Πόλεμοι του Χέλρε
Οι Πόλεμοι του Χέλρε (ολλανδ.: Gelderse oorlogen, γερμ.: Geldrische Erbfolgekriege) ήταν μία σειρά συγκρούσεων στις Κάτω Χώρες μεταξύ του δούκα της Βουργουνδίας, ο οποίος ήλεγχε την Ολλανδία, τη Φλάνδρα, τη Βραβάντη και το Αινώ από τη μία πλευρά, και του Καρόλου Β΄ δούκα του Χέλρε, ο οποίος έλεγχε το Χέλρε, το Χρόνινχεν και τη Φρισία από την άλλη πλευρά.
Οι πόλεμοι διήρκεσαν από το 1502 έως το 1543 και έληξαν με νίκη της Βουργουνδίας. Με αυτό το αποτέλεσμα, όλες οι Κάτω Χώρες βρίσκονταν πλέον υπό τον έλεγχο του Καρόλου Ε΄ αυτοκράτορα της Γερμανίας. Οι συγκρούσεις χαρακτηρίζονταν από την απουσία μεγάλων μαχών, μεταξύ των στρατών και των δύο πλευρών. Αντ' αυτού οι μικρές επιθέσεις, οι επιδρομές και οι ενέδρες ήταν συνηθισμένες πρακτικές. Ανεξάρτητα από αυτό, ο αντίκτυπος στους πολίτες ήταν μεγάλος, με εχθροπραξίες και περιστατικά να συμβαίνουν σε όλες τις Κάτω Χώρες.
Οι πόλεμοι περιελάμβαναν την λεηλασία της Χάγης το 1528 και την αποτυχημένη πολιορκία της Αμβέρσας το 1542 υπό τη διοίκηση του στρατάρχη του Χέλρε Μάαρτεν φαν Ρόσουμ. Ο πόλεμος έληξε με την ολοσχερή καταστροφή και το τέλος σχεδόν όλων των κατοίκων της πόλης Ντύρεν, μετά την οποία οι άλλες πόλεις του Χέλρε παραδόθηκαν στην κυριαρχία των Αψβούργων με τη Συνθήκη του Φένλο.
Το τελευταίο μέρος των πολέμων διασταυρώθηκε με τη μεγαλύτερη σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, γνωστή ως Ιταλικοί Πόλεμοι.
Η εποχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η προέλευση των Πολέμων του Χέλρε ανάγεται στο 1471, όταν ο Κάρολος ο Τολμηρός δάνεισε 300.000 χρυσά φιορίνια στον Άρνολντ δούκα του Χέλρε. [1] Ως «εγγύηση», προκειμένου να προστατευθεί σε περίπτωση που δεν θα του επιστραφούν τα χρήματα, ο Κάρολος επέλεξε τον τίτλο του δουκάτου του Χέλρε. [1] Ο Άρνολντ δεν επέστρεψε το ποσό, και έτσι όταν απεβίωσε το 1473, ο Κάρολος ο Τολμηρός ανέλαβε τον τίτλο του δουκάτου. [1] Ο γιος του Άρνολντ Αδόλφος, και στη συνέχεια ο εγγονός του Κάρολος Β΄, αποφάσισαν να ανακτήσουν το δουκάτο με στρατιωτικά μέσα. [1]
1502–1514
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταξύ 1502 και 1515, οι Αψβούργοι προσπάθησαν χωρίς επιτυχία να ανακαταλάβουν το δουκάτο του Χέλρε, το οποίο ανήκε στον Οίκο της Βουργουνδίας μεταξύ 1473 και 1492. [2] Από την άλλη πλευρά, ο Κάρολος Β΄ δούκας του Χέλρε, προσπάθησε να κατακτήσει το Οφεράισελ, το οποίο ανήκε στην επισκοπή της Ουτρέχτης, επίσης χωρίς επιτυχία.
1514-1517
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε αυτή την περίοδο, ξέσπασε η Έριδα της Σαξονίας, στην οποία ο Γεώργιος δούκας της Σαξονίας, συμμαχώντας με τους Αψβούργους, προσπάθησε να υποτάξει τη Φρισία, το Όμελαντεν και το Χρόνινχεν. Οι Φρίσιοι υπό την ηγεσία του Γιάνκο Ντουβάμα αντιστάθηκαν, και υποστηρίχθηκαν από τον Έντσαρντ Α΄ κόμη της Ανατολικής Φρισίας, και τον αμίμητο Κάρολο Β΄ δούκα του Χέλρε. Ο Γεώργιος της Σαξονίας απέτυχε να κατακτήσει το Χρόνινχεν, και απωθήθηκε. Όταν κατείχε μόνο μία χούφτα πόλεις (Λέουβαρντεν, Χάρλινχεν εν Φράνεκερ), πώλησε τα δικαιώματά του στον Κάρολο των Αψβούργων τον Μάιο του 1515.
Εν τω μεταξύ, οι Φρίσιοι επαναστάτες, με επικεφαλής τους θρυλικούς Πιερ Γκέρλοφς Ντόνια και Βίγερντ Γέλκαμα, κέρδισαν πολλές μάχες στη θάλασσα, και έκαναν επιδρομές στην Ολλανδία επικεφαλής τον Arumer Zwarte Hoop. Επειδή ο Κάρολος των Αψβούργων χρειαζόταν να εδραιώσει τον θρόνο της Ισπανίας (ως Κάρολος Α΄) και να κάνει ελιγμούς για να γίνει αυτοκράτορας της Γερμανίας (ως Κάρολος Ε΄), σύναψε ειρήνη με τον Έντσαρντ Α΄, αναγνωρίζοντάς τον ως κόμη της Ανατολικής Φρισίας και με τον Κάρολο Β΄ δούκα του Χέλρε, αφήνοντάς του τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Φρισίας, του Όμελαντεν και του Χρόνινχεν. Ο Κάρολος Β΄ του Χέλρε κατέκτησε στη συνέχεια το Οφεράισσελ το 1521-1522, με την υποστήριξη του Ζβόλε.
1522–1528
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1522 η δύναμη των Αψβούργων υπό τον Γκέοργκ Σενκ φαν Τούτενμπουργκ επανέλαβε την επίθεση, και απώθησε τις δυνάμεις του Χέλρε τον επόμενο χρόνο από τη Φρισία. Επιπλέον, οι επαναστάτες Φρίσιοι, των οποίων ο χαρισματικός ηγέτης Πιερ Γκέρλοφς Ντόνια είχε αποβιώσει από ασθένεια το 1520, ηττήθηκαν επίσης. Ο ηγέτης τους Βίγερντ Γέλκαμα και ό,τι είχε απομείνει από τον Φρισικό στρατό συνελήφθησαν το 1523, μεταφέρθηκαν στην πόλη Λέεουβαρντεν και αποκεφαλίστηκαν δημόσια. Ο Γιάνκο Ντουβάμα συνελήφθη επίσης αιχμάλωτος και απεβίωσε αιχμάλωτος στο Βίλβορντε. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1524, η Φρισία βρισκόταν σταθερά στα χέρια των Αψβούργων. Μετονομάστηκε σε κυριότητα της Φρισίας και διοικήθηκε από έναν κυβερνήτη (stadholder).
Ο Ερρίκος του Παλατινάτου, ο νέος πρίγκιπας-επίσκοπος της Ουτρέχτης, βρισκόταν σε σύγκρουση με τους δικούς του πολίτες της Ουτρέχτης, οι οποίοι κάλεσαν στρατεύματα από το Χέλρε να καταλάβουν την πόλη. Ο Ερρίκος δεν είχε άλλη επιλογή από το να ζητήσει βοήθεια από τον Κάρολο των Αψβούργων. Τα κράτη του Οφεράισελ ζήτησαν επίσης από τον Κάρολο να απελευθερώσει τα εδάφη τους από το Χέλρε. Ο Κάρολος των Αψβούργων απαίτησε ένα τίμημα, δηλαδή να τον αναγνωρίσουν ως κύριο, με το οποίο συμφώνησαν.
Ο Σενκ φαν Τούτενμπουργκ μετέφερε τον στρατό του στο Οφεράισελ και την Ουτρέχτη, και καταδίωξε εύκολα τα στρατεύματα του Χέλρε, τα οποία είχαν ήδη γίνει πολύ αντιδημοφιλή στον πληθυσμό. Στις 21 Οκτωβρίου 1528, ο επίσκοπος Ερρίκος παρέδωσε την εξουσία στον Κάρολο των Αψβούργων. Η επισκοπή της Ουτρέχτης τερματίστηκε, και διαιρέθηκε στην κυριότητα της Ουτρέχτης και στην κυριότητα του Οφεράισελ, οι οποίες κυβερνιόντουσαν και οι δύο από έναν Αψβούργο κυβερνήτη (stadtholder).
Μία τολμηρή επιδρομή στην Ολλανδία, που κορυφώθηκε με την λεηλασία της Χάγης από τον Μάαρτεν φαν Ρόσουμ, στρατάρχη του Χέλρε, δεν εμπόδισε τον Σενκ φαν Τούτενμπουργκ να επιτεθεί σε ορισμένες πόλεις του Χέλρε, μετά την οποία ο Κάρολος του Χέλρε συμφώνησε να υπογράψει τη συνθήκη του Γκόρινχεμ στις 3 Οκτωβρίου 1528.
1534–1536
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1534, η Έριδα του κόμη της Δανίας επεκτάθηκε στις Κάτω Χώρες, όταν οι Αψβούργοι υποστήριξαν τον Έννο Β΄ κόμη της Ανατολικής Φρισίας, σύμμαχο του Χριστόφορου κόμη του Όλντενμπουργκ, και ο Κάρολος Β΄ δούκας του Χέλρε, υποστήριξε τον Βαλτάσαρ Όομκενς φον Έσενς, σύμμαχο του Χριστιανού Γ΄ της Δανίας.
Τον Μάιο του 1536, ο Μάιντερτ φαν Χαμ, υποστηριζόμενος από τη Δανία και το Χέλρε, εισέβαλε στο Χρόνινχεν και απείλησε την Ολλανδία. Ως αντίδραση, η Ολλανδία συγκέντρωσε στόλο για να άρει την πολιορκία της Κοπεγχάγης, και οι Αψβούργοι έστειλαν τον Σενκ φαν Τούτενμπουργκ για να εκδιώξει τα εχθρικά στρατεύματα από το Χρόνινχεν.
Ο Σενκ φαν Τούτενμπουργκ έλαβε την άδεια να καταλάβει την πόλη του Χρόνινχεν και νίκησε τον Μάιντερτ φαν Χαμ στη μάχη του Χάιλιγκερλεε (1536). Πριν ο Ολλανδικός στόλος είναι έτοιμος να σαλπάρει, η Κοπεγχάγη έπεσε στα χέρια του Χριστιανού Γ΄ της Δανίας και συνήφθη ειρήνη. Ο Αψβούργος έγινε κύριος του Χρόνινχεν και του Ντρέντε, το οποίο μετονομάστηκε σε κυριότητα του Χρόνινχεν και κομητεία του Ντρέντε. Ο Κάρολος του Χέλρε αναγκάστηκε να υπογράψει τη συνθήκη του Γκράφε.
1538–1543
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όταν ο Κάρολος Β΄ του Χέλρε απεβίωσε χωρίς κληρονόμο στις 30 Ιουνίου 1538, είχε κάνει ό,τι μπορούσε για να βρει άλλον διάδοχο εκτός από τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄. Είχε διορίσει τον Γουλιέλμο των Λα Μαρκ δούκα του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ, συγγενή μέσω του προπάππου του Ράιναλντ Δ΄, δούκα του Χέλρε & του Γύλιχ (1365–1423), ως διάδοχό του. Ο Γουλιέλμος συμμάχησε με τον βασιλιά της Γαλλίας, και νυμφεύτηκε την Ιωάννα των Αλμπρέ. Όταν οι Κάτω Χώρες βρίσκονταν σε πόλεμο με τη Γαλλία, έστειλε το 1542 τον Μάαρτεν φαν Ρόσουμ σε επιδρομή στη Βραβάντη, λεηλατώντας την ύπαιθρο και πολιορκώντας την Αμβέρσα και το Λέουβεν. Αυτές οι επιθέσεις αντιμετωπίστηκαν από τη Μαρία των Αψβούργων (κυβερνήτη της Ολλανδίας) και τον Λουδοβίκο του Πρέετ. Ως αντίδραση, η Μαρία των Αψβούργων έστειλε στρατό προς το Χέλρε και το Γύλιχ, τα οποία κατακτήθηκαν το 1543, μετά από δύο αποτυχημένες προηγούμενες προσπάθειες. Με τη συνθήκη του Φένλο, ο Γουλιέλμος του Γύλιχ αναγκάστηκε να παραχωρήσει το δουκάτο του Χέλρε και την κομητεία του Ζούτφεν στον Κάρολο Ε΄, αλλά του επετράπη να κρατήσει το Γύλιχ.
Αυτή η συνθήκη ολοκλήρωσε τον σχηματισμό των Δεκαεπτά Επαρχιών.
Χάρτες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μάιος 1515
Δεκέμβριος 1522
Ιούλιος 1538
1542-1543
