Πλατεία της Βαστίλης

Η Πλατεία της Βαστίλης (γαλλ. Place de la Bastille) είναι πλατεία στο Παρίσι, στο μέρος που βρισκόταν η φυλακή της Βαστίλης μέχρι την Άλωση της Βαστίλης και την επακόλουθη κατεδάφιση του φρουρίου αυτού (14 Ιουλίου 1789 έως 14 Ιουλίου 1790) κατά την πρώτη φάση της Γαλλικής Επαναστάσεως. Σήμερα δεν σώζεται ίχνος του κτίσματος.^[1]

Η πλατεία βρίσκεται σε γεωγραφικές συντεταγμένες πλάτος 48°51΄11΄΄ Βόρειο και μήκος 2°22΄09΄΄ Ανατολικό, και η έκτασή της μοιράζεται σε τρία Δημοτικά Διαμερίσματα του Παρισιού: το 4ο, το 11ο και το 12ο. Η πλατεία και τα γειτονικά τετράγωνα αποκαλούνται συνήθως από τους κατοίκους της πόλεως απλώς «Βαστίλη».^[2]

Στην πλατεία κυριαρχεί η Στήλη του Ιουλίου (Colonne de Juillet), που ανεγέρθηκε σε ανάμνηση της Ιουλιανής Επαναστάσεως του 1830 και υψώνεται στο κέντρο της πλατείας.^[3] Δίπλα στην πλατεία βρίσκονται η Όπερα της Βαστίλης και τμήμα του Καναλιού Σαιν-Μαρτέν, ενώ από κάτω διέρχονται τρεις γραμμές του μετρό με τον ομώνυμο σταθμό. Πριν από το 1984 υπήρχε και ο (επιφανειακός) Σιδηροδρομικός σταθμός της Βαστίλης, στη θέση του σημερινού μεγάρου της όπερας.^[4]

Στην πλατεία διεξάγονται εκδηλώσεις όπως συναυλίες, ενώ το βορειοανατολικό μέρος της παρουσιάζει νυχτερινή κίνηση, με πολλά μπαρ και νυχτερινά κέντρα.

Ως συνακόλουθο της ιστορίας της, η πλατεία αποτελεί συχνά τον χώρο ή το σημείο εκκινήσεως πολιτικών διαδηλώσεων, όπως τη μεγάλη διαδήλωση νεολαίας της 28ης Μαρτίου 2006.

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το φρούριο κτίσθηκε από το 1370 έως το 1383, κατά τη βασιλεία του Καρόλου Ε΄, ως μέρος της άμυνας της πόλης. Μετατράπηκε σε φυλακή τον 17ο αιώνα από τον Ρισελιέ και σε αυτή κρατούνταν εξέχοντες κρατούμενοι, για πολιτικούς ή θρησκευτικούς λόγους, «ανατρεπτικοί» συγγραφείς και ευγενείς που κρατούνταν συχνά κατόπιν απαιτήσεως των οικογενειών τους, με επιστολές εγκλεισμού που υπέγραφε ο ίδιος ο βασιλιάς.^[5]

Οι συνθήκες κρατήσεως εκεί είχαν βελτιωθεί τον 18ο αιώνα με την αναμόρφωση του συστήματος φυλακών της χώρας. Υπήρχαν εξάλλου πολλές χειρότερες από τη Βαστίλη φυλακές στη Γαλλία, ακόμα και στο Παρίσι, όπως η Μπισέτρ. Ωστόσο, η Βαστίλη είχε καταστεί σύμβολο της αυταρχικότητας του καθεστώτος. Η αντιπαράθεση των κοινών θνητών με το Παλαιό Καθεστώς οδήγησε έτσι, μετά από αρκετές ημέρες ταραχών, στην έφοδο ενός όχλου 600 περίπου ανθρώπων και την «Πτώση της Βαστίλης» στις 14 Ιουλίου 1789, ημερομηνία που εορτάζεται σήμερα ως Εθνική Εορτή της Γαλλίας. Εκείνη την ημέρα η φυλακή ήταν σχεδόν άδεια, με 7 μόλις κρατούμενους. Η Βαστίλη πυρπολήθηκε και αργότερα κατεδαφίστηκε μετά από εντολή μιας επιτροπής του δημαρχείου του Παρισιού. ^[6]Τα αναμνηστικά του φρουρίου μεταφέρθηκαν σε όλη τη Γαλλία και εκτέθηκαν ως σύμβολα της ανατροπής του δεσποτισμού. Κατά τη διάρκεια του επόμενου αιώνα, ο χώρος και η ιστορική κληρονομιά της Βαστίλης εμφανιζόταν κυρίως στις αναφορές για τη Γαλλική Επανάσταση, τις πολιτικές διαμαρτυρίες και την αντίστοιχη λογοτεχνική παραγωγή, ενώ παρέμεινε σημαντικό σύμβολο για το γαλλικό δημοκρατικό κίνημα.

Στο διάστημα 16-27 Ιουνίου 1792 ο χώρος μετατράπηκε σε πλατεία και αποφασίσθηκε να ανεγερθεί μια στήλη προς τιμή της ελευθερίας. Ο θεμέλιος λίθος της στήλης τέθηκε από τον εργολάβο Pierre François Palloy, υπεύθυνο για την κατεδάφιση του φρουρίου-φυλακής, αλλά η κατασκευή δεν προχώρησε. Αντί της στήλης, κατασκευάσθηκε ένα σιντριβάνι το 1793.

Το 1808, ως μέρος προγράμματος για την αστική αναβάθμιση της πόλεως, ο Μέγας Ναπολέων σκέφθηκε να στηθεί στην πλατεία ένα άγαλμα ελέφαντα σε υπερφυσικό μέγεθος, ύψους 24 μέτρων, ο «Ελέφαντας της Βαστίλης». Σχεδιάστηκε να κατασκευασθεί από τον μπρούντζο των κανονιών που είχαν αρπαγεί από τους Ισπανούς. Ωστόσο, μόνο ένα προδρομικό άγαλμα από γύψο κατορθώθηκε να στηθεί, το οποίο αναφέρεται από τον Βίκτωρα Ουγκώ στο μυθιστόρημά του Οι Άθλιοι ως καταφύγιο του Γαβριά. Το γλυπτό κατεδαφίσθηκε το 1846.

Το 1833 ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος της Γαλλίας απεφάσισε να ανεγερθεί η Στήλη του Ιουλίου, ως η στήλη που είχε αρχικώς σχεδιασθεί το 1792. Η Στήλη του Ιουλίου εγκαινιάσθηκε το 1840.^[3]

Η πλατεία σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πλατεία έχει μήκος 215 μέτρα και μέσο πλάτος 150 μέτρα, ενώ πλαισιώνεται σήμερα από την Όπερα της Βαστίλης και τμήμα του Καναλιού Σαιν-Μαρτέν. Η μεγάλη τάφρος (fossé) πίσω από το πρώην φρούριο έχει μετασκευασθεί σε μαρίνα για σκάφη αναψυχής, την Bassin de l'Arsenal, στα νότια, όπου διέρχεται η Λεωφόρος Βαστίλης (Boulevard de la Bastille). Στα βόρεια το Κανάλι Σαιν-Μαρτέν είναι καλυμμένο και εκτείνεται προς τα βόρεια αρχίζοντας από τη μαρίνα και περνώντας κάτω από τον κύκλο της κυκλοφορίας των οχημάτων. Μετά συνεχίζει για περίπου 4,4 χιλιόμετρα, μέχρι την Πλατεία της Μάχης του Στάλινγκραντ.

Κάθε Πέμπτη και Κυριακή μία μεγάλη υπαίθρια αγορά καταλαμβάνει μέρος του πάρκου στα βόρεια της πλατείας, κατά μήκος της Λεωφόρου Ρισάρ-Λενουάρ (Boulevard Richard-Lenoir). Εδώ μπορεί κάποιος να αγοράσει φρέσκα φρούτα, ψάρια, κρέας, τυριά και ψωμί, μαζί με είδη ρουχισμού.^[7]

Μερικά υπολείμματα του ενός από τους πύργους του φρουρίου ανακαλύφθηκαν κατά τις εκσκαφές για το Μετρό το 1899 και μεταφέρθηκαν σε ένα πάρκο (Πλατεία Ανρί-Γκαλί) λίγες εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, όπου εκτίθενται σήμερα. Επιπλέον, το αρχικό περίγραμμα του φρουρίου-φυλακής είναι σχεδιασμένο στην άσφαλτο και τις πλάκες των οδών και περασμάτων που βρίσκονται σήμερα στη θέση του, με τη μορφή ξεχωριστών λίθων οδοστρώσεως. Η ακριβής θέση του φρουρίου καταλαμβάνεται σήμερα από ένα καφέ και άλλες επιχειρήσεις, καθώς και από την οδό Αγίου Αντωνίου (rue Saint-Antoine) εκεί που ανοίγει στην κυκλική διαδρομή γύρω από την Πλατεία της Βαστίλης.^[1]