Ρετάμπλ του Φάιτ Στος στον Καθεδρικό Ναό της Κρακοβίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το ρετάμπλ του Φάιτ Στος

Το Ρετάμπλ του Φάιτ Στος (πολωνικά: Ołtarz Wita Stwosza), επίσης Βωμός της Παναγίας (Ołtarz Mariacki), είναι μεγάλο γοτθικό ρετάμπλ και ένας εθνικός θησαυρός της Πολωνίας.[1] Βρίσκεται πίσω από τον υψηλή Αγία Τράπεζα του Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Κρακοβία. Το ρετάμπλ σκαλίστηκε μεταξύ 1477 και 1489 από τον γερμανικής καταγωγής γλύπτη Φάιτ Στος (γνωστός στα πολωνικά ως Βιτ Στφος [Wit Stwosz]), ο οποίος έζησε και εργάστηκε στην πόλη για περισσότερα από 20 χρόνια.

Το 1941, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, το αποσυναρμολογημένο ρετάμπλ στάλθηκε στο Τρίτο Ράιχ με εντολή του Χανς Φρανκ - του Γενικού Κυβερνήτη αυτού του τμήματος της κατεχόμενης Πολωνίας. Ανακαλύφθηκε το 1946 στη Βαυαρία, κρυμμένο στο υπόγειο του βαρέως βομβαρδισμένου Κάστρου της Νυρεμβέργης. Το ρετάμπλ υποβλήθηκε σε σημαντικές εργασίες αποκατάστασης στην Πολωνία και επανατοποθετήθηκε στη θέση του στο Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου 10 χρόνια αργότερα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απρίλιος 1946: Γερμανοί εργάτες και φρουροί ρίχνουν μια τελευταία ματιά στο κύριο κεφαλάρι από τον ρετάμπλ

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λίγες εβδομάδες πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη γερμανική κατοχή της Πολωνίας, οι Πολωνοί διέλυσαν το ρετάμπλ και αποθήκευσαν τα κύρια αγάλματά του σε κιβώτια διασκορπισμένα σε όλη τη χώρα.[1] Τα κιβώτια εντοπίστηκαν από μια ναζιστική μονάδα με την ονομασία Sonderkommando Paulsen, λεηλατήθηκαν και μεταφέρθηκαν στο Τρίτο Ράιχ, πιθανότατα στο Βερολίνο. Τα πάνελ επίσης βρέθηκαν και στάλθηκαν στη Γερμανία. Τοποθετήθηκαν στο υπόγειο του Κάστρου της Νυρεμβέργης.[1] Στο κάστρο, Πολωνοί αιχμάλωτοι έστειλαν μηνύματα στα μέλη της πολωνικής αντίστασης ότι το ρετάμπλ ήταν κρυμμένο εκεί.[1] Το ρετάμπλ επέζησε του πολέμου παρά τον σφοδρό βομβαρδισμό της Νυρεμβέργης και ανακαλύφθηκε από τον Κόμη Έμερικ Χούτεν-Τσάπσκι, ο οποίος ήταν προσαρτημένος στην 1η Πολωνική Τεθωρακισμένη Μεραρχία, και επέστρεψε στην Πολωνία το 1946, όπου υποβλήθηκε σε σημαντική αποκατάσταση. Τοποθετήθηκε ξανά στο Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το 1957.[1]

Το ρετάμπλ αναστηλώθηκε πολλές φορές στην ιστορία του, όχι μόνο μετά το τέλος του Β; Παγκοσμίου Πολέμου. Για πρώτη φορά ανακαινίστηκε πριν από το 1600, στη συνέχεια τις περιόδους 1866–1870, 1932–1933, 1946–1949, 1999 και τέλος, το 2017.

Η Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Κάντιου στο Σικάγο, μια ιστορική εκκλησία σε στυλ «Πολωνικού Καθεδρικού Ναού» περιέχει ένα λεπτομερές αντίγραφο αυτού του αριστουργήματος. Αυτό το αντίγραφο σε κλίμακα του ενός τρίτου είναι το μεγαλύτερο και πιο λεπτομερές έργο του είδους του και ανατέθηκε το 2003 ως φόρος τιμής στους μετανάστες από την πρώην περιοχή της Γαλικίας της νοτιοανατολικής Πολωνίας, που ίδρυσαν την ενορία το 1893.

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ρετάμπλ του Φάιτ Στος έχει ύψος περίπου 13 μέτρα και πλάτος 11 μέτρα όταν τα πάνελ του τρίπτυχου είναι πλήρως ανοιγμένα. Τα ρεαλιστικά γλυπτά φιγούρες είναι 2,7 μέτρα,[1] με το καθένα να είναι σκαλισμένο από έναν κορμό δέντρου από μοσχολεμονιά. Άλλα μέρη του ρετάμπλ είναι κατασκευασμένα από ξύλο βελανιδιάς και το φόντο είναι κατασκευασμένο από ξύλο λάριξ. Όταν είναι κλειστά, τα πάνελ δείχνουν 12 σκηνές από τη ζωή του Ιησού και της Παναγίας.

Η σκηνή στο κάτω μέρος του κύριου ρετάμπλ (κέντρο) δείχνει την Κοίμηση της Θεοτόκου, παρουσία των Δώδεκα Αποστόλων. Το επάνω κεντρικό μέρος απεικονίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Στην κορυφή, έξω από το κεντρικό κάδρο, εμφανίζεται η στέψη της Παναγίας, πλαισιωμένη από μορφές του Αγίου Στανίσλαους και του Αγίου Αδαλβέρτου της Πράγας. Τα πλαϊνά πάνελ δείχνουν τις έξι σκηνές των Χαρών της Παναγίας:

ΕυαγγελισμόςΕυαγγελισμός της Θεοτόκου Κεντρική σκηνήΚεντρική σκηνή, η Κοίμηση της Θεοτόκου, Μητέρα του Ιησού, παρουσία των Δώδεκα Αποστόλων Ανάσταση ΧριστούΑνάσταση του Ιησού
σκηνή της ΓέννησηςΣκηνή της Γέννησης Ανάληψη ΧριστούΑνάληψη του Ιησού
Τρεις σοφοί ανδρεςΤρεις Μάγοι Κάθοδος του Αγίου ΠνεύματοςΚάθοδος του Αγίου Πνεύματος

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την αποκατάσταση του 2021[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Kurtz, Michael J. (2006). America and the return of Nazi contraband. Cambridge University Press. σελ. 25.