Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σάο Φρανσίσκο (ποταμός)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ποταμός Σάο Φρανσίσκο
ΠηγέςSerra da Canastra National Park και headwaters of São Francisco River
ΕκβολέςΑτλαντικός Ωκεανός
Χώρες ΛεκάνηςΒραζιλία
ΧώραΒραζιλία
Μήκος2.814 χλμ[1]
Μέση εκροή2,943 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο
ΠαραπόταμοιAbaeté River, Moxotó River, Das Velhas River, Pajeú River, Ipanema River, Carinhanha River, Corrente River, Grande River, Jacaré River, Paracatu River, Paramirim River, Verde Grande River, Ribeirão dos Araras, Pacuí River, Pará River, Peruaçu River, Samburá River, Santo Onofre River, São Miguel River και Urucuia River
Χάρτης
wikidata (π • σ • ε )

Ο ποταμός Σάο Φρανσίσκο (πορτογαλικά: São Francisco‎) είναι ένας μεγάλος ποταμός στη Βραζιλία. Με μήκος 2.914 χλμ, [2] είναι ο μακρύτερος ποταμός που τρέχει εξ ολοκλήρου στην επικράτεια της Βραζιλίας και ο τέταρτος μεγαλύτερος ποταμός στη Νότια Αμερική και συνολικά στη Βραζιλία (μετά τον Αμαζόνιο, τον Παρανά και τον Μαδέρα). Ήταν γνωστός ως Οπάρα από τους ιθαγενείς πριν από τον αποικισμό, και σήμερα είναι επίσης γνωστός με το όνομα "Βέλο Τσίκο". [3]

Ο Σάο Φρανσίσκο πηγάζει από την οροσειρά Κανάστρα που βρίσκεται στο κεντροδυτικό τμήμα της πολιτείας Μίνας Ζεράις. Σε γενικές γραμμές, ο ποταμός στα βόρεια διατρέχει τις πολιτείες Μίνας Ζεράις και Μπαΐα, πίσω από την παράκτια περιοχή, απορροφώντας μια έκταση άνω των 630.000 τετραγωνικών χιλιόμετρων (240.000 τετραγωνικών μιλίων). Στη συνέχεια, στρίβει προς τα ανατολικά για να σχηματίσει το σύνορο ανάμεσα στη Μπαΐα στην δεξιά του όχθη και των πολιτειών Περναμπούκο και της Αλαγκόας στην αριστερή του όχθη. Μετά από αυτό, ο ποταμός καταλήγει στα σύνορα μεταξύ των πολιτειών Αλαγκόας και Σερζίπε και τελικά χύνεται στον Ατλαντικό Ωκεανό. Εκτός από τις πέντε πολιτείες από τις οποίες διέρχεται ή με τις οποίες συνορεύει άμεσα, ο Σάο Φρανσίσκο, η λεκάνη απορροής του περιλαμβάνει επίσης παραπόταμους από την πολιτεία του Γκοϊάς και από το Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα της χώρας.

Ο Σάο Φρανσίσκο είναι ένα σημαντικό ποτάμι για τη Βραζιλία, το οποίο ονομάζεται και "το ποτάμι της εθνικής ενσωμάτωσης" επειδή ενώνει διαφορετικά κλίματα και διαφορετικές περιοχές της χώρας, ιδίως τη νοτιοανατολική με τη βορειοανατολική. Ο ποταμός είναι επίσης σημαντικός επειδή περνά μέσα από την ημιάνυδρη περιοχή της χώρας, μια περιοχή που ιστορικά χαρακτηρίζεται από ξηρασίες και περιορισμένη πρόσβαση σε νερό. Είναι πλωτός ανάμεσα στις πόλεις Πιραπόρα (στην επαρχία Μίνας Ζεράις) και Ζουαζέιρο (στην επαρχία Μπαΐα), καθώς και μεταξύ των Πιράνχας (στην επαρχία Αλαγκόας) και των εκβολών του στη θάλασσα. Παρ' όλα αυτά, η παραδοσιακή πλεύση επιβατών έχει σχεδόν εξαφανιστεί τα τελευταία χρόνια λόγω των αλλαγών στην ροή του ποταμού.

Ονόματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ποτάμι πήρε το όνομά του από τον άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, από την πρώτη του ανακάλυψη από τους Ευρωπαίους που συνέπεσε με την ημέρα της γιορτής του (στις 4 Οκτωβρίου) το 1501. Το παρωνύμιο "Βέλο Τσίκο" (πορτογαλικά: Velho Chico‎) μπορεί να μεταφραστεί ως "γερο-Φρανκ": velho σημαίνει γέρος, και chico είναι ένα υποκοριστικό του Φραγκίσκου (Francisco). [3]

Οι αυτόχθονες λαοί ονόμασαν τον ποταμό Καλέσι στη πλέον εξαφανισμένη γλώσσα Τουξά, καθώς και Οπαρά στην επίσης εξαφανισμένη γλώσσα Νατού. [4]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι γλώσσες Τουξά, Τρουκά, Νατού, και Καρίρι ομιλούνταν παλαιότερα στη λεκάνη του ποταμού Σάο Φρανσίσκο. [5]

Ο Ιταλός εξερευνητής Αμέριγκο Βεσπούτσι είδε για πρώτη φορά τον ποταμό Σάο Φρανσίσκο στις 4 Οκτωβρίου του 1501. Το 1865, ο Βρετανός εξερευνητής και διπλωμάτης Ρίτσαρντ Φράνσις Μπάρτον μετατέθηκε στην πόλη Σάντος της Βραζιλίας. Εξερεύνησε τα κεντρικά υψίπεδα, διαπλέοντας με κανό τον ποταμό Σάο Φρανσίσκο από τις πηγές του μέχρι τους καταρράκτες του Πάουλο Αφόνσο. [6]

Τμήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πηγές του ποταμού Σάο Φρανσίσκο
Ο ποταμός Σάο Φρανσίσκο στα νότια του Πάουλο Αλφόνσο
Γέφυρα ύψους 84 μέτρων πάνω από τον ποταμό Σάο Φρανσίσκο ανάμεσα στις πολιτείες Μπαΐα και Αλαγκόας

Η πορεία του ποταμού, ο οποίος διανύει πέντε πολιτείες της Βραζιλίας, μπορεί να χωριστεί σε τέσσερις τμήματα, κατά τον παρακάτω τρόπο:

  1. Το υψηλό τμήμα, από την πηγή του ποταμού μέχρι την Πιραπόρα στην πολιτεία Μίνας Ζεράις.
  2. Το άνω μέσο τμήμα, από την Πιραπόρα, όπου ξεκινά το πλωτό κομμάτι του ποταμού, μέχρι το Ρεμάνσο (Μπαΐα) και το φράγμα Σομπραντίνιο.
  3. Το κάτω μέσο τμήμα, από το φράγμα Σομπραντίνιο μέχρι το Πάουλο Αφόνσο, επίσης στην πολιτεία Μπαΐα (στα σύνορά της με την πολιτεία Αλαγκόας), το οποίο καταλήγει στο φράγμα Ιταπάρικα
  4. Το χαμηλό τμήμα, από το Πάουλο Αφόνσο μέχρι τις εκβολές του ποταμού στον Ατλαντικό Ωκεανό.

Παραπόταμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ποτάμι δέχεται νερό από 168 άλλα ποτάμια και ρέματα, από τα οποία τα 90 βρίσκονται στην δεξιά του όχθη και τα υπόλοιπα 78 στην αριστερή. Οι βασικοί παραπόταμοι του Σάο Φρανσίσκο είναι:

  • Ποταμός Παραόπεμπα
  • Ποταμός Αμπαετέ
  • Ποταμός Ντα Βέλας
  • Ποταμός Τζεκιταΐ
  • Ποταμός Παρακάτου
  • Ποταμός Ουρουκούια
  • Ποταμός Βέρντε Γκράντε
  • Ποταμός Καρινιάνια
  • Ποταμός Κορέντε
  • Ποταμός Γκράντε

Πλευστότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φαράγγι στον ποταμό Σάο Φρανσίσκο

Το Σάο Φρανσίσκο είναι φυσικά πλευστό καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου ανάμεσα στην Πιραπόρα (της πολιτείας Μίνας Ζεράις) και των δίδυμων πόλεων Πετρολίνα (στην πολιτεία Περναμπούκο) και Ζουαζέιρο (στην πολιτεία Μπαΐα). Η περιοχή αυτή εκετείνεται σε μήκος 1.371 χλμ (852 μιλίων). Ωστόσο, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο βάθος ανάλογα με τις βροχοπτώσεις. Λόγω της ποικιλομορφίας των φυσικών χαρακτηριστικών κατά μήκος της πλευστής περιοχής, η έκταση αυτή μπορεί να χωριστεί σε τρεις υποπεριοχές, κατά τον ακόλουθο τρόπο:

  • Από την Πιραπόρα μέχρι το Πιλάο Αρκάντο (στην πολιτεία Μπαΐα), με μήκος 1.015 χλμ. (που ισοδυναμούν με 631 μίλια) και με διαφορά ύψους έως και 6 μέτρα (20 πόδια), η οποία μπορεί να συμβεί λόγω βροχής και ξηρασίας.
  • Από το Πιλάο Αρκάντο μέχρι το φράγμα Σομπραντίνιο, του οποίου η δεξαμενή έχει μήκος 314 χλμ., επιφάνεια 4.214 τετραγωνικά χλμ. και βάθος άνετο κατά την πλεύση.
  • Από το φράγμα Σομπραντίνιο μέχρι τις δίδυμες πόλεις Πετρολίνα και Ζουαζέιρο, με μήκος 42 χλμ. και μέσο βάθος 2 μέτρα, που υποστηρίζεται από ροή νερού 1.500 κυβικών μέτρων ανά δευτερόλεπτο.

Μέχρι τα τελευταία χρόνια, το Σάο Φρανσίσκο είχε τακτική συγκοινωνία από ένα είδος επιβατηγού σκάφους που ονομάζεται gaiola (λέξη η οποία στα πορτογαλικά σημαίνει «κλουβί»). Αυτά τα σκάφη ήταν ατμόπλοια με κουπιά, μερικά από τα οποία ήταν παλαιότερα ποταμόπλοια στον Μισισιπή και χρονολογούνταν από την εποχή του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου. Μετά την κατασκευή του φράγματος Σομπραντίνιο στην Μπαΐα, οι συνθήκες πλοήγησης άλλαξαν σημαντικά, καθώς το μεγάλο μέγεθος της δεξαμενής επέτρεπε τον σχηματισμό μικρών κυμάτων τα οποία έφταναν σε μεγάλο ύψος. Αν και το φράγμα έχει κλειδαριά για τη ναυσιπλοΐα, τα κύματα και τα ρεύματα δυσκόλευαν την πλεύση των σκαφών αυτών στη λίμνη. Ταυτόχρονα, η αποψίλωση των δασών και η υπερβολική γεωργική χρήση των νερών του Σάο Φρανσίσκο και των παραποτάμων του μείωσαν σημαντικά τη ροή του νερού στο μέσον της διαδρομής, δημιουργώντας όγκους από άμμο και νησιά που εμπόδιζαν τη ναυσιπλοΐα.

Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι συνθήκες ήταν πλέον τέτοιες, που η ναυσιπλοΐα έγινε αδύνατη για τα μεγάλα εκείνα σκάφη, αν και ήταν ακόμα δυνατή για μικρότερα σκάφη. Τα κελύφη εκείνων των παλιών ποταμόπλοιων είναι ακόμα ορατά στον ποταμό, στο ύψος της Πιραπόρα. Από το 2009, ένα μόνο σκάφος, το Benjamim Guimarães, παραμένει σε δραστηριότητα, πραγματοποιώντας τουριστικές κρουαζιέρες σε μικρές αποστάσεις από την Πιραπόρα στο Σάο Ρομάο και αντίστροφα. [7]

Ψάρια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 

Δύο από τα ψάρια που είναι ενδημικά στη λεκάνη του ποταμού Σάο Φρανσίσκο: τα είδη Lophiosilurus alexandri και Hypsolebias magnificus

Περισσότερα από 200 είδη ψαριών είναι γνωστά από τη λεκάνη του ποταμού Σάο Φρανσίσκο και αναμένεται ότι θα ανακαλυφθούν πολλά επιπλέον είδη στο μέλλον, ειδικά από τα σχετικά ελάχιστα γνωστά ανώτερα μέρη του ποταμού. [8] Περίπου το 10% από τα είδη των ψαριών που είναι γνωστά από τη λεκάνη του ποταμού είναι απειλούμενα είδη και περίπου το 13% είναι σημαντικά για την αλιεία. [9] Το 64% περίπου από τα είδη των ψαριών τα οποία είναι γνωστά από τη λεκάνη είναι ενδημικά, [10] όπως για παράδειγμα το Conorhynchos conirostris (ένα γατόψαρο με αβέβαιες ταξινομικές συγγένειες), [11] το Lophiosilurus alexandri (ένα πεπλατυσμένο γατόψαρο), [10] το Pygocentrus piraya (το μεγαλύτερο είδος πιράνχας) το Franciscodoras marmoratus (ένα θωρακισμένο γατόψαρο), [10] το Orthospinus franciscensis (το μοναδικό μέλος του γένους του), [10] Hasemania nana (ένα μικρό είδος που συχνά φυλάσσεται σε ενυδρεία), [12] και Salminus franciscanus. [13] Περισσότερα από 40 είδη κυπρινόδοντων ζουν στη λεκάνη του ποταμού Σάο Φρανσίσκο, ιδίως από τα γένη Cynolebias και Hypsolebias. [10] Τα φράγματα (τα οποία εμποδίζουν τη μετανάστευση των ψαριών στον ποταμό) και η ρύπανση δημιουργούν προβλήματα στα είδη του ποταμού και έχουν καταγραφεί μαζικοί θάνατοι ψαριών. [14]

Πόλεις και πληθυσμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ποταμός Σάο Φρανσίσκο, στην Ιμποτιράμα της πολιτείας Μπαΐα της Βραζιλίας
Οι εκβολές του ποταμού Σάο Φρανσίσκο

Η περιοχή την οποία διατρέχει ο ποταμός είναι τεράστια και αραιοκατοικημένη, αλλά αρκετές πόλεις βρίσκονται στον ποταμό. Ξεκινώντας από την πολιτεία Μίνας Ζεράις, ο ποταμός περνά από την Πιραπόρα, το Σάο Φρανσίσκο, την Ζανουάρια, το Μπομ Ζεζούς ντα Λάπα, τις δίδυμες πόλεις Πετρολίνα και Ζουαζέιρο και το Πάουλο Αφόνσο. Η ενδοχώρα είναι άνυδρη και έχει ελάχιστο πληθυσμό, επομένως οι περισσότερες πόλεις είναι μικρές και απομονωμένες. Μόνο οι δίδυμες πόλεις Πετρολίνα και Ζουαζέιρο έχουν εξελιχθεί σε μεσαίου μεγέθους οικισμούς και έχουν γνωρίσει ευημερία λόγω της παραγωγής φρούτων που βασίζεται στην άρδευση.

Υδροηλεκτρικά φράγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το υδροηλεκτρικό δυναμικό του ποταμού Σάο Φρανσίσκο άρχισε να αξιοποιείται το 1955, όταν κατασκευάστηκε το φράγμα του Πάουλο Αφόνσο ανάμεσα στις πολιτείες Μπαΐα και Αλαγκόας. Το εργοστάσιο του Πάουλο Αφόνσο παρέχει τώρα ηλεκτρική ενέργεια για ολόκληρη τη βορειοανατολική Βραζιλία. Τέσσερις άλλοι μεγάλοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί κατασκευάστηκαν αργότερα: ο σταθμός Τρες Μαρίας στην πολιτεία Μίνας Ζεράις, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1961, ο σταθμός Σομπραντίνιο στη Μπαΐα, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1977, ο σταθμός Λουίζ Γκονζάγκα, ανάμεσα στις πολιτείες Μπαΐα και Περναμπούκο, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1988 και ο σταθμός Ζινγκό κοντά στο Πιράνχας το 1994. Η δεξαμενή του Σομπραντίνιο είναι μια από τις μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες στον κόσμο, με έκταση 4.214 τετραγωνικά χλμ.

Το τμήμα των απότομων φαραγγιών μεταξύ των φραγμάτων του Πάουλο Αφόνσο και του Ζινγκό, συμπεριλαμβανομένου μέρους της δεξαμενής Ζινγκό, προστατεύεται από το Φυσικό Μνημείο του ποταμού Σάο Φρανσίσκο, το οποίο εκτείνεται σε μια περιοχή 26.736 εκταρίων. [15]

Πολιτιστική σημασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ποταμός Σάο Φρανσίσκο έχει μεγάλη σημασία για την ιστορία και ιδιαίτερα για τη λαογραφία. Αυτή η ιστορία γιορτάζεται μέσα από τραγούδια, θρύλους και αναμνηστικά με βάση τα καράνκα, ένα είδος γκαργκόιλ που τοποθετείται στην πλώρη των σκαφών gaiola και έχει σκοπό να τρομάζει τους δαίμονες του ποταμού έτσι ώστε να μένουν μακριά από το σκάφος. Τα τουριστικά καταστήματα γύρω από το ποτάμι έχουν κατασκευάσει μοντέρα αντίγραφα και μινιατούρες των αυθεντικών αντικειμένων, τα οποία εξαφανίζονται. Οι ιστορίες για τους δαίμονες και τα τέρατα του ποταμού επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας.

Από το Πάουλο Αφόνσο μέχρι την ιστορική πόλη Πενέντο (στην πολιτεία Αλαγκόας), ο ποταμός βρίσκεται στον πυθμένα ενός φαραγγιού ή μιας απότομης κοιλάδας. Το Πιράνχας, μια κοντινή πόλη, ήταν κάποτε ο τερματικός σταθμός μιας σιδηροδρομικής γραμμής. Στην πόλη υπάρχουν μια σειρά από εγκαταλελειμμένα ιστορικά κτήρια τα οποία χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο, που έχουν αναστηλωθεί και αναδεικνύονται σε τουριστικά αξιοθέατα.

Αμφιλεγόμενο έργο εκτροπής (υπό κατασκευή)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2005, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας πρότεινε ένα αμφιλεγόμενο έργο εκτροπής του ποταμού Σάο Φρανσίσκο, με σκοπό να μεταφέρει νερό από τον ποταμό σε ημιάνυδρες περιοχές [16] τεσσάρων πολιτειών της Βραζιλίας (Σεαρά, Περναμπούκο, Παραΐμπα και Ρίο Γκράντε ντο Νόρτε). Οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι το έργο θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό, ωφελώντας μόνο τους μεγάλους ιδιοκτήτες γης και ένα πολύ μικρό τμήμα του πληθυσμού, ενώ παράλληλα θα έχει και σημαντικές οικολογικές επιπτώσεις. Η κυβέρνηση, από την άλλη, επιμένει ότι το έργο θα δώσει στους κατοίκους των τεσσάρων πολιτειών την απαραίτητη παροχή νερού.

Το αρχικό σημείο του έργου της εκτροπής βρίσκεται στο Καμπρομπό.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ marte.dpi.inpe.br/col/ltid.inpe.br/sbsr/2002/11.20.18.39/doc/03_396.pdf.
  2. ↑ «São Francisco River - river, Brazil». Encyclopaedia Britannica. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Planet, Lonely. «Velho Chico: The River of National Unity in Brazil». Lonely Planet (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2021. 
  4. ↑ Pompeu Sobrinho, Thomaz. 1958. Línguas Tapuias desconhecidas do Nordeste: Alguns vocabulários inéditos. Boletim de Antropologia (Fortaleza-Ceará) 2. 3–19.
  5. ↑ Loukotka, Čestmír (1968). Classification of South American Indian languages. Los Angeles: UCLA Latin American Center. 
  6. ↑ Wright (1905), vol. 1, p. 200 Αρχειοθετήθηκε 24 August 2008 στο Wayback Machine..
  7. ↑ «Vapor Benjamim Guimarães» (στα Πορτογαλικά). Paradiso Turismo. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2009. 
  8. ↑ Reis, R. E.; Albert, J. S.; Di Dario, F.; Mincarone, M. M.; Petry, P.; Rocha, L. A. (2016). «Fish biodiversity and conservation in South America» (στα αγγλικά). Journal of Fish Biology 89 (1): 12–47. doi:10.1111/jfb.13016. ISSN 1095-8649. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jfb.13016. 
  9. ↑ Tanesi (8 Μαρτίου 2010). «Belo Horizonte ganha o maior aquário de água doce do Brasil». Guia da Pesca (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2025. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Reis, R. E.; Albert, J. S.; Di Dario, F.; Mincarone, M. M.; Petry, P.; Rocha, L. A. (2016). «Fish biodiversity and conservation in South America» (στα αγγλικά). Journal of Fish Biology 89 (1): 12–47. doi:10.1111/jfb.13016. ISSN 1095-8649. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jfb.13016. 
  11. ↑ Ferraris, Carl J., Jr. (2007). Checklist of catfishes, recent and fossil (Osteichthyes: Siluriformes), and catalogue of siluriform primary types. Zootaxa 1418: 1–628.
  12. ↑ Froese, Rainer & Pauly, Daniel, επιμ. (2018). "Hasemania nana" στην FishBase. Έκδοση: December 2018.
  13. ↑ Lima, Flávio C. T.; Britski, Heraldo A. (2007-09). «Salminus franciscanus, a new species from the rio São Francisco basin, Brazil (Ostariophysi: Characiformes: Characidae)» (στα αγγλικά). Neotropical Ichthyology 5: 237–244. doi:10.1590/S1679-62252007000300001. ISSN 1679-6225. https://www.scielo.br/j/ni/a/WBLWpgxQN8x9fDJxbxZKNyM/?lang=en. 
  14. ↑ Hackett, J. (2005). Investigation into fish mortality on the Sao Francisco River, Minas Gerais, Brazil, September 17 to October 10, 2005. Technical Report, World Fisheries Trust. Retrieved 9 March 2013.
  15. ↑ Unidade de Conservação: Monumento Natural do Rio São Francisco, MMA: Ministério do Meio Ambiente, http://sistemas.mma.gov.br/cnuc/index.php?ido=relatorioparametrizado.exibeRelatorio&relatorioPadrao=true&idUc=1812, ανακτήθηκε στις 2016-05-21 
  16. ↑ «Βραζιλία: Σε απελπιστική κατάσταση η επαρχία Παράιμπα από την πενταετή ξηρασία». Πρώτο Θέμα. 18 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2025. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σάο_Φρανσίσκο_(ποταμός)&oldid=10989891"