Πολιτική της Τόνγκα

Η Τόνγκα είναι Συνταγματική Μοναρχία, στην οποία ο Βασιλιάς έχει την απόλυτη εκτελεστική εξουσία. Η νομοθετική εξουσία επιμερίζεται στην εκτελεστική κυβέρνηση αλλά και στη Νομοθετική Συνέλευση.

Πολιτικές συνθήκες

Για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, η Τόνγκα ήταν ήσυχη χώρα και εστίαζε στα εσωτερικά της ζητήματα όντας κάπως απομονωμένη από τις εξελίξεις σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι κάτοικοι του κράτους, ως σύνολο, συνεχίζουν να είναι προσηλωμένοι στις παλιές τους παραδόσεις, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού προς τους ευγενείς. Οι κοινωνικές δομές βασίζονται σε ένα σύνθετο σύστημα, που ταξινομείται σε τρεις τάξεις: τον Βασιλιά, τους ευγενείς και τους απλούς ανθρώπους. Μεταξύ των ευγενών και των ανθρώπων είναι οι Ματάπουλε (Matapule), οι οποίοι μερικές φορές καλούνται "φύλαρχοι που μιλούν, και συνδέονται με τον βασιλιά ή με έναν ευγενή, κάτοχο ή μη ακίνητης περιουσίας. Οι υποχρεώσεις των ατόμων είναι αμοιβαίες, ωστόσο οι ευγενείς είναι σε θέση να αποκομίζουν οφέλη από τους ανθρώπους που κατοικούν στην εδαφική τους επικράτεια ή να ικανοποιούν και αυτοί εξίσου τα αιτήματα των δικών τους ανθρώπων. Ισχυρό ρόλο στις διαπροσωπικές σχέσεις διαδραματίζουν η κοινωνική θέση και τα αξιώματα, ακόμα και στους κόλπους των οικογενειών.

Οι Τονγκανοί αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια τον κίνδυνο να απωλεστεί η πολιτιστική τους ταυτότητα, καθώς και οι παραδόσεις τους, στα πλαίσια της εισβολής του δυτικού τρόπου ζωής και στοιχείων από τη δυτική κουλτούρα και τεχνολογία. Οικονομικά προβλήματα και η μετανάστευση οδήγησαν στην εγκατάλειψη του μοντέλου της παραδοσιακής πολυμελούς οικογένειας.

Οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες για τους νεαρούς εκπροσώπους της κοινωνικής τάξης των κοινών ανθρώπων διευρύνθηκαν και η αυξανόμενη πολιτικοποίησή τους οδήγησε σε δυσαρέσκεια από μέρος των ευγενών. Επιπρόσθετα, ο ραγδαία αυξανόμενος πληθυσμός οδήγησε σε άσκηση πίεσης με σκοπό να μετακινηθεί το μοναδικό αστικό κέντρο του βασιλείου. Στα μέσα του 1982, η πυκνότητα του πληθυσμού υπολογιζόταν σε 134 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.

Στις εκλογές του Μαρτίου του 2002 7 εκ των 9 εκλεγμένων από τον λαό βουλευτών ήταν φιλοδημοκρατικοί και οι υπόλοιποι 2 αντιπροσώπευαν πιο «παραδοσιακές» αξίες. Οι 9 ευγενείς και όλο το υπουργικό συμβούλιο που είναι μέλη της Νομοθετικής Συνέλευσης υποστηρίζουν γενικά την κυβέρνηση. Η Τόνγκα δεν πληροί τα κριτήρια της έκθεσης για την Ελευθερία στον Κόσμο του 2006, ώστε να αναφέρεται ως «εκλογική δημοκρατία». Αυτό πιθανότατα συμβαίνει γιατί, ενώ διεξάγονται εκλογές στη νησιωτική χώρα, μόνο 9 επί συνόλου 30 μελών της νομοθετικής συνέλευσης εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία. Οι υπόλοιποι επιλέγονται είτε από τους ευγενείς ή από την κυβέρνηση. Έτσι, ο λαός έχει κάποια γνώμη αλλά δεν ελέγχει την κυβέρνηση.

Το 2003 η εφημερίδα Taimi 'ο Tonga (Tongan Times), που εκδίδεται στη Νέα Ζηλανδία στη γλώσσα της Τόνγκας, απαγορεύτηκε να διανεμηθεί στην Τόνγκα, εξαιτίας του γεγονότος ότι ασκούσε κριτική στην κυβέρνηση. Χρειάστηκαν δύο δικαστικές αποφάσεις και η εφημερίδα άρχισε να διανέμεται ελεύθερα ξανά. Τον Οκτώβριο του 2003 χιλιάδες Τονγκανών έκαναν ειρηνική πορεία στη Νουκουαλόφα ενάντια στα κυβερνητικά σχέδια να επιβληθούν περιορισμοί στην ελευθερία του Τύπου. Παρά τις αντιδράσεις, η Νομοθετική Συνέλευση ενέκρινε το σχετικό νομοσχέδιο για τη λογοκρισία των ΜΜΕ. Από το 2004 απαιτείται άδεια για την ελεύθερη έκδοση εφημερίδων. Στις εφημερίδες που απαιτείται άδεια για την ελεύθερη κυκλοφορία τους συγκαταλέγονται οι Taimi 'ο Tonga (Tongan Times), the Kele'a και the Matangi Tonga, while ενώ σε αυτές που εδόθησαν άδειες περιλαμβάνονται όλες οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες και εκείνες της εκκλησίας.

Το 2005-2006 συστάθηκε επιτροπή για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Αντίγραφο της έκθεσης που συνέταξε η επιτροπή για το ζήτημα παρουσιάστηκε στον Βασιλιά Ταουφααχάου Τουπόου Δ', λίγο πριν τον θάνατό του, τον Σεπτέμβριο του 2006. Σήμερα είναι υπό μελέτη του νέου Βασιλιά και των μελών της Βουλής.

Σε ένα κρούσμα πολιτικής διαφθοράς, ο Πρόεδρος της Βουλής καταδικάστηκε για δωροληψία

Ο Πρωθυπουργός Λαβάκα Άτα Ουλουκαλάλα παραιτήθηκε απρόσμενα στις 11 Φεβρουαρίου του 2006 και αντικαταστάθηκε από τον εκλεγμένο Υπουργό Εργασίας, Δρα Φελέτι Σεβέλε.

Στις 16 Νοεμβρίου 2006 ξέσπασαν επεισόδια στην πρωτεύουσα Νουκουαλόφα, καθώς φαινόταν ότι το Κοινοβούλιο θα ανέβαλλε για έναν χρόνο τις υποσχόμενες δημοκρατικές αλλαγές. Τότε πολλά κυβερνητικά κτίρια, σχολεία και γραφεία πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν, ενώ βρήκαν τον θάνατο οκτώ άτομα στη διάρκεια των επεισοδίων. Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση εξήγγειλε τη διεξαγωγή εκλογών το 2008, στις οποίες το μεγαλύτερο μέρος του κοινοβουλίου θα εκλεγόταν με καθολική ψηφοφορία. Στις 17 Νοεμβρίου η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και οι δυνάμεις ασφαλείας διετάχθησαν να σταματούν και να ερευνούν ανθρώπους χωρίς ένταλμα σύλληψης.

Εκτελεστική εξουσία

Ο Βασιλιάς ασκεί την εκτελεστική εξουσία. Από τις 10 Σεπτεμβρίου του 2006 Βασιλιάς είναι ο Γεώργιος Τουπόου Ε΄ (δεν έχει στεφθεί ακόμα επίσημα). Η εκτελεστική εξουσία περιλαμβάνει τον πρωθυπουργό και το υπουργικό συμβούλιο. Το τελευταίο γίνεται ανακτοβούλιο, όταν παρίσταται ενώπιον του Μονάρχη.

Ο θεσμός της μοναρχίας είναι κληρονομικός και ο Μονάρχης διορίζει τον πρωθυπουργό και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης ισόβια. Το υπουργικό συμβούλιο επίσης διορίζεται από τον Μονάρχη.

Μεταρρυθμίσεις

Τον Ιούλιο του 2008, τρεις ημέρες πριν την επίσημη στέψη του (1η Αυγούστου) ο βασιλιάς Γεώργιος Τουπόου Ε΄ ανακοίνωσε ότι θα αφήσει τις περισσότερες εξουσίες του και θα ενεργεί στα περισσότερα ζητήματα με βάση τις οδηγίες του πρωθυπουργού του. Ο πρωθυπουργός επίσης θα είναι αρμόδιος για τα καθημερινά ζητήματα.Ο Τουπόου θα έχει τις εξουσίες του διορισμού δικαστών αλλά και της μετατροπής ποινών. Επιπλέον, ο ίδιος ανακοίνωσε τη διενέργεια εκλογών το 2010 και ανήγγειλε κοινοβουλευτική μεταρρύθμιση.

Οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές διεξήχθησαν στις 25 Νοεμβρίου 2010. Στις 21 Δεκεμβρίου 2010 εξελέγη πρωθυπουργός σε μυστική ψηφοφορία ο Σιαλεαταόνγκα Τουιβακάνο. Έπειτα από συνταγματικές αλλαγές, ήταν η πρώτη φορά που ο Πρωθυπουργός εξελέγη από το Κοινοβούλιο και δεν διορίστηκε από τον Μονάρχη. Ο μοναδικός αντίπαλός του για την πρωθυπουργία ήταν ο βουλευτής Ακιλίζι Ποχίβα, αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος των Νησιών της Φιλίας, το οποίο είχε 12 έδρες στο Κοινοβούλιο. Ο Ποχίβα έλαβε 12 ψήφους έναντι 14 για τον Tuʻivakanō, ο οποίος και εξελέγη. Ο Τουιβακάνο ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα στις 22 Δεκεμβρίου.

Νομοθετική εξουσία

Η Νομοθετική Συνέλευση της Τόνγκας ή Fale Alea απαρτίζεται από 30 μέλη, εκ των οποίων τα 9 εκλέγονται για τριετή θητεία σε πολυεδρικές εκλογικές περιφέρειες, άλλα 9 εκλέγονται από τους κληρονομικούς ευγενείς για τριετή θητεία, 10 μέλη από το Ανακτοβούλιο και 2 κυβερνήτες, Τον έλεγχο της Βουλής ασκούν η βασιλική οικογένεια και οι οικογένειες των ευγενών. Η Νομοθετική Συνέλευση συνεδριάζει για 4-5 μήνες τον χρόνο.

Πολιτικά κόμματα και εκλογές

Το εκλογικό σύστημα δεν επιτρέπει σε κανένα κόμμα να ασκεί εξουσία ή να σχηματίσει κυβέρνηση. Μόνο δύο είναι τα αντιπολιτευόμενα κόμματα. Τα υπαρκτά κόμματα είναι απλώς ομάδες που ασκούν πίεση και όχι πολιτικοί οργανισμοί. Οι υποψήφιοι απαιτείται να θέτουν υποψηφιότητα ως άτομα και όχι ως μέλη κάποιου πολιτικού κόμματος. Σήμερα η πλειοψηφία των μη ευγενών στο Κοινοβούλιο πρόσκεινται στο Κίνημα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και για τη Δημοκρατία. Το πρώτο ιστορικά κόμμα στη χώρα ήταν το Δημοκρατικό Κόμμα του Λαού. Τον Δεκέμβριο του 2014 ορκίστηκε ο Ακιλίσι Ποχίβα, πρώτος πρωθυπουργός που δεν προέρχεται από τους ευγενείς και τους κληρικούς.

Δικαστική εξουσία

Το δικαστικό σύστημα στην Τόνγκα αποτελείται από το Εφετείο (Court of Appeal) ή Ανακτοβούλιο, το Ανώτατο Δικαστήριο, το Magistrates' Court και το Land Court. Ο διορισμός των δικαστών γίνεται από τον Μονάρχη.

Διοικητική διαίρεση

Η Τόνγκα διαιρείται σε τρία νησιωτικά συμπλέγματα: Χαπάι (Ha'apai), Τονγκατάπου (Tongatapu) και Βαβάου (Vava'u). Ο μόνος τύπος τοπικής κυβέρνησης είναι μέσω των αξιωματούχων των πόλεων και των νομών, οι οποίοι εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία από το 1965. Ο αξιωματούχος της πόλης εκπροσωπεί την κεντρική κυβέρνηση στα χωριά, ενώ ο αξιωματούχος του νομού ασκεί εξουσία σε ομάδα χωριών.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Adam Carr's Election Archive
• Dobell, Graeme (29 Απριλίου 2007). «Tension in Tonga over state of emergency». ABC Correspondents Report. http://www.abc.net.au/correspondents/content/2007/s1908744.htm.