Ρόζα Εσκενάζυ
H Ρόζα Εσκενάζυ ήταν τραγουδίστρια του ρεμπέτικου, αλλά και άλλων ειδών μουσικής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Σάρα Σκενάζι.
Βιογραφία
Η Ρόζα Εσκενάζυ ήταν Σεφαρδίτισσα (Ισπανοεβραία) και γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου αιώνα, και συγκεκριμένα το 1890. Η οικογένειά της μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη όταν αυτή ήταν 7 ετών.
Η Εσκενάζυ αρχικά ξεκίνησε ως χορεύτρια στον Πειραιά γύρω στο 1910, αλλά σύντομα άρχισε επίσης να τραγουδά ελληνικά, τουρκικά και αρμενικά τραγούδια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο Παναγιώτης Τούντας την «ανακάλυψε» και έτσι έκανε τις πρώτες της ηχογραφήσεις. Γρήγορα έγινε αρκετά γνωστή και μέσα στη δεκαετία του 1930 ηχογράφησε πάνω από 500 ρεμπέτικα, σμυρναίικα και δημοτικά τραγούδια. Με την απροσδιόριστη ηλικία και με την 60χρονη καριέρα, συνδέθηκε εξ' αρχής με το ρεμπέτικο. Αν και ερμήνευσε όλην τη γκάμα του ελληνικού τραγουδιού —από δημοτικό μέχρι ελαφρό— η έναρξη της καριέρας της σηματοδοτείται από την ακμή του ρεμπέτικου, του οποίου υπήρξε η βασική γυναικεία φωνή.
Άψογη ερμηνεύτρια, με ύφος, τεχνική και πάθος, υπήρξε σημείο αναφοράς και πρότυπο όλων των μετέπειτα τραγουδιστριών. Τραγική σύμπτωση, το ρεμπέτικο του τεκέ, που τόσο ιδανικά υπηρέτησε, έμελλε να σβήσει με αφορμή ένα δικό της τραγούδι: Το Πρέζα όταν Πιείς στάθηκε η αφορμή για την επιβολή της Μεταξικής λογοκρισίας, που άνοιξε το δρόμο στην σχολή Τσιτσάνη, θέτοντας στο περιθώριο τους ρεμπέτες του μεσοπολέμου. Τη δεκαετία του 1940 και πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ταξίδεψε ως τραγουδίστρια στα Βαλκάνια, την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή. Μετά τον πόλεμο, η Εσκενάζυ έκανε περιοδείες στις Η.Π.Α. και την Τουρκία.
Τη δεκαετία του 1970 η φήμη της αναζοπυρώθηκε ως συνέπεια της μαζικής εκ νέου «ανακάλυψης» του ρεμπέτικου. Πέθανε στις 2 Δεκεμβρίου του 1980 στην Αθήνα σε ηλικία 90 ετών.
Δείτε το βίντεο με την Ρόζα εδώ...
Σχετική βιβλιογραφία
- Ρόζα Εσκενάζυ, Αυτά που θυμάμαι, Επιμέλεια: Κώστας Χατζηδουλης, Κάκτος, 1982. Αυτοβιογραφία