Σέτο

Σέτο
*setokõsõq*
*setukesed*
	Σημαία των Σέτο
Συνολικός πληθυσμός
	12.800
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
	Σετομάα
Εσθονία	12.500
Ρωσία	234 (2020)
Γλώσσες
	σέτο, εσθονικά, ρωσικά
Θρησκεία
	Ανατολική Ορθοδοξία, ιθαγενής θρησκεία
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
	Άλλοι Φίννοι της Βαλτικής; ιδιαίτερα Εσθονοί, Λιβονιανοί, Βόρο και Βότες

Οι Σέτο (σέτο: setokõsõq, setoq, εσθονικά: setukesed, setud) είναι αυτόχθονος φινλανδικός λαός και γλωσσική μειονότητα, οι οποίοι έζησαν ιστορικά στα σύνορα μεταξύ της σύγχρονης Εσθονίας και της Ρωσίας.

Οι Σέτο μιλούσαν ιστορικά τη γλώσσα σέτο και ήταν Ορθόδοξοι Χριστιανοί . Η γλώσσα σέτο (όπως και η εσθονική και η φινλανδική) ανήκει στη φιννική ομάδα της οικογένειας των ουραλικών γλωσσών. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι Σέτο επιδίωξαν μεγαλύτερη αναγνώριση, αντί να θεωρείται η γλώσσα τους διάλεκτος της εσθονικής. Ο Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός, με επιρροές από τις τοπικές λαϊκές θρησκείες, ασκείται ευρέως από τους λαούς Σέτο.

Οι προγονικές εστίες πολλών Σέτο βρίσκονται στα νότια της λίμνης Πέιπους στην περιοχή Σετομάα. Μετά το 1991, ωστόσο, αυτό το έδαφος χωρίστηκε μεταξύ της ανεξάρτητης Εσθονίας (επαρχίες Πόλβα και Βόρο) και των βορειοδυτικών τμημάτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας (επαρχία Πετσόρσκι της περιφέρειας Πσκοφ).

Εθνοτική ιστορία

Συνοδοί του γάμου στη Βάρσκα το 1912 με παραδοσιακόή ενδυμασία Σέτο.

Η ακριβής προέλευση του λαού Σέτο είναι άγνωστη στους ερευνητές. Είναι γνωστό μόνο ότι πρωτοεμφανίστηκαν στη Σετομάα γύρω από τον ποταμό Πιούσα. Ήταν μια περιοχή, η οποία αποτελούσε διασταύρωση μεταξύ των φιννικών λαών και των Βαλτικών.

Κατά τον 13ο αιώνα, η πλειονότητα των Εσθονών κατά μήκος των ακτών μεταστράφηκε στον ρωμαιοκαθολικισμό κατά τη διάρκεια της Λιβονικής Σταυροφορίας υπό την ηγεσία του Τευτονικού Τάγματος. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η πλειονότητα των Σέτο ζούσε υπό τη Δημοκρατία του Νόβγκοροντ και παρέμειναν οπαδοί της εγγενούς Φιννικής θρησκείας τους. Τα επόμενα διακόσια χρόνια, οι Σέτο προσηλυτίστηκαν στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό λόγω της επιρροής από τα γειτονικά σλαβικά κράτη, αλλά ενσωμάτωσαν στοιχεία της προηγούμενης προχριστιανικής θρησκείας τους. Μια πρώιμη επικρατούσα πεποίθηση για την προέλευση της κοινότητας Σέτο ήταν ότι ήταν Εσθονοί, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει ανατολικά και είχαν υιοθετήσει τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό υπό την επιρροή της Δημοκρατίας του Νόβγκοροντ .

Η πολιτιστική ανάπτυξη των Σέτο άνθισε στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οργανώθηκαν πολλές εθνικές ενώσεις. Το 1905, ο αριθμός των Σέτο έφτασε στο αποκορύφωμά του. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Εσθονίας, οι Αρχές υιοθέτησαν μια πολιτική εσθονοποίησης του πληθυσμού της, η οποία τελικά οδήγησε στην παρακμή των Σέτο ως διακριτική κοινότητα εντός της Εσθονίας. Στη Ρωσία, λόγω της επιρροής των εσθονόφωνων σχολείων, των υψηλών ποσοστών γάμων μεταξύ των κοινοτήτων και της μετανάστευσης στην Εσθονία, μειώθηκε επίσης ο αριθμός των αυτοπροσδιοριζόμενων ως Σέτο.

Οι Σέτο είναι επίσημα προστατευόμενη εθνική μειονότητα στη ρωσική περιφέρεια Πσκοφ και γλωσσική μειονότητα στην Εσθονία. Το 2002, στο έκτο συνέδριο Σέτο, οι Σέτο δήλωσαν την πρόθεσή τους να ταυτοποιούντσαι ως ξεχωριστή ομάδα ανθρώπων. Σε μια απογραφή του 2011, ανακαλύφθηκε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα του πληθυσμού σχεδόν 12.500 κατοίκων, που μιλούσαν σέτο στην Εσθονία, ζούσαν έξω από τις ιστορικές περιοχές Σέτο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν δύο ξεχωριστές κοινότητες Σέτο. Η πρώτη ομάδα ήταν Σέτο, που είχαν μεταναστεύσει μακριά από τη Σετομάα και έπρεπε να αναδημιουργήσουν μια κοινοτική και θρησκευτική ταυτότητα. Η δεύτερη ομάδα είναι οι Σέτο, που συνέχισαν να ζουν σε παλαιότερες κοινότητες στη Σετομάα.

Το θέμα των συνόρων

Το 1920, με τη συνθήκη ειρήνης του Τάρτου, η περιοχή Σετομάα (Σετολάνδη) παραχωρήθηκε στη νεοσύστατη Δημοκρατία της Εσθονίας και συμπεριλήφθηκε στην επαρχία Πετσέρι. Ως αποτέλεσμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Δημοκρατία της Εσθονίας προσαρτήθηκε βίαια από τη Σοβιετική Ένωση. Και στις 15 Αυγούστου 1944, τα σύνορα μεταξύ της Εσθονικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας αναθεωρήθηκαν από τις Αρχές της Μόσχας σε αυτά που ισχύουν ως τώρα. Το θέμα έγινε επίκαιρο, καθώς η Δημοκρατία της Εσθονίας αποκαταστάθηκε στα σύνορα της Εσθονικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας το 1991 και αμέσως μετά δημιουργήθηκαν εθνικά σύνορα.

Σέτο λέελο

Το 2009, το πολυφωνικό λαϊκό τραγούδισμα λέελο των Σέτο προστέθηκε στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO^[2]. Εκτελείται συνήθως από γυναίκες^[2], ντυμένες με παραδοσιακές ενδυμασίες^[3]. Κατά τη διάρκεια του εορτασμού της Ημέρας του Βασιλείου Σέτο, στη νικήτρια βασική τραγουδίστρια μιας ομάδας λέελο απονέμεται ο τίτλος Μητέρα του Τραγουδιού.^[2]

Αντιπροσωπευτικές οργανώσεις

Το Συνέδριο των Σέτο, ένα όργανο που αποτελείται από εκπροσώπους των χωριών και των οργανώσεων Σέτο, συγκαλείται τακτικά κάθε τρία χρόνια και εκλέγει ένα μόνιμο Συμβούλιο Πρεσβυτέρων.

Ο Σύλλογος για το Συνέδριο Σέτο ήταν μέλος του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τις Λιγότερο Διαδεδομένες Γλώσσες. Η ομοσπονδία δήμων Σετομάα στην Εσθονία ^[4] εκδίδει την εφημερίδα Setomaa^[5] εν μέρει στη γλώσσα σέτο, εν μέρει στα εσθονικά.

Επίσης, κάθε χρόνο, οι Σέτο επιλέγουν έναν επίτροπο του Βασιλιά Πέκο για το λεγόμενο Βασίλειο της Σετομάα στον ετήσιο εορτασμό της Ημέρας του Βασιλείου Σέτο (Seto Kuningriigi päiv), μιας τοπικής γιορτής στα μεγαλύτερα χωριά Σέτο. Ο τίτλος είναι σε μεγάλο βαθμό τελετουργικός και τον έχουν αναλάβει ντόπιοι ακτιβιστές, πολιτικοί, επιχειρηματίες και μελετητές. Η παράδοση ξεκίνησε από τον Πολ Χάγκου, Σέτο και ερευνητή του λαϊκού τραγουδιού Σέτο και της παραδοσιακής φωνητικής πολυφωνίας (λέελο) στο Πανεπιστήμιο του Τάρτου.

Θρησκεία

Το μοναστήρι Πσκόβο-Πετσέρσκι στο Πετσόρι υπήρξε σημαντικό θρησκευτικό και κοινοτικό κέντρο για τους λαούς Σέτο. Από τους μεσαιωνικούς χρόνους το μοναστήρι έχει στην κατοχή του μεγάλο μέρος της γης και τις εκκλησίες Σέτο στην περιοχή, με αποτέλεσμα πολλοί αγρότες Σέτο να βλέπουν το μοναστήρι ως το οικονομικό και θεολογικό κέντρο της κοινότητάς τους.

Το 1920, με την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας της Εσθονίας από τη Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία, τα σύνορα χαράχθηκαν, ώστε να περιλαμβάνουν το μοναστήρι από την πλευρά της Εσθονίας. Αυτό το εμπόδισε να βεβηλωθεί ή να κατεδαφιστεί από τις σοβιετικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της αντιθρησκευτικής εκστρατείας από το 1921-1928. Μετά την κατοχή από τις γερμανικές και σοβιετικές δυνάμεις από το 1940-1991, η αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Εσθονίας οδήγησε στη μετακίνηση των συνόρων χωρίζοντας τα προγονικά εδάφη των Σέτο και τοποθετώντας το μοναστήρι στην πλευρά της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Με την αναβίωση του πολιτισμού των Σέτο μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, άρχισαν να επανεμφανίζονται στοιχεία της προχριστιανικής θρησκείας, που διατηρούνταν ιδιωτικά κατά τις περιόδους του εκχριστιανισμού και της σοβιετοποίησης. Από το 2007, το Jumalamägi, ο Λόφος του Θεού, ένα αρχαίο ιερό άλσος αφιερωμένο στον Θεό-Βασιλιά Πέκκο, ο οποίος μετέφερε πνεύματα στη μετά θάνατον ζωή με το άλογό του, έχει γίνει και πάλι κέντρο κοινοτικής δραστηριότητας. Πρόσφατα, ένα γλυπτό του τοπικού γλύπτη Ρ. Βέεμπερ ανεγέρθηκε στον λόφο και έχει γίνει μια σημαντική τοποθεσία για προσφορές στον Πέκο από την τοπική κοινότητα.^[6]

Γενετική

Με βάση 56 δείγματα, η πιο κοινή απλοομάδα mtDNA για τους Σέτο είναι η H, καθώς το 42,9% εξ αυτών ανήκουν σε αυτήν. Το 33,9% των Σέτο έχουν την απλοομάδα U και η πιο συχνά εντοπισμένη υποκατηγορία της είναι η U5. Λιγότερο κοινές απλοομάδες mtDNA περιλαμβάνουν τις J, T και V.^[7]

Δείτε επίσης

Παραπομπές

↑ «Росстат — Всероссийская перепись населения 2020». rosstat.gov.ru. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023.
1 2 3 «Seto Leelo, Seto polyphonic singing tradition». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2012.
↑ Kevin O'Connor (2006). Culture And Customs of the Baltic States. Greenwood Publishing Group. σελ. 178. ISBN 978-0-313-33125-1. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2012.
↑ «Setomaa». www.setomaa.ee. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021.
↑ «Setomaa Valdade Liit». 11 Δεκεμβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021.
↑ «God's Hill | Setomaa Attractions | Visit Setomaa». visitsetomaa.ee (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022.
↑ Lappalainen, T.; Laitinen, V.; Salmela, E.; Andersen, P.; Huoponen, K.; Savontaus, M.-L.; Lahermo, P. (2008). «Migration Waves to the Baltic Sea Region» (στα αγγλικά). Annals of Human Genetics 72 (3): 337–348. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00429.x. ISSN 0003-4800. PMID 18294359. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-1809.2007.00429.x.

Περαιτέρω ανάγνωση

Salve, Kristi· Sarv, Vaike (1987). Setu lauludega muinasjutud (στα Εσθονικά). Keele ja Kirjanduse Instituut. σελίδες 198–200 (analysis of the Seto folktale corpus).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Φωτογραφικό δοκίμιο από το BBC News - "Σε φωτογραφίες: Οι Σέτο, ένας λαός στα σύνορα"
"Seto Culture in Setumaa" στο visitestonia.com Αρχειοθετήθηκε 2013-10-22 στο Wayback Machine.
Ιστορίες εικόνων στο National Geographic - A Fairytale Kingdom Faces Real-Life Troubles από τον Jérémie Jung και την Eve Conant

[1] «Росстат — Всероссийская перепись населения 2020». rosstat.gov.ru. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023.

[Leelo-2] 1 2 3 «Seto Leelo, Seto polyphonic singing tradition». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2012.

[O'Connor-3] Kevin O'Connor (2006). Culture And Customs of the Baltic States. Greenwood Publishing Group. σελ. 178. ISBN 978-0-313-33125-1. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2012.

[4] «Setomaa». www.setomaa.ee. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021.

[5] «Setomaa Valdade Liit». 11 Δεκεμβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2021.

[6] «God's Hill | Setomaa Attractions | Visit Setomaa». visitsetomaa.ee (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022.

[7] Lappalainen, T.; Laitinen, V.; Salmela, E.; Andersen, P.; Huoponen, K.; Savontaus, M.-L.; Lahermo, P. (2008). «Migration Waves to the Baltic Sea Region» (στα αγγλικά). Annals of Human Genetics 72 (3): 337–348. doi:10.1111/j.1469-1809.2007.00429.x. ISSN 0003-4800. PMID 18294359. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-1809.2007.00429.x.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]