Πορφυρογέννητος

Κάτοψη του συγκροτήματος των Ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης

Το επίθετο Πορφυρογέννητος σημαίνει στην κυριολεξία «αυτός που γεννήθηκε μέσα στην Πορφύρα», δηλαδή στο ομώνυμο δωμάτιο των βυζαντινών ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης. Γενικά σημαίνει «αυτός που γεννήθηκε όταν ο πατέρας του ήταν αυτοκράτορας». Ο όρος χρησιμοποιήθηκε στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, από τον 6ο ως τον 15ο αιώνα.

Έτσι, ο Κωνσταντίνος Ζ' της δυναστείας των Μακεδόνων ονομάζεται Πορφυρογέννητος διότι γεννήθηκε το 905, δηλ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πατέρα του, Λέοντος ΣΤ' (886-912). Στο έργο του Περί βασιλείου τάξεως, μας περιγράφει την τελετή κατά τη γέννηση.

Επίσης η αυτοκράτειρα Ζωή ονομάζεται Πορφυρογέννητη όπως και η θεία της πριγκίπισσα Άννα, η αδερφή της αυτοκράτειρα Θεοδώρα και η ιστορικός Άννα Κομνηνή . Όπως μας περιγράφει στην Αλεξιάδα της η Άννα Κομνηνή, η Πορφύρα ήταν κτήριο κοντά στο Παλάτι του Βουκολέοντος, στο σύμπλεγμα των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης. Ήταν κυβικού σχήματος, με πυραμιδοειδή στέγη, ενώ το δάπεδο και οι τοίχοι ήταν καλυμμένα με πορφυρά μάρμαρα.

Το επίθετο πορφυρογέννητος δεν πρέπει να συγχέεται με το δικαίωμα διαδοχής, καθώς το αυτοκρατορικό αξίωμα ήταν αιρετό. Κατά παράδοση, τον αυτοκράτορα διαδεχόταν ο πρωτότοκος γιος του, ακόμα και αν δεν είχε γεννηθεί στην Πορφύρα.

Το Παλάτι του Βουκολέοντος όπως σώζεται σήμερα

Πηγές

• The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, New York & Oxford, 1991, σ. 1701. ISBN 0195046528
• Άννας Κομνηνής, Αλεξιάς
• "Liudprand of Cremona - a diplomat?" του Constanze M.F. Schummer in Shepard J. & Franklin, Simon. (Eds.) (1992) Byzantine Diplomacy: Papers from the Twenty-fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March 1990. Aldershot: Variorum, p. 197.