Ρομβικό τριακοντάεδρο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ρομβικό τριακοντάεδρο
Rhombictriacontahedron.svg
Τύπος Καταλανικό στερεό
Έδρες
DU24 facets.png
30 ρόμβοι
(V3.5.3.5)
Ακμές 60
Κορυφές 32
( 20{3} και 12{5} )
Διάγραμμα Κόξετερ CDel node.pngCDel 5.pngCDel node f1.pngCDel 3.pngCDel node.png
Σημειογραφία Κόνγουεϊ jD
Ομάδα συμμετρίας Ih, H3, [5,3], (*532)
Ομάδα περιστροφής I, [5,3]+, (532)
Δίεδρη γωνία 144°
Δυϊκό Εικοσιδωδεκάεδρο
Εικοσιδωδεκάεδρο
Ιδιότητες κυρτό, ισοεδρικό,
ισοτοξικό, ζωνόεδρο
Ανάπτυγμα Rhombictriacontahedron net.svg

Στη γεωμετρία, το ρομβικό τριακοντάεδρο, το οποίο μερικές φορές αναφέρεται απλά ως τριακοντάεδρο ως το πιο κοινό του είδους, είναι ένα κυρτό πολύεδρο που έχει 30 έδρες ρόμβους, 60 ακμές και 32 κορυφές δύο τύπων.[1] Είναι ζωνόεδρο και ένα από τα Καταλανικά στερεά,[2] το οποίο είναι το δυϊκό του εικοσιδωδεκαέδρου.

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

GoldenRhombus.svg
Τα μήκη των διαγωνίων των εδρών του ρομβικού
τριακονταέδρου έχουν αναλογίες χρυσής τομής.

Ο λόγος της μεγάλης διαγωνίου προς τη μικρή διαγώνιο της κάθε έδρας του είναι ακριβώς ίσος με τη χρυσή τομή, φ, έτσι ώστε οι οξείες γωνίες της κάθε έδρας να είναι 2 εφ−1(1/φ) = εφ−1(2), ή περίπου 63,43°. Ένας τέτοιος ρόμβος ονομάζεται χρυσός ρόμβος.

Όντας το δυϊκό ενός από τα στερεά του Αρχιμήδη, το ρομβικό τριακοντάεδρο έχει μεταβατικές έδρες, που σημαίνει ότι η ομάδα συμμετρίας του στερεού δρα μεταβατικά στο σύνολο των εδρών του. Έτσι, για κάθε δύο έδρες, Α και Β, υπάρχει κάποια περιστροφή ή κατοπτρισμός του στερεού που του επιτρέπει να καταλαμβάνει τον ίδιο χώρο, ενώ μεταβαίνει η έδρα Α στην έδρα Β.[3]

Το ρομβικό τριακοντάεδρο ανήκει στην ειδική κατηγορία των εννέα κυρτών πολυέδρων με μεταβατικές ακμές. Τα άλλα είναι τα πέντε Πλατωνικά στερεά, το κυβοκτάεδρο, το εικοσιδωδεκάεδρο και το ρομβικό δωδεκάεδρο.

Είναι επίσης ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι κορυφές του ρομβικού τριακονταέδρου περιλαμβάνουν τη διάταξη των τεσσάρων πλατωνικών στερεών. Περιέχει δέκα τετράεδρα, πέντε κύβους, ένα εικοσάεδρο και ένα δωδεκάεδρο. Τα κέντρα των εδρών περιέχουν πέντε οκτάεδρα.

Διαστάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εάν το μήκος της ακμής ενός ρομβικού τριακονταέδρου είναι α, τότε μπορούν να υπολογιστούν:[4]

Το εμβαδόν επιφανείας:

Ο όγκος:

Η ακτίνα από μια εγγεγραμμένη σφαίρα, που είναι εφαπτόμενη σε κάθε μία από τις έδρες του ρομβικού τριακονταέδρου:

  όπου φ είναι η χρυσή τομή.

Η μεσοακτίνα, που αγγίζει το μέσον της κάθε ακμής:

Το επίπεδο της κάθε έδρας είναι κάθετο προς το κέντρο του ρομβικού τριακονταέδρου και βρίσκεται στην ίδια απόσταση (οι μικρές διαγώνιοι ανήκουν μόνο στις ακμές του εγγεγραμμένου κανονικού δωδεκαέδρου, ενώ οι μεγάλες διαγώνιοι ανήκουν μόνο στις ακμές του εγγεγραμμένου εικοσαέδρου). Χρησιμοποιώντας ένα από τα τρία χρυσά ορθογώνια που διαγράφονται μέσα στο εγγεγραμμένο εικοσάεδρο μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε την απόσταση από το κέντρο του στερεού έως το κέντρο των ρομβικών εδρών του.

Ανατομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ρομβικό τριακοντάεδρο μπορεί να χωρισθεί σε 20 χρυσά, 10 οξεία και 10 επίπεδα ρομβόεδρα.[5]

Χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο λαμπτήρας IQ-light.

Ο Δανός σχεδιαστής Holger Strøm χρησιμοποίησε το ρομβικό τριακοντάεδρο ως βάση για το σχεδιασμό του λαμπτήρα του, IQ-light (το IQ είναι τα αρχικά των Interlocking Quadrilaterals, διασυνδεδεμένα τετράπλευρα).[6]

Η ξυλουργός Jane Kostick κατασκεύασε κουτιά σε σχήμα ρομβικού τριακονταέδρου.[7] Αυτή η απλή κατασκευή βασίζεται στην όχι και τόσο εμφανή σχέση μεταξύ του ρομβικού τριακονταέδρου και του κύβου.

Η "μπάλα των παλαβών" (Ball of Whacks) του Roger von Oech διαθέτει σχήμα ρομβικού τριακονταέδρου.

Σε κάποια παιχνίδια ρόλων (για χρήση στο δημοτικό σχολείο), το ρομβικό τριακοντάεδρο χρησιμοποιείται ως τριαντάεδρο ζάρι (που συμβολίζεται d30).

Ορθές προβολές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ρομβικό τριακοντάεδρο έχει πάνω από 227 αστεροειδή,[8][9] όπως για παράδειγμα το ρομβικό εξηκοντάεδρο.

Το ρομβικό τριακοντάεδρο έχει τρεις θέσεις συμμετρίας, δύο με επίκεντρο τις κορυφές και μία στη μέση ακμή.

Ορθές προβολές
Συμμετρία
προβολής
[2] [6] [10]
Προβολή Dual dodecahedron t1 e.png Dual dodecahedron t1 A2.png Dual dodecahedron t1 H3.png
Προβολή
δυϊκού
Dodecahedron t1 e.png Dodecahedron t1 A2.png Dodecahedron t1 H3.png

Σχετικά πολύεδρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σφαιρικό ρομβικό τριακοντάεδρο.
Rhombic tricontahedron cube tetrahedron.png
Ένα ρομβικό τριακοντάεδρο με ένα εγγεγραμένο τετράεδρο (κόκκινο) και έναν κύβο (κίτρινο).
(Περιστρεφόμενο μοντέλο)
Rhombic tricontahedron icosahedron dodecahedron.png
Ένα ρομβικό τριακοντάεδρο με ένα εγγεγραμένο δωδεκάεδρο (μπλε) και ένα εικοσάεδρο (μωβ).
(Περιστρεφόμενο μοντέλο)

Το ρομβικό τριακοντάεδρο αποτελεί το κυρτό κύτος μιας προβολής του 6-κύβου στις τρεις διαστάσεις.

6Cube-QuasiCrystal.jpg
Τα διανύσματα [u,v,w] της 3D βάσης είναι:
u = (1, φ, 0, -1, φ, 0)
v = (φ, 0, 1, φ, 0, -1)
w = (0, 1, φ, 0, -1, φ)
RhombicTricontrahedron.png
Όπως εμφανίζεται με κρυφές τις εσωτερικές ακμές.
Υπάρχουν 64 κορυφές και 192 μοναδιαίου μήκους ακμές που σχηματίζουν πενταγωνική συμμετρία κατά μήκος ενός συγκεκριμένου άξονα, καθώς και εξαγωνική συμμετρία στους άλλους άξονες.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Weisstein, Eric W., "RhombicTriacontahedron" από το MathWorld.
  2. Weisstein, Eric W., "Catalan solid" από το MathWorld.
  3. Wenninger (1983), σελ. 22: Rhombic triacontahedron.
  4. Wolfram, Stephen. Rhombic triacontahedron. Wolfram Alpha. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2013. 
  5. «Golden rhombohedra». cutoutfoldup.com. 
  6. Strøm, Holger. «A rhombic triacontahedron lamp». IQ-light. 
  7. Kostick, Jane. «Triacontahedron box». KO Sticks LLC. 
  8. Pawley (1075), σσ. 221–232.
  9. Messer (1995), σσ. 25–46.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]



CC-BY-SA
Μετάφραση
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Rhombic triacontahedron της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).