Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πρύμνη A

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Απεικονίσεις του νεφελώματος Πρύμνη A στις ακτίνες Χ, η πάνω από τον δορυφόρο ROSAT και στο ένθετο κάτω, σε λεπτομέρεια και υψηλότερη μεγέθυνση/ανάλυση, το 2005, από το Τηλεσκόπιο Ακτίνων Χ «Τσάντρα».

Το Πρύμνη A (Puppis A, συντομογρ. Pup A) είναι υπόλειμμα υπερκαινοφανούς, δηλαδή ένα νεφέλωμα που προήλθε από την έκρηξη αστέρα. Το όνομα «Πρύμνη A» υποδηλώνει τη φύση του ως ραδιοπηγή, την πρώτη που ανακαλύφθηκε στον αστερισμό Πρύμνη. Επίσης είναι ορατό στο υπέρυθρο, γνωστό και ως SNR G260.4-03.4 και MRC 0821-428, ενώ το ίδιο νεφέλωμα πρέπει να συνδέεται και με την πηγή ακτίνων Χ Πρύμνη Χ-1. Πρώτα όμως ανακαλύφθηκε ως ραδιοπηγή[1], το έτος 1950.

Το νεφέλωμα έχει διάμετρο περί τα 100 έτη φωτός και απέχει από τη Γη 6.500 έως 7.000 έτη φωτός.[2] Συνακόλουθα, έχει φαινόμενη γωνιακή διάμετρο όπως παρατηρείται από τη Γη ίση με 1 μοίρα περίπου.[3] Το φως από την έκρηξη που το δημιούργησε πρέπει να έφθασε στη Γη γύρω στο έτος 1700 π.Χ. Παρά το ότι φαίνεται να περιέχεται στο Υπόλειμμα υπερκαινοφανούς των Ιστίων, το Πρύμνη A απέχει 4 φορές περισσότερο.

Ένας αστέρας νετρονίων κινούμενος με εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα (hypervelocity), γνωστός ως «Κοσμική Μπάλα Κανονιού», έχει εντοπισθεί στο νεφέλωμα αυτό, επίσης ως μικρή πηγή ακτίνων Χ, χωρίς να έχει ανακαλυφθεί ως πάλσαρ, δηλαδή να έχει παρατηρηθεί στα ραδιοκύματα.

Η πηγή ακτίνων Χ Πρύμνη X-1 (Puppis X-1 ή 2U 0821-42) ανακαλύφθηκε τον Οκτώβριο του 1971 από υποτροχιακή πτήση πυραύλου τύπου Skylark, παρατηρηθείσα επί ένα λεπτό της ώρας με ακρίβεια θέσεως ≥ 2΄΄[4] σε συντεταγμένες α = 8h 21m 0s και δ = −42°06΄, ενώ το κέντρο του Πρύμνη A βρίσκεται σε α = 8h 23m 08,2s και δ = −42°41′41΄΄ και το πιθανότερο είναι οι ακτίνες Χ να εκπέμπονται από το νεφέλωμα.

Η Πρύμνη X-1 στέλνει μία από τις εντονότερες μόνιμες ροές ακτίνων Χ που προέρχονται από αστρονομική πηγή τέτοιων ακτίνων στην περιοχή της Γης. Τον ανίχνευσε με ευκολία ο πρώτος στην ιστορία δορυφόρος για έρευνα στις ακτίνες Χ, ο Uhuru.


  1. G.J. Stanley και O.B. Slee: «Galactic Radiation at Radio Frequencies. II. The Discrete Sources», Australian Journal of Scientific Research A, τόμ. 3, σελ. 234 (Ιούνιος 1950)
  2. «Puppis A». WISE Multimedia Gallery. NASA. 9 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2014. 
  3. Milne, D.K. (1971). «Radio observations of the supernova remnants IC443 and Puppis A». Aust. J. Phys. 24: 429. doi:10.1071/PH710429. Bibcode1971AuJPh..24..429M. 
  4. Wiggin M. (Δεκέμβριος 2000). «The Dome on Ball Hill – The RAE Observatory» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 27 Φεβρουαρίου 2012.