16] Η συνολική ποσότητα ανύψωσης που παράγεται από αυτόν τον μηχανισμό θα μπορούσε να είναι έως και 500 μέτρα. [16] Άλλοι γεωεπιστήμονες έχουν υπονοήσει ότι ο διαπιρισμός στην ασθενόσφαιρα είναι η αιτία της ανύψωσης. [28]

Τα ψηλότερα βουνά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νορβηγία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τις 10 υψηλότερες βουνοκορφές στη Σκανδιναβία, οι έξι βρίσκονται στο Όπλαντ της Νορβηγίας, ενώ οι άλλες τέσσερις βρίσκονται στο Sogn og Fjordane της ίδιας χώρας.

  1. 2.469 μέτρα Γκαλντεπίγκεν (Ίνλαντετ)
  2. 2.465 μέτρα Γκλίτερτιντ (Ίνλαντετ)
  3. 2.405 μέρα Στόρε Σκαγκαστόλστιντ (Βέστλαντ)
  4. 2.387 μέτρα ανατολικό Στόρε Σκαγκαστόλστιντ (Βέστλαντ)
  5. 2.373 μέτρα Σκάρστιντ (Ίνλαντετ)
  6. 2.369 μέτρα Βέσλε Γκαλντεπίγκεν (Ίνλαντετ)
  7. 2.368 μέτρα Σουρτινγκσούε (Ίνλαντετ)
  8. 2.366 μέτρα Στόρε Μεμουρουτίντεν (Ίνλαντετ)
  9. 2.351 μέτρα Γιέρβαστιντ (Βέστλαντ)
  10. 2.348 μέτρα Σέντραλτιντ (Βέστλαντ)
  • Galdhøpiggen seen from west, Norway's highest mountain
    Το Γκαλντεπίγκεν όπως φαίνεται από τα δυτικά, το ψηλότερο βουνό της Νορβηγίας
  • Γκλίτερτιντ
    Γκλίτερτιντ
  • Falketind in Jotunheimen
    Το Φάλκετιντ στο Γιοτουνχάιμεν
  • Landscape between Abisko National Park and Kebnekaise
    Τοπίο μεταξύ του Εθνικού Πάρκου Αμπίσκο και του Κεμπνεκάιζε

Σουηδία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν 12 κορυφές στη Σουηδία που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα σε ύψος ή 13, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο ορίζονται οι κορυφές. Οκτώ από αυτές βρίσκονται στο Εθνικό Πάρκο Σάρεκ και στο γειτονικό εθνικό πάρκο Stora Sjöfallet. Οι υπόλοιπες τέσσερις κορυφές βρίσκονται στην πιο βόρεια περιοχή του Κεμπνεκάιζε.

Τοπίο όπως φαίνεται από το Μεέκονβάρα (1.019 μέτρα υψόμετρο)
Σκανδιναβικά Όρη, μια αλπική βιογεωγραφική περιοχή όπως ορίστηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος και διορθώθηκε από τη Νορβηγική Διεύθυνση Διαχείρισης της Φύσης

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «- Nordryggen, hæ ?» (στα no). Dagbladet. 14 September 2013. http://www.dagbladet.no/2013/09/14/nyheter/innenriks/fjellvandring/29275585/. 
  2. ↑ «Geo365 – Nordryggen: Rotfestet i norsk navnetradisjon». Geo365. 2 March 2014. http://www.geo365.no/nordryggen/nordryggen-rotfestet-i-norsk-navnetradisjon/. 
  3. ↑ TT (14 September 2013). «Fjällen får nytt norskt namn – SvD». Svenska Dagbladet. https://www.svd.se/fjallen-far-nytt-norskt-namn. 
  4. ↑ Radio, Sveriges (14 September 2013). «Norge namnger fjällen – kallar dem Nordryggen – Nyheter (Ekot)». Sveriges Radio. https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=83&artikel=5646122. 
  5. ↑ «The delineation of European mountain areas» (PDF). Mountain Areas in Europe – Final Report. European Commission. σελ. 27. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2016. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Rudberg, Sten (1960). «Geology and Morphology». Στο: Somme, Axel, επιμ. Geography of Norden. Heinemann. σελίδες 27–40. 
  7. ↑ Askheim, Svein (14 Δεκεμβρίου 2017). «Den skandinaviske fjellkjede». 
  8. ↑ 8,0 8,1 Osmundsen, P.T.; Redfield, T.F.; Hendriks, B.H.W.; Bergh, S.; Hansen, J.-A.; Henderson, I.H.C.; Dehls, J.; Lauknes, T.R. και άλλοι. (2010). «Fault-controlled alpine topography in Norway». Journal of the Geological Society, London 167 (1): 83–98. doi:10.1144/0016-76492009-019. Bibcode: 2010JGSoc.167...83O. http://jgs.lyellcollection.org/content/167/1/83. 
  9. ↑ «Landforms and uplift history of southern Norway». Global and Planetary Change 24 (3): 211–231. 2000. doi:10.1016/s0921-8181(00)00009-6. Bibcode: 2000GPC....24..211L. 
  10. ↑ Corner, Geoffrey (2004). «Scandes Mountains». Στο: Seppälä, Matti, επιμ. The Physical Geography of Fennoscandia. Oxford University Press. σελίδες 240–254. ISBN 978-0-19-924590-1. 
  11. ↑ Hall, Adrian M.; Ebert, Karin; Kleman, Johan; Nesje, Atle; Ottesen, Dag (2013). «Selective glacial erosion on the Norwegian passive margin». Geology 41 (12): 1203–1206. doi:10.1130/g34806.1. Bibcode: 2013Geo....41.1203H. 
  12. ↑ Japsen, Peter; Chalmers, James A. (January 2022). «The Norwegian mountains: the result of multiple episodes of uplift and subsidence» (στα αγγλικά). Geology Today 38 (1): 13–19. doi:10.1111/gto.12377. ISSN 0266-6979. 
  13. ↑ Terrängformer i Norden (στα Σουηδικά). Nordiska ministerrådet. 1984. σελ. 10. 
  14. ↑ King, Lorenz (1986). «Zonation and ecology of high mountain permafrost in Scandinavia» (στα αγγλικά). Geografiska Annaler 68A (3): 131–139. doi:10.1080/04353676.1986.11880166. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Lundqvist, Jan· Lundqvist, Thomas (2011). «Fjällen». Sveriges Geologi: Från urtid till nutid (στα Σουηδικά) (3rd έκδοση). Spain: Studentlitteratur. σελίδες 323–340. ISBN 978-91-44-05847-4. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Medvedev, Sergei; Hartz, Ebbe H. (2015). «Evolution of topography of post-Devonian Scandinavia: Effects and rates of erosion». Geomorphology 231: 229–245. doi:10.1016/j.geomorph.2014.12.010. Bibcode: 2015Geomo.231..229M. 
  17. ↑ Chalmers, J.A.; Green, P.; Japsen, P.; Rasmussen, E.S. (2010). «The Scandinavian mountains have not persisted since the Caledonian orogeny. A comment on Nielsen et al. (2009a)». Journal of Geodynamics 50 (2): 94–101. doi:10.1016/j.jog.2010.02.001. Bibcode: 2010JGeo...50...94C. 
  18. ↑ Gabrielsen, Roy H.; Faleide, Jan Inge; Pascal, Christophe; Braathen, Alvar; Nystuen, Johan Petter; Etzelmuller, Bernd; O'Donnel, Sejal (2010). «Latest Caledonian to Present tectonomorphological development of southern Norway». Marine and Petroleum Geology 27 (3): 709–723. doi:10.1016/j.marpetgeo.2009.06.004. 
  19. ↑ Lidmar-Bergström, Karna. «Paleiska ytan». Nationalencyklopedin (στα Σουηδικά). Cydonia Development. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2015. 
  20. ↑ Jarsve, Erlend M.; Krøgli, Svein Olav; Etzelmüller, Bernd; Gabrielsen, Roy H. (2014). «Automatic identification of topographic surfaces related to the sub-Cambrian peneplain (SCP) in Southern Norway—Surface generation algorithms and implications». Geomorphology 211: 89–99. doi:10.1016/j.geomorph.2013.12.032. Bibcode: 2014Geomo.211...89J. 
  21. ↑ Japsen, Peter; Green, Paul F.; Chalmers, James A.; Bonow, Johan M. (17 May 2018). «Mountains of southernmost Norway: uplifted Miocene peneplains and re-exposed Mesozoic surfaces». Journal of the Geological Society 175 (5): jgs2017–157. doi:10.1144/jgs2017-157. Bibcode: 2018JGSoc.175..721J. http://jgs.lyellcollection.org/content/early/2018/04/30/jgs2017-157. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 «The long-term topographic response of a continent adjacent to a hyperextended margin: A case study from Scandinavia». GSA Bulletin 125 (1): 184–200. 2013. doi:10.1130/B30691.1. Bibcode: 2013GSAB..125..184R. 
  23. ↑ Lidmar-Bergström, K.· Näslund, J.O. (2002). «Landforms and uplift in Scandinavia». Στο: Doré, A.G., επιμ. Exhumation of the North Atlantic Margin: Timing, Mechanisms and Implications for Petroleum Exploration. Geological Society, London, Special Publications. The Geological Society of London. σελίδες 103–116. 
  24. ↑ «Meso-Cenozoic morphotectonic evolution of southern Norway: Neogene domal uplift inferred from apatite fission track thermochronology». Tectonics 14 (3): 704–718. 1995. doi:10.1029/95tc00088. Bibcode: 1995Tecto..14..704R. https://research.vu.nl/ws/files/74118388/6795. 
  25. ↑ Bonow, Johan M. (2009). «Atlantens kustberg och högslätter – gamla eller unga?» (PDF). www.geografitorget.se (στα Σουηδικά). Geografilärarnas Riksförening. 
  26. ↑ «Elevated, passive continental margins: Not rift shoulders, but expressions of episodic, post-rift burial and exhumation». Global and Planetary Change 90–91: 73–86. 2012. doi:10.1016/j.gloplacha.2011.05.004. Bibcode: 2012GPC....90...73J. 
  27. ↑ Løseth and Hendriksen 2005
  28. ↑ Nielsen, S.B.· Paulsen, G.E. (2002). «Paleocene initiation of Cenozoic uplift in Norway». Στο: Doré, A.G., επιμ. Exhumation of the North Atlantic Margin: Timing, Mechanisms and Implications for Petroleum Exploration. Geological Society, London, Special Publications. The Geological Society of London. σελίδες 103–116. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σκανδιναβικά_Όρη&oldid=10980833"