Πολιτισμός των Τεφροδόχων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η εξάπλωση του Πολιτισμού των Τεφροδόχων

Ο Πολιτισμός των Τεφροδόχων (1300 π.Χ.-750 π.Χ.) ξεκίνησε στην Κεντρική Ευρώπη την μετέπειτα Εποχή του Χαλκού, κατόπιν διαιρέθηκε σε θυγατρικούς κλάδους με κοινά χαρακτηριστικά. Το κύριο συστατικό που χαρακτήριζε αυτόν τον πολιτισμό ήταν η Καύση των νεκρών και η τοποθέτηση της στάχτης σε δοχεία. Το όνομα του πολιτισμού αυτού δημοσιοποιήθηκε τον 19ο αιώνα στην νότια Γερμανία.[1][2] Πριν τον πολιτισμό των τεφροδόχων προηγήθηκε ο Πολιτισμός των Τύμβων, τον διαδέχθηκε ο Πολιτισμός Χάλστατ.[3] Πολλοί γλωσσολόγοι και αρχαιολόγοι σχετίζουν τον πολιτισμό αυτόν με μια πρώτο-Κελτική γλωσσολογική ομοεθνία.[4][5] Ο γλωσσολόγος Πάουλ Ράινεκε σημειώνει ότι Πολιτισμός των Τεφροδόχων καλύπτει τις φάσεις Χάλστατ Α΄ και Χάλστατ Β΄ αλλά δεν έχει σχέση με τις φάσεις Χάλστατ Γ΄ και Χάλστατ Δ΄. H ύπαρξη της φάσης Χάλστατ Γ΄ αμφισβητείται καθώς τα ευρήματα περιέχουν μόνο γυναικείες ταφές. Ο Πολιτισμός των Τεφροδόχων αναπτύχθηκε παράλληλα με τον Πολιτισμό των Τύμβων στην τελευταία του περίοδο.[6] Η πρόοδος δεν έγινε απότομα αλλά κλιμακωτά, τόσο στην κεραμική όσο και στις ταφικές τελετές.[7] Μερικοί τάφοι περιέχουν μεικτά αντικείμενα τόσο από τον πολιτισμό των Τύμβων όσο και από τον πολιτισμό των Τεφροδόχων. Οι απαρχές του πολιτισμού πιθανότατα βρίσκονται στην Ουγγαρία, από εκεί έγινε η διασπορά του στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.[8] Στην βορειοανατολική Ρουμανία και την Ουκρανία βρέθηκαν τελετές καύσης νεκρών από το 5500 π.Χ.

Συγγενείς πολιτισμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αγγείο του Πολιτισμού των Τεφροδόχων, Ουγγαρία, 1000 π.Χ.

Ο Λουσάτιος πολιτισμός στην Κεντρική Ευρώπη αποτελούσε τμήμα του Πολιτισμού των Τεφροδόχων, συνεχίστηκε και στην Εποχή του Σιδήρου χωρίς σημαντική διάσπαση. Στον Πολιτισμό των Τύμβων στην βόρεια Ουγγαρία και την Σλοβακία βρέθηκαν δείγματα που πιστοποιούν ότι είχε ξεκινήσει η καύση των νεκρών αλλά στις τελευταίες φάσεις βρέθηκε ισχυρή επίδραση του Λουσάτιου πολιτισμού. Στην Ιταλία την μετέπειτα Εποχή του Χαλκού που επικρατούσε ο Πολιτισμός του Κανεγκράτε και ο Πολιτισμός της Πρώτο-Βιλανόβα και στις αρχές της Εποχής του Σιδήρου που επικρατούσε ο Πολιτισμός της Βιλανόβα υπήρχαν μεγάλες ομοιότητες με τον Πολιτισμό των Τεφροδόχων στην Κεντρική Ευρώπη. Τον 9ο και τον 8ο αιώνα π.Χ. βρέθηκαν ευρήματα του Πολιτισμού των Τεφροδόχων στην Γαλλική Λανγκντόκ και την Καταλονία, το έθιμο προήλθε πιθανότατα από ανατολικότερα. Ο Πολιτισμός της Γκολαζέκα στην βόρεια Ιταλία αναπτύχθηκε ταυτόχρονα με τον Πολιτισμό του Κανεγκράτε.[9][10] Ο Πολιτισμός του Κανεγκράτε παρουσιάζει μεγάλη δυναμική σε γειτονικές περιοχές, ειδικά στην ανατολική Γαλλία που επικρατούσε ο Πολιτισμός της Πρώτο-Βιλανόβα.[11][12]

Οι επιγραφές που βρέθηκαν στην Λεποντική Κελτική γλώσσα δείχνουν ο Πολιτισμός της Γκολαζέκα βρισκόταν σε ακμή τον 13ο αιώνα π.Χ. στους Κέλτες, ειδικά σε όσους βρίσκονταν στα δυτικά του Πολιτισμού των Τεφροδόχων.[13][14] Οι τοποθεσίες υποδεικνύουν έναν συσχετισμό των υλικών του Πολιτισμού των Τεφροδόχων με μια πρώτο-Κελτική γλωσσική ομάδα στην Κεντρική Ευρώπη, θεωρούνται οι πρόγονοι των Κελτών. Τα τεφροδόχα στρώματα του πολιτισμού Χάλστατ τα διαδέχθηκε ο ίδιος ο Πολιτισμός Χάλστατ τον 8ο ως τον 6ο αιώνα π.Χ., ήταν οι πρώτοι Κέλτες. Στην συνέχεια τους διαδέχθηκε ο Πολιτισμός Λα Τεν που οι αρχαιολόγοι έχουν ξεκαθαρίσει ότι σχετίζεται με τους αρχαίους Κέλτες. Η επίδραση του Πολιτισμού των Τεφροδόχων είχε ταχεία εξάπλωση, βρέθηκε στις ακτές της βορειοανατολικής Ιβηρικής όπου οι γειτονικοί Κελτίβηρες χρησιμοποιούσαν στους τάφους τους.[15] Οι αποδείξεις ότι ο πολιτισμός εξαπλώθηκε από τα ανατολικά προς τα δυτικά φάνηκε από μια σειρά αντικειμένων που χρησιμοποιούσε η άρχουσα τάξη όπως ξίφη και κράνη, σε τάφους της νοτιοδυτικής Ιβηρικής.[16] Η εμφάνιση της συγκεκριμένης άρχουσας τάξης εξηγεί την ευρύτατη διάδοση της Κέλτικης γλώσσας από τους πρώτο-Κέλτες τεφροδόχους μεταλλουργούς.[17]

Μεταναστεύσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολεμικός οπλισμός του Πολιτισμού των Τεφροδόχων

Οι αμέτρητοι οχυρωμένοι οικισμοί σε λόφους είναι απόδειξη ότι την εποχή των τεφροδόχων έγιναν σύμφωνα με τους αρχαιολόγους κοσμοϊστορικά ιστορικά γεγονότα στην Ανατολική Μεσόγειο, την Μικρά Ασία και το Λεβάντες:

Πολλοί ιστορικοί όπως ο Βόλφγκανγκ Κίμιγκ παρατηρούν ότι τα μεγάλα κύματα μετανάστευσης όπως η Κάθοδος των Δωριέων σχετίζονται με τους Λαούς της Θάλασσες. Σε πιο πρόσφατες έρευνες οι ιστορικοί έγραψαν ότι οι Δωριείς δεν κατέστρεψαν τους προηγούμενους πολιτισμούς αλλά εγκαταστάθηκαν στην θέση τους (1100 π.Χ.), τα γεγονότα δεν ήταν συνδεδεμένα μεταξύ τους. Ο Ρόμπερτ Ντρους έκανε σύνδεση της νέας μετανάστευσης με ένα νέο όπλο μάχης όπως το σπαθί "Ναυή Β΄", τα κράτη που στηρίχτηκαν στα άρματα προκάλεσαν την κατάρρευση αυτών των πολιτισμών.[18] Η εθνολογική ομάδα των λαών της θάλασσας ήταν πολύπλοκη, δεν ήταν φυλετικά ομοιόμορφοι. Η Λιθουανή αρχαιολόγος Μαρίγια Γκιμπούτας έκανε την σύνδεση τους με λαούς της Κεντρικής Ευρώπης όπως οι πρώτο-Κέλτες, πρώτο-Ιταλούς, πρώτο-Ενετούς, πρώτο-Ιλλυριούς, πρώτο-Φρύγες όπως επίσης και πρώτο-Θράκες και πρώτο-Δωριείς, εγκαταστάθηκαν στις νέες πατρίδες τους.[19][20] Η μετανάστευση πραγματοποιήθηκε στα τέλη της Εποχής του Χαλκού και συνδέθηκε με μεγάλες κλιματικές αλλαγές. Οι αγρότες υπό τις διαταγές της αριστοκρατίας δημιούργησαν νέο σύστημα ταφής, νέα κεραμική, όπλα και εξάπλωσαν τις Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες στην Δυτική και Νότια Ευρώπη.[21]

Οικισμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αριθμός των οικισμών αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με τους προηγούμενους που είχαν ακμάσει με τον Πολιτισμό των Τύμβων, ελάχιστοι από αυτούς έχουν εκσκαφθεί σήμερα πλήρως και δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες. Οι οικισμοί ήταν κτισμένοι είτε σε κορυφές λόφων και ήταν βαριά οχυρωμένοι με ξερολιθιές είτε σε βάλτους, όχθες ποταμών με θεμέλια πασσάλων και ήταν οχυρωμένοι με ξυλότοιχους. Οι σπάνιες εκσκαφές βρήκαν 3-4 κεκλιμένα σπίτια οικοδομημένα με ξύλινους πασσάλους και λάσπη ή ξύλο και πέτρα, βρέθηκαν και λακκοειδείς κατοικίες αλλά τις χρησιμοποιούσαν περισσότερο σαν κελάρια. Οι οχυρωμένοι οικισμοί σε λόφους ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στην Εποχή των τεφροδόχων χάρη στο πολεμικό κλίμα που επικρατούσε. Τα υλικά της κατασκευής προέρχονταν είτε από τους τοπικούς βραχώδεις τόπους είτε από την τοπική ξυλεία κοντά στα ποτάμια. Η μεταλλουργία ήταν συνηθισμένο φαινόμενο για την οχύρωση, στο Ούραχ τις Γερμανίας βρέθηκαν 25 τείχη από τούβλα. Οι περισσότεροι οχυρωμένοι οικισμοί στους λόφους είχαν στόχο την άμυνα, όταν έληξε η Εποχή του Χαλκού τους εγκατέλειψαν. Σε ένα οροπέδιο στην Μέση Φραγκονία βρέθηκε ένας "μεγάλος οχυρωμένος οικισμός" που χρονολογείται στα τέλη της Περιόδου των Τεφροδόχων.[22] Ο οικισμός ήταν πυκνοκατοικημένος, περιείχε και κτίσματα που ήταν οικοδομημένα πάνω σε υπερυψωμένες τεχνητές πλατφόρμες.[23] Ο οχυρωμένος οικισμός στο όρος Έρενμπουργκ καλύπτει επίσης 30 εκτάρια και δείχνει σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του ότι ανήκε στην τοπική άρχουσα τάξη.[24] Σε έναν οχυρωμένο λόφο κοντά στο Βερόν στην Τσεχία βρέθηκε οικισμός 50 εκταρίων οχυρωμένος με μια ξερολιθιά, βρέθηκαν επίσης πολλοί μικρότεροι.

Το Κορνέστι στην δυτική Ρουμανία είναι ο μεγαλύτερος οχυρωμένος οικισμός που βρέθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη την εποχή των Τεφροδόχων. Τα εξωτερικά τείχη έφταναν μέχρι τα 6 χιλιόμετρα με 4 σειρές οχυρώσεων, ο εσωτερικός οικισμός είχε διάμετρο δύο χιλιόμετρα και ήταν πυκνοκατοικημένος.[25] Η εκτίμηση των αρχαιολόγων είναι ότι μετακινήθηκαν 824 τόνοι χώματος για να κατασκευαστούν οι οχυρώσεις.[26] Τα "μεγάλα κάστρα" όπως το Κορνέστι περιβάλλονταν από αμέτρητους οχυρωμένους οικισμούς, ήταν αντιγραφές των οχυρωμένων οικισμών της Ευρώπης λόγω του πολεμικού κλίματος που επικρατούσε στα τέλη της Εποχής του Χαλκού.[27] Η μορφή των οικισμών εκείνη την εποχή στην Ρουμανία και την Σερβία οργανώθηκαν σε ένα "οχυρωματικό σχέδιο κοινής μορφής".[28] Ο Κρίστιανσεν Ντουκ (2015) περιγράφει ότι ήταν "τμήμα μιας πολιτικής με τάσεις κεντρικής εξουσίας σε μια μορφή αρχαϊκού τύπου".[29]

Τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λόφος στην Γερμανία με οχυρωμένο οικισμό την εποχή των Τεφροδόχων

Η κεραμική είναι πολύ καλοδιατηρημένη με λείες επιφάνειες και ομαλά σχήματα, μερικές από αυτές μιμούνται αντίστοιχα μεταλλικά πρότυπα, το κυρίαρχο στοιχείο ήταν τα κωνικά δοχεία με κυλινδρικό λαιμό. Η διακόσμηση υπάρχει αλλά το μεγαλύτερο τμήμα της επιφάνειας του δοχείου ήταν κενό, οι διακοσμήσεις περιείχαν φύλλα κασσιτέρου. Το Καμίνι στην κεραμική είναι γνωστό από ευρήματα στην Βαυαρία, σε αυτό οφείλεται η λεία επιφάνεια του δοχείου. Τα ξύλινα αγγεία παρατηρήθηκαν σε περιοχές με νερό αλλά δεν ήταν διαδεδομένα. Τα πρώτα χρόνια του Πολιτισμού των Τεφροδόχων (1300 π.Χ.) παρατηρούμε αντικείμενα βαρύτατου πολεμικού οπλισμού όπως κράνη και ασπίδες από μπρούτζο, τα ίδια ευρήματα βρέθηκαν εκείνη την εποχή στην Μυκηναϊκή Ελλάδα.[30] Το σπαθί των Τεφροδόχων ήταν υπό μορφή φύλλου, χρησιμοποιήθηκε για την κοπή σε αντίθεση με τον προηγούμενο Πολιτισμό των Τύμβων που λειτουργούσε μόνο για το μαχαίρωμα. Άλλα σπαθιά είχαν λαβές από ξύλο ή κόκκαλο ή κέρατο. Στους τάφους σπάνια έβαζαν τα πολεμικά αντικείμενα όπως κράνη, ασπίδες, στην Άνω Ιταλία και στις Ανατολικές Άλπεις βρέθηκαν ξύλινες ασπίδες, στην Ιρλανδία βρέθηκαν δερμάτινες ασπίδες.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Louwen, A.J (2021). Breaking and making the ancestors. Piecing together the urnfield mortuary process in the Lower-Rhine-Basin, c. 1300–400 BC
  2. ↑ Probst, Ernst (1996). Deutschland in der Bronzezeit : Bauern, Bronzegiesser und Burgherren zwischen Nordsee und Alpen. München: C. Bertelsmann. σ. 258
  3. ↑ Chadwick and Corcoran, Nora and J.X.W.P. (1970). The Celts. Penguin Books. σσ. 28–29
  4. ↑ Peter Schrijver, 2016, "Sound Change, the Italo-Celtic Linguistic Unity, and the Italian Homeland of Celtic", in John T. Koch & Barry Cunniffe, Celtic From the West 3: Atlantic Europe in the Metal Ages: questions of shared language. Oxford, England; Oxbow Books, σσ. 9, 489–502
  5. ↑ Lorrio, Alberto. "The Celts in Iberia: An Overview". E-Keltoi: J Interdiscip Celtic Stud. 6
  6. ↑ Chadwick and Corcoran, Nora and J.X.W.P. (1970). The Celts. Penguin Books. σσ. 28–29
  7. ↑ Chadwick and Corcoran, Nora and J.X.W.P. (1970). The Celts. Penguin Books. σσ. 28–29
  8. ↑ Gimbutas, Marija (1965). Bronze age cultures in Central and Eastern Europe. Mouton Publishers. σσ. 274–298
  9. ↑ Kruta, Venceslas (1991). The Celts. Thames and Hudson. σσ. 93–100
  10. ↑ Stifter, David (2008). Old Celtic Languages. σ. 24
  11. ↑ Kruta, Venceslas (1991). The Celts. Thames and Hudson. σσ. 93–100
  12. ↑ Stifter, David (2008). Old Celtic Languages. σ. 24
  13. ↑ Kruta, Venceslas (1991). The Celts. Thames and Hudson. σσ. 93–100
  14. ↑ Stifter, David (2008). Old Celtic Languages. σ. 24
  15. ↑ Cremin, Aedeen (1992). The Celts in Europe. Sydney, Australia: Sydney Series in Celtic Studies 2, Centre for Celtic Studies, University of Sydney. σσ. 59–60
  16. ↑ Koch, John T. (2013). Celtic from the West 2 – Prologue: The Earliest Hallstatt Iron Age cannot equal Proto-Celtic. Oxford: Oxbow Books. σσ. 10–11
  17. ↑ Koch, John T. (2013). Celtic from the West 2 – Prologue: The Earliest Hallstatt Iron Age cannot equal Proto-Celtic. Oxford: Oxbow Books. σσ. 10–11
  18. ↑ Drews. R (1993) "The End of the Bronze Age: Changes in Warfare and the Catastrophe Ca. 1200 B.C." Princeton University Press
  19. ↑ K. Kristiansen, Europe Before History, σ. 388
  20. ↑ Gimbutas, Marija (1965). Bronze age cultures in Central and Eastern Europe. Mouton Publishers. σ. 340
  21. ↑ K. Kristiansen, Europe Before History, σ. 385
  22. ↑ https://www.knauf-museum.de/sonderausstellung/archiv/sonderausstellungen/116-mythos-bullenheimer-berg-1-juli-4-november-2012
  23. ↑ Schussmann, Markus (2017). "Defended sites and fortifications in Southern Germany during the Bronze Age and Urnfield Period – a short introduction". In Heeb, Bernhard; Szentmiklosi, Alexandru; Krause, Rüdiger; Wemhof, Matthias (eds.). Fortifications: The Rise And Fall Of Defended Sites In Late Bronze And Early Iron Age Of South-East Europe. Die Deutsche Bibliothek – CIP-Einheitsaufnahme. σσ. 59–78
  24. ↑ Schussmann, Markus (2017). "Defended sites and fortifications in Southern Germany during the Bronze Age and Urnfield Period – a short introduction". In Heeb, Bernhard; Szentmiklosi, Alexandru; Krause, Rüdiger; Wemhof, Matthias (eds.). Fortifications: The Rise And Fall Of Defended Sites In Late Bronze And Early Iron Age Of South-East Europe. Die Deutsche Bibliothek – CIP-Einheitsaufnahme. σσ. 59–78
  25. ↑ https://www.smb.museum/en/museums-institutions/museum-fuer-vor-und-fruehgeschichte/collection-research/research/archaeological-research-on-the-late-bronze-age-site-of-cornesti-iarcuri-in-romanian-banat/
  26. ↑ Kristiansen, Kristian; Suchowska-Ducke, Paulina (December 2015). "Connected Histories: the Dynamics of Bronze Age Interaction and Trade 1500–1100 bc". Proceedings of the Prehistoric Society. 81: 361–392
  27. ↑ Harding, Anthony (2017). "Corneşti-Iarcuri and the rise of mega-forts in Bronze Age Europe". In Heeb, Bernhard; Szentmiklosi, Alexandru; Krause, Rüdiger; Wemhof, Matthias (eds.). Fortifications: The Rise And Fall Of Defended Sites In Late Bronze And Early Iron Age Of South-East Europe. Die Deutsche Bibliothek – CIP-Einheitsaufnahme. σσ. 9–14
  28. ↑ Molloy, Barry; Jovanović, Dragan; Bruyère, Caroline; Marić, Miroslav; Bulatović, Jelena; Mertl, Patrick; Horn, Christian; Milašinović, Lidija; Mirković-Marić, Neda (1 January 2020)
  29. ↑ Kristiansen, Kristian; Suchowska-Ducke, Paulina (December 2015). "Connected Histories: the Dynamics of Bronze Age Interaction and Trade 1500–1100 bc". Proceedings of the Prehistoric Society. 81: 361–392
  30. ↑ https://books.google.gr/books?id=BvtRdigDtFoC&pg=PA312&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Antonio, Margaret L.; et al. (November 8, 2019). "Ancient Rome: A genetic crossroads of Europe and the Mediterranean". Science. American Association for the Advancement of Science. 366 (6466): 708–714.
  • J. M. Coles/A. F. Harding, The Bronze Age in Europe (London 1979).
  • G. Weber, Händler, Kieger, Bronzegießer (Kassel 1992).
  • Ute Seidel, Bronzezeit. Württembergisches Landesmuseum Stuttgart (Stuttgart 1995).
  • Konrad Jażdżewski, Urgeschichte Mitteleuropas (Wrocław 1984)
  • Association Abbaye de Daoulas (eds.), Avant les Celtes. L'Europe a l'age du Bronze (Daoulas 1988).
  • Haak, Wolfgang; et al. (March 2, 2015). "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. Nature Research. 522 (7555): 207–211.
  • Olalde, Iñigo; et al. (March 15, 2019). "The genomic history of the Iberian Peninsula over the past 8000 years". Science. American Association for the Advancement of Science. 363 (6432): 1230–1234.
  • Frans Theuws, Nico Roymans (eds.), Land and ancestors: cultural dynamics in the Urnfield period and the Middle Ages in the southern Netherlands, Amsterdam Archaeological Studies, Am
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πολιτισμός_των_Τεφροδόχων&oldid=9933845"