Ρασαγιλίνη
 | |
| Ονομασία IUPAC | |
|---|---|
(1R)-N-prop-2-ynyl-2,3-dihydro-1H-inden-1-amine | |
| Κλινικά δεδομένα | |
| Εμπορικές ονομασίες | Azilect μεταξύ άλλων |
| Κατηγορία ασφαλείας κύησης |
|
| Οδοί χορήγησης | Από του στόματος |
| Κυκλοφορία | |
| Κυκλοφορία |
|
| Φαρμακοκινητική | |
| Βιοδιαθεσιμότητα | 36% |
| Πρωτεϊνική σύνδεση | 88-94% |
| Μεταβολισμός | Στο ήπαρ (CYP1A2) |
| Μεταβολίτες | • (R)-1-Aminoindan[2]
• 3-OH-PAI[2] • 3-OH-AI[ |
| Βιολογικός χρόνος ημιζωής | 3 ώρες |
| Διάρκεια δράσης | μέχρι και 48 ώρες μετά τη δόση |
| Απέκκριση | Ούρα: 62% Κόπρανα: 7% |
| Κωδικοί | |
| Αριθμός CAS | 136236-51-6 |
| PubChem | CID 3052776 |
| DrugBank | DB01367 |
| ChemSpider | 2314553 |
| UNII | 003N66TS6T |
| KEGG | D08469 |
| ChEBI | CHEBI:ChEMBL887 |
| PDB ID | RAS (PDBe, RCSB PDB) ((PDBe, RCSB PDB) PDBe, (PDBe, RCSB PDB)&polymericType=Any RCSB PDB) |
| Χημικά στοιχεία | |
| Χημικός τύπος | C12H13N |
| Μοριακή μάζα | 171.24 g/mol |
C#CCN[C@@H]1CCC2=CC=CC=C12 | |
Η Ρασαγιλίνη χρησιμοποιείται για την θεραπεία της νόσου του Parkinson, ως μονοθεραπεία (χωρίς λεβοντόπα) ή ως συμπληρωματική θεραπεία με λεβοντόπα. Πωλείται σε δισκία του 1mg με την επωνυμία Azilect.[1]
Στη νόσο του Parkinson παρατηρείται μια απώλεια κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Η ρασαγιλίνη προάγει τα αυξημένα και σταθεροποιημένα επίπεδα της ντοπαμίνης σε αυτές τις περιοχές, καθώς είναι ένας μη αναστρέψιμος και εκλεκτικός αναστολέας της Μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟ) τύπου Β. [2]
Μηχανισμός δράσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός, ωστόσο πιστεύεται πως η αντιπαρκινσονική της δράση, σχετίζεται με την εκλεκτική αναστολή που προκαλεί στην ΜΑΟ τύπου Β. Η ΜΑΟ εντοπίζεται στις μιτοχονδριακές μεμβράνες των κυττάρων και είναι ένα ένζυμο που ρυθμίζει τη μεταβολική αποικοδόμηση των κατεχολαμινών και της σεροτονίνης στο ΚΝΣ και στους περιφερικούς ιστούς. Ταξινομείται σε δύο κύρια μοριακά είδη, το Α και το Β. Η κύρια μορφή της ΜΑΟ στον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι η ΜΑΟ τύπου Β που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της μεταβολικής αποικοδόμησης της ντοπαμίνης. Η αναστολή του ενζύμου που μεταβολίζει την ντοπαμίνη προκαλεί αύξηση των εξωκυτταρικών επιπέδων ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα. Τα αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης και η επακόλουθη αυξημένη ντοπαμινεργική δραστηριότητα είναι πιθανό να μεσολαβούν στις ευεργετικές επιδράσεις της ρασαγιλίνης που παρατηρούνται σε μοντέλα ντοπαμινεργικής κινητικής δυσλειτουργίας.[3]
Ανεπιθύμητες ενέργειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και η ρασαγιλίνη, μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες μολονότι δεν τις εκδηλώνουν όλοι.
Ο Food and Drug Administration (FDA) προειδοποιεί πως η ρασαγιλίνη μπορεί να προκαλέσει σοβαρή υπέρταση ή υπόταση, υπνηλία, μπορεί να επιδεινώσει τον κινητικό έλεγχο σε μερικούς ανθρώπους, μπορεί να προκαλέσει παραισθήσεις και ψυχωτικές συμπεριφορές, μπορεί να προκαλέσει διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μελανώματος, και κατά την απόσυρση, μπορεί να προκαλέσει υψηλό πυρετό ή σύγχυση.[4]
Υπερδοσολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έχει αποδειχθεί πως η ρασαγιλίνη είναι καλά ανεκτή σε εφάπαξ δόσεις έως και 20 mg και σε επαναλαμβανόμενες δόσεις έως και 10 mg/ημέρα. Ωστόσο, σε μια μελέτη κλιμάκωσης της δόσης σε ταυτόχρονη θεραπεία με λεβοντόπα, παρατηρήθηκε πως μια δόση 10 mg/ημέρα ρασαγιλίνης συσχετίζεται με καρδιαγγειακές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης και της ορθοστατικής υπότασης.[4]
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες σε υπερδοσολογία μπορεί να είναι παρόμοιες με αυτές που προκύπτουν σε όλες τις περιπτώσεις των μη εκλεκτικών ΜΑΟ. Η έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να καθυστερήσει κατά 12 ώρες και να μην κορυφωθεί για 24 ώρες. Μπορεί να εμφανιστεί μια ποικιλία διαφορετικών συμπτωμάτων τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα όσο και στο καρδιαγγειακό. Μπορεί να προκληθεί θάνατος και για αυτό τον λόγο δικαιολογείται η άμεση νοσηλεία. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί η εμφάνιση συνδρόμου σεροτονίνης σε υπερβολική δόση ρασαγιλίνης. Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο για υπερδοσολογία, η θεραπεία είναι υποστηρικτική και βασίζεται στα συμπτώματα.[4]
Αλληλεπιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ρασαγιλίνη αντενδείκνυται με μερικά αντικαταθλιπτικά (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, τρικυκλικά ή τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά) [5]και το αντιβιοτικό σιπροφλόξασύνη που χρησιμοποιείται ενάντια στις μολύνσεις. Ελλοχεύει κίνδυνος υπερτασικής κρίσης εάν χορηγηθεί σε συνδυασμό με συμπαθομιμητικούς παράγοντες όπως οι αμφεταμίνες, η εφεδρίνη, η επινεφρίνη και η ψευδοεφεδρίνη που βρίσκεται στα ρινικά ή στα από το στόματος αποσυμφορητικά και τα φάρμακα για το κοινό κρυολόγημα. Υπάρχει κίνδυνος ψύχωσης ή περίεργης συμπεριφοράς εάν η ρασαγιλίνη λαμβάνεται ταυτόχρονα με δεξτρομεθορφάνη που είναι καταστολέας του βήχα.
Η χρήση της ρασαγιλίνης μαζί με αντικαταθλιπτικά που περιέχουν φλουοξετίνη ή φλουβοξαμίνη θα πρέπει να αποφεύγεται. Θα πρέπει να μεσολαβούν τουλάχιστον πέντε εβδομάδες από την διακοπή της θεραπείας με φλουοξετίνη μέχρι την έναρξη της θεραπείας με ρασαγιλίνη. Ενώ, θα πρέπει να μεσολαβούν τουλάχιστον 14 ημέρες από την διακοπή της θεραπείας με ρασαγιλίνη μέχρι την έναρξη της θεραπείας με φλουξετίνη ή φλουβοξαμίνη.
Διατροφικές αλληλεπιδράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ρασαγιλίνη μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς φαγητό.
Ωστόσο, η συγχορήγηση ρασαγιλίνης με το βότανο St. John's Wort (βαλσαμόχορτο) αντενδείκνυται. Επίσης, μπορεί να υπάρξουν αλληλεπιδράσεις με τροφές και συμπληρώματα που περιέχουν τυραμίνη. Έτσι θα πρέπει να αποφεύγονται τροφές που περιέχουν υψηλές ποσότητες τυραμίνης (>150 mg), καθώς αυτές μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπερτασικής αντίδρασης. Τα τρόφιμα που περιέχουν τυραμίνη περιλαμβάνουν το τυρί, το κόκκινο κρασί, η φάβα, το τουρσί, τα αλλαντικά και τα αλκοολούχα ποτά.[3]
Φαρμακοκινητική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ρασαγιλίνη απορροφάται γρήγορα στη γαστρεντερική οδό μετά από του στόματος χορήγηση και έχει περίπου 36% απόλυτη βιοδιαθεσιμότητα. Η λήψη ρασαγιλίνης με τροφή (σε γεύμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά) αυξάνει τα μέγιστα επίπεδα της κατά περίπου 60% και τα επίπεδα της περιοχής κάτω από την καμπύλη κατά περίπου 20%, ενώ ο χρόνος μέχρι τα μέγιστα επίπεδα παραμένει αμετάβλητος. Επειδή τα δεδομένα με τροφή δεν τροποποιούνται ουσιαστικά, η ρασαγιλίνη μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς τροφή.
Η ρασαγιλίνη υφίσταται σχεδόν πλήρη βιομετατροπή στο ήπαρ. Μελέτες δείχνουν πως ο μεταβολισμός της ρασαγιλίνης εξαρτάται από το σύστημα του κυτοχρώματος P450 (CYP), με το CYP 1A2 να είναι το κύριο ισοένζυμο που εμπλέκεται στο μεταβολισμό της. Μεταβολίζεται κυρίως με ηπατική Ν-αποαλκυλίωση μέσω του ενζύμου CYP1A2 του κυτοχρώματος P450 που σχηματίζει τον κύριο μεταβολίτη (R)-1-αμινοϊνδάνη. [6]Μεταβολίζεται, επίσης, με υδροξυλίωση μέσω των ενζύμων του κυτοχρώματος P450 για να σχηματίσει 3-υδροξυ-Ν-προπαργυλ-1-αμινοϊνδάνιο (3-OH-PAI) και 3-υδροξυ-1-αμινοϊνδάνιο (3-OH-AI). Η ρασαγιλίνη και οι μεταβολίτες της υφίστανται επίσης σύζευξη μέσω γλυκουρονιδίωσης.
Η ρασαγιλίνη αποβάλλεται κυρίως με τα ούρα (62%) και σε πολύ μικρότερο βαθμό με τα κόπρανα (7%). Η ποσότητα που απεκκρίνεται αμετάβλητη στα ούρα είναι μικρότερη από 1%.Ως εκ τούτου, μεταβολίζεται σχεδόν πλήρως πριν από την απέκκριση. Ο χρόνος ημίσειας ζωής για την απέκκριση της είναι 1,34 ώρες, ενώ ο χρόνος ημιζωής της είναι 3 ώρες. Καθώς η ρασαγιλίνη δρα ως μη αναστρέψιμος αναστολέας της ΜΑΟ-Β, οι δράσεις και η διάρκεια δράσης της δεν εξαρτώνται από τον χρόνο ημιζωής ή τις παρατεταμένες συγκεντρώσεις στον οργανισμό.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «DailyMed - AZILECT- rasagiline mesylate tablet». dailymed.nlm.nih.gov. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2025.
- ↑ Siddiqui, M Asif A; Plosker, Greg L (2005). «Rasagiline:» (στα αγγλικά). Drugs & Aging 22 (1): 83–91. doi:. ISSN 1170-229X. http://link.springer.com/10.2165/00002512-200522010-00006.
- ↑ 3,0 3,1 «Rasagiline». go.drugbank.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2025.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Nagai, Masahiro; Hattori, Nobutaka (2020). «Pharmacological properties and clinical efficacy of rasagiline mesylate (Azilect<sup>®</sup>)». Folia Pharmacologica Japonica 155 (3): 187–194. doi:. ISSN 0015-5691. https://doi.org/10.1254/fpj.19146.
- ↑ Chen, Jack J.; Swope, David M. (2005-08). «Clinical Pharmacology of Rasagiline: A Novel, Second‐Generation Propargylamine for the Treatment of Parkinson Disease» (στα αγγλικά). The Journal of Clinical Pharmacology 45 (8): 878–894. doi:. ISSN 0091-2700. https://accp1.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1177/0091270005277935.
- ↑ Lecht, Shimon; Haroutiunian, Simon; Hoffman, Amnon; Lazarovici, Philip (2007-06). «Rasagiline - a novel MAO B inhibitor in Parkinson's disease therapy». Therapeutics and Clinical Risk Management 3 (3): 467–474. ISSN 1176-6336. PMID 18488080. PMC 2386362. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18488080.