Ποσάντ

Овсянников В. П. «Αστικό ποσάντ» (17ος αιώνας).

Το Ποσάντ (ρωσικά: поса́д‎‎, προφέρεται: [pʌsˈɑt] μεταγραφή: ποσάντ) (επίσης ρωσικά: подол‎‎, προφέρεται: [pʌdˈoɭ] μεταγραφή: ποντόλ) στις περιοχές των ανατολικών σλαβικών λαών ήταν μια κατοικημένη περιοχή εκτός των ορίων ενός οικισμού Κνιαζ, βογιάρων ή κληρικών (π.χ. κρεμλίνο, ντετίνιετς (ρωσικά: детинец‎‎, προφέρεται: [dʲitʲˈinʲit͡s] μεταγραφή: ντετίνιετς) ή μοναστήρι).

Το ποσάντ ήταν εκείνο το τμήμα στο οποίο αναπτυσσόταν μια μελλοντική πόλη, όπου συνήθως βρίσκονταν η αγορά και οι οικισμοί τεχνιτών. Στη ρωσόφωνη βιβλιογραφία απαντώνται και άλλοι όροι για το ποσάντ όπως ποσάντα (ρωσ. ρωσικά: поса́да‎‎, προφέρεται: [pʌsˈɑda]), πρεγκράντγιε (ρωσικά: предградье‎‎, προφέρεται: [prʲidɡrˈɑdʲjjɪ]), και πρεμέστγιε (ρωσικά: предместье‎‎, προφέρεται: [prʲidmʲˈestʲjjɪ]).

Τα ποσάντ των οποίων οι κάτοικοι εργάζονταν για το κράτος ονομάζονταν οικισμοί (ρωσικά: слобода‎‎, προφέρεται: [sɭʌbʌdˈɑ]). Αργότερα, έτσι αποκαλούνταν οι πόλεις που δεν ήταν τα κέντρα ενός όμπλαστ—γνωστά και ως μπεζουγιέστνι γκόρατ (ρωσικά: безуездный город‎‎, προφέρεται: [bʲizujˈezdnyj ɡˈorʌt]).

Σε επιδρομές ή πολέμους, οι οχυρώσεις των μοναστηριών και των φρουρίων χρησίμευαν ως καταφύγιο για τον πληθυσμό των ποσάντ. Καθώς τα εδάφη των ποσάντ αυξανόταν περιβάλλονταν από οχυρώσεις—τάφρους, επάλξεις ή τείχη (ξύλινα, πέτρινα κ.λπ.—σχηματίζοντας εμφολευμένους οχυρωματικούς κύκλους και οδηγώντας στο σχηματισμό κυκλικών πόλεων-φρουρίων γνωστών ως ακόλνι (ρωσικά: окольный город‎‎, προφέρεται: [ʌkˈoɭnyj ɡˈorʌt] μεταγραφή: ακόλνι γκόρατ). Για παράδειγμα γύρω από το κρεμλίνο της Μόσχας εμφανίστηκαν ποσάντ τα οποία μετατράπηκαν σε πόλεις "ακόλνι": τέτοια είναι το Κιτάι-γκόρατ (ρωσικά: Китай-город‎‎) γνωστό και ως μεγάλο ποσάντ, το Μπέλι-γκόρατ (ρωσικά: белый город‎‎, προφέρεται: [bʲˈeɭyj ɡˈorʌt]), και το Ζιμλινόι-γκόρατ (ρωσικά: земляной город‎‎, προφέρεται: [ʑimɭʲanˈoj ɡˈorʌt]). Οι κάτοικοι των ποσάντ εντάχτηκαν αργότερα στις κοινωνικές τάξεις των πόλεων - τεχνίτες, έμποροι, μικροαστοί (ρωσικά: мещанин‎‎, προφέρεται: [mʲiɕanʲˈin] μεταγραφή: μεσάνιν), ή εργάτες συντεχνιών.

Με βάση το Καθεδρικό Διάταγμα του 1649 (ρωσικά: Соборное уложение 1649 г.‎‎) του τσάρου Αλέξιου της Ρωσίας οι κάτοικοι του ποσάντ (ρωσικά: посадские‎‎, προφέρεται: [pʌsˈɑdskʲijɪ] μεταγραφή: πασάντσκιγιε) ήταν υποχρεωμένοι να διαμένουν σε συγκεκριμένο ποσάντ, όπως και οι αγρότες ήταν "δεμένοι" στη γη που καλλιεργούσαν αν και αρχικά στη Ρωσία οι κάτοικοι του ποσάντ, παρόμοια με τους αγρότες, είχαν τη δυνατότητα ταξικής κινητικότητας.

Ιστορία

Το κομμάτι του ποσάντ όπου δραστηριοποιούνταν έμποροι και τεχνίτες βρισκόταν εκτός των προστατευτικών τειχών κατά τη διάρκεια εχθρικών επιθέσεων συνήθως καταστρεφόταν πλήρως—αν όχι από τον εχθρό, σίγουρα από πυρκαγιά. Οι κάτοικοι του οικισμού συχνά έκαιγαν μόνοι τους όλα τα κτίρια, για να μην αφήσουν υλικό στον εχθρό για την κατασκευή πολιορκητικού εξοπλισμού. Ο πληθυσμός του ποσάντ είτε έβρισκε καταφύγιο στο κρεμλίνο ή αφηνόταν στο έλεος των επιτιθέμενων (αν το κρεμλίνο ήταν μικρό ή ο εχθρός πλησίαζε απροσδόκητα, οπότε οι πύλες του φρουρίου έπρεπε να κλείσουν βιαστικά). Μερικές φορές, ανάλογα με την πόλη, το ποσάντ χωριζόταν σε οικισμούς και "εκατοντάδες". Από τη λέξη "ποσάντ" οι κάτοικοι που ήταν τεχνίτες ή έμποροι άρχισαν να αποκαλούνται "άνθρωποι του ποσάντ" (ρωσικά: посадские люди‎‎, προφέρεται: [pʌsˈɑdskʲijɪ ɭʲˈu"dʲɪ] μεταγραφή: ποσάντσκιγιε λιούντι). Την εποχή των Ρώσων του Κιέβου οι οικισμοί εμπόρων και τεχνιτών μικρότερου μεγέθους ονομάζονταν ριαντόκ (ρωσικά: рядок‎‎, προφέρεται: [rʲadˈok]).

Στο κράτος του Κιέβου τα ποσάντ αποκαλούνταν αρχικά ποντόλ ενώ περίπου από τον 13ο αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται ο όρος ποσάντ.

Ο όρος ποσάντ καθιερώθηκε στη βορειοανατολική Ρωσία τον 12ο-13ο αιώνα. Οι κάτοικοι των ποσάντ πραγματοποιούσαν συνελεύσεις για διάφορα ζητήματα όπου εξέλεγαν ανάμεσά τους "καλούς ανθρώπους" όπως πρεσβύτερους (ρωσικά: земской староста‎‎, προφέρεται: [ʑˈemskʌj stˈɑrʌsta] μεταγραφή: ζιέμσκοι στάροστα), τσελοβάλνικ (ρωσικά: целовальник‎‎, προφέρεται: [t͡syɭʌvˈɑɭnʲik]), και άλλα μέλη της τοπικής αυτοδικοίκησης των ποσάντ, και αντιμετώπιζαν ζητήματα της καθημερινότητας. Παράλληλα, βασικός ρόλος των πρεσβύτερων ήταν η συλλογή φόρων και η διασύνδεση με τις αρχές του κράτους. Μια περιγραφή ενός ποσάντ δίνεται στο παρακάτω απόσπασμα:

«...στο ποσάντ οι δρόμοι πιάνουν από την οπρίτσνινα στον Μόσκοβα: την οδό Τσερτόλσκαγια κι απ' το Σεμτσίνσκι ως το ακροχώραφο, κι απ' την οδό Αρμπάτ κι απ' τις δυο μεριές, κι απ' την οδό Σίβτσεφ Βράζεκ και μέχρι το Ντορογκομιλόβσκοβο και μέχρι την οδό Νικίτσκαγια…».

Αργότερα τα ποσάντ άρχισαν να ονομάζονται κατοικημένες περιοχές με πληθυσμό από τεχνίτες και εμπόρους. Τα ποσάντ δεν είχαν θέση πόλης και κατά τη διοικητική-εδαφική μεταρρύθμιση του 1923-1929 ονομάστηκαν οικισμοί αστικού τύπου.

Η λέξη "ποσάντ" έχει διατηρηθεί στα ονόματα ορισμένων οικισμών και κεντρικών γειτονιών πόλεων (ρωσικά: микрорайон‎‎, προφέρεται: [mʲikrʌrajˈon] μεταγραφή: μικροραγιόν, δηλ. μικροπεριοχών), όπως για παράδειγμα:

• Γκαβρίλοφ Ποσάντ
• Μαρίνσκι Ποσάντ
• Πάβλοφσκι Ποσάντ
• Σέργκιεφ Ποσάντ
• Οπέτσενσκι Ποσάντ
• Καζάνσκι Ποσάντ

και άλλα.

Λίστα των ποσάντ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας

Το 1910 στην Ρωσική Αυτοκρατορία υπήρχαν τα εξής ποσάντ:

• Κυβερνείο Αρχάγγελσκ: [Λουντά (ρωσικά: Луда‎‎), Νιόνοξα (ρωσικά: Нёнокса‎‎), Σούμσκι Ποσάντ (ρωσικά: Су́мский Поса́д‎‎), Ούνα (ρωσικά: Уна‎‎)
• Κυβερνείο Βεσσαραβίας: Βίλκοβο (ρωσικά: Вилково‎‎), Παπούσοι (ρωσικά: Папушой‎‎), Τούζλι (ρωσικά: Тузлы‎‎), Τουρλάκι (ρωσικά: Турлаки‎‎), Σάμπο (ρωσικά: Шабо‎‎)
• Κυβερνείο Βλαντίμιρ: Γκαβρίλοφ (ρωσικά: Гаврилов‎‎)
• Όμπλαστ των στρατευμάτων του Ντον: Αζόφ (ρωσικά: Азов‎‎)
• Κυβερνείο Βόλογκντα: Βερχοβάζγιε (ρωσικά: Верховажье‎‎)
• Κυβερνείο Καζάν: Μαριάνσκι Ποσάντ (ρωσικά: Мариинский Посад‎‎), Τρόιτσκι Ποσάντ (ρωσικά: Троицкий Посад‎‎)
• Κυβερνείο Κοστρομά: Μπαλσόε Σόλι (ρωσικά: Большие Соли‎‎), Παρφέντγιεφ (ρωσικά: Парфентьев‎‎), Πούτσεζ
• Κυβερνείο Μόσχας: Πάβλοφσκι Ποσάντ (ρωσικά: Павловский Посад‎‎), Σέργκιεφ Ποσάντ (ρωσικά: Сергиев Посад‎‎)
• Κυβερνείο Νόβγκοροντ: Κροχινό (ρωσικά: Крохино‎‎), Μάλαγια Βίσερα (ρωσικά: Малая Вишера‎‎), Οπέτσενσκι Ποσάντ (ρωσικά: Опеченский Посад‎‎)
• Κυβερνείο Αρινμπούρκ: Σέιτοφσκι Ποσάντ (ρωσικά: Сеитовский Посад‎‎)
• Κυβερνείο Πσκοφ: Αλεξάντροφσκι Ποσάντ (ρωσικά: Александровский посад‎‎), Ιζμπόρσκ (ρωσικά: Изборск‎‎), Σολτσί (ρωσικά: Сольцы‎‎)
• Κυβερνείο Σαμάρας: Μελεκές (ρωσικά: Мелекесс‎‎)
• Κυβερνείο Σαράτοφ: Ντουμπόβκα (ρωσικά: Дубовка‎‎)
• Κυβερνείο Σιμμπίρσκ: Αλατίρσκι-Γιάμσκοι Ποσάντ (ρωσικά: Алатырский Ямской посад‎‎)
• Κυβερνείο Τβερ: Πογκορέλεο γκοροντίσε (ρωσικά: Погорелое Городище‎‎), Σελιζάροβο (ρωσικά: Селижарово‎‎)
• Κυβερνείο Χερσώνας: Μπερεζνιεγκοβάτι Ποσάντ (ρωσικά: Березняговатый‎‎), Μπογκογιάβλιενσκ (ρωσικά: Богоявленск‎‎), Βισουνσκ (ρωσικά: Висунск‎‎), Βοσκρεσενσκ (ρωσικά: Воскресенск‎‎), Καλινοβκα (ρωσικά: Калиновка‎‎), Νόβαγια Πράγκα (ρωσικά: Новая Прага‎‎), Νοβο-Ουκραΐνκα (ρωσικά: Ново-Украинка‎‎), Ποκροβσκ (ρωσικά: Покровск‎‎)
• Κυβερνείο Τσερνικόφσκι: Αρντόν (ρωσικά: Ардонь‎‎), Βορονόκ (ρωσικά: Воронок‎‎), Ντομπριάνκα (ρωσικά: Добрянка‎‎), Ελιόνκα (ρωσικά: Елионка‎‎), Κλίμοβο (ρωσικά: Климово‎‎), Κλιντσί (ρωσικά: Клинцы‎‎), Λούζκι (ρωσικά: Лужки‎‎), Μιτκόβκα (ρωσικά: Митьковка‎‎), Μλίνκα (ρωσικά: Новомлынка‎‎), Σβιάτσκ (ρωσικά: Свяцк‎‎), Τσουρόβιτσι (ρωσικά: Чуровичи‎‎), Σελομι (ρωσικά: Шеломы‎‎)
• Κυβερνείο Γιαροσλάβλ: Νόρσκοε (ρωσικά: Норское‎‎)