Πολιτική της Ζάμπιας
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Ζάμπια είναι Προεδρική Δημοκρατία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να είναι αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης. Η θητεία του είναι πενταετής και διορίζει το υπουργικό συμβούλιο. Το Κοινοβούλιο αποτελείται από 150 μέλη και ασκεί τη νομοθετική εξουσία. Οι βουλευτές εκλέγονται με άμεση καθολική ψηφοφορία για πενταετή θητεία. Πρόεδρος της χώρας είναι από το 2015 είναι ο Έντγκαρ Λούνγκου, ο οποίος εξελέγη για να ολοκληρώσει τη θητεία του αποβιώσαντα (2014) Μάικλ Σάτα, και επανεξελέγη στις εκλογές του 2016. Η χώρα έχει Σύνταγμα από τις 24 Αυγούστου του 1991.
Πολίτευμα και Συνταγματικοί θεσμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα του 1991, η Ζάμπια είναι πολυκομματική προεδρική Δημοκρατία. Ο πρόεδρος, που ασκεί και καθήκοντα πρωθυπουργού, εκλέγεται για πενταετή θητεία. Το νομοθετικό σώμα, η Εθνοσυνέλευση, αποτελείται από 150 μέλη, επίσης πενταετούς θητείας. Υπάρχει και ένα 27μελές συμβουλευτικό σώμα, το Συμβούλιο των Αρχηγών, στο οποίο συμμετέχουν οι 27 σημαντικότεροι φύλαρχοι. Τα μέλη της Εθνοσυνέλευσης και ο πρόεδρος εκλέγονται με γενικές εκλογές, στις οποίες δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι οι πολίτες της Ζάμπια που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους.
Υγεία και πρόνοια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δημόσια υγεία στη Ζάμπια δε βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Ασθένειες όπως η φυματίωση και η λέπρα και διάφορες μολύνσεις είναι συνηθισμένες, ενώ συχνό είναι και το φαινόμενο της βλάβης της υγείας λόγω ασιτίας. Tα περισσότερα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα είναι συγκεντρωμένα στις αστικές περιοχές. Πολλές εθελοντικές οργανώσεις συνδράμουν το κράτος στο έργο της φροντίδας των ηλικιωμένων και των απόρων. Ανεπαρκές είναι και το μέσο επίπεδο διατροφής, που κυμαίνεται περίπου στις 1.931 θερμίδες ημερησίως ανά άτομο, ποσό αρκετά μικρότερο από αυτό που έχουν θέσει ως ελάχιστο όριο οι υπηρεσίες του ΟΗΕ.
Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν και είναι υποχρεωτική από την ηλικία των 7 έως την ηλικία των 15 χρόνων. Σχεδόν όλα τα παιδιά φοιτούν στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά μόνο το ένα τέταρτο απ` αυτά συνεχίζει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Υπάρχουν δύο πανεπιστήμια, με σχολές κοινωνικών, ανθρωπιστικών και φυσικών σπουδών, μερικά κολέγια εκπαίδευσης διδακτικού προσωπικού και 14 επαγγελματικές σχολές. Στην Ντόλα λειτουργεί Πολυτεχνείο και ένα παράρτημα του Πανεπιστημίου της Ζάμπιας. Το 1970 ιδρύθηκε Ινστιτούτο Τεχνολογίας με έδρα την πόλη Κιτούε. Ο αναλφαβητισμός φθάνει σχεδόν το 20% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, σύμφωνα με στοιχεία του 2003.
Ένοπλες Δυνάμεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο στρατός ξηράς και η πολεμική αεροπορία της Ζάμπια αριθμούν 1.228.385 άντρες (2002), ενώ η χώρα δε διαθέτει πολεμικό ναυτικό. Το 2002 το 0,9% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος διατέθηκε για αμυντικές δαπάνες.
Διοικητική διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ζάμπια διαιρείται σε 9 επαρχίες. Την επαρχία της Ανατολικής Ζάμπιας, με έκταση 69.106 τ. χλμ. και πρωτεύουσα την Τσιπάτα, την επαρχία της Βόρειας Ζάμπιας, με έκταση 147.826 τ. χλμ. και πρωτεύουσα την Καζάμα, την επαρχία της Δυτικής Ζάμπιας, με έκταση 126.386 τ. χλμ. και πρωτεύουσα το Μονγκού, την επαρχία της Κεντρικής Ζάμπιας, με έκταση 94.395 τ. χλμ. και πρωτεύουσα το Καμπούε, την επαρχία Κόπερμπελτ, με έκταση 31.328 τ. χλμ. και πρωτεύουσα την Ντόλα, την επαρχία Λουαπούλα, με έκταση 50.567 τ. χλμ. και πρωτεύουσα τη Μάνσα, την επαρχία Λουσάκα, με έκταση 21.898 τ. χλμ. και πρωτεύουσα τη Λουσάκα, την επαρχία της Νότιας Ζάμπιας, με έκταση 85.283 τ. χλμ. και πρωτεύουσα το Λίβινγκστον και την επαρχία της Νοτιοδυτικής Ζάμπιας, με έκταση 125.827 τ. χλμ. και πρωτεύουσα το Σολβέζι.
Εκτελεστική εξουσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η εκτελεστική εξουσία στη χώρα ασκείται από τον Αρχηγό Κράτους, που είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Εκλέγεται για πενταετή θητεία με καθολική ψηφοφορία και δεν επιτρέπεται να υπηρετήσει στο αξίωμα για περισσότερες από δύο θητείες.
Πρόεδρος της Ζάμπιας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αντιπρόεδρος της Ζάμπιας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρωθυπουργός της Ζάμπιας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παλαιότερα είχε θεσμοθετηθεί και το αξίωμα του Πρωθυπουργού.
Εκλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νομοθετική εξουσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την Εθνοσυνέλευση, η οποία αποτελείται από 158 μέλη, εκ των οποίων τα 8 διορίζονται από τον πρόεδρο ενώ τα υπόλοιπα εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία κάθε 5 χρόνια.