Μάχη της Παραιτακηνής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Παραιτακηνή)
Μάχη της Παραιτακηνής
Πόλεμοι των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Τοπογραφικός χάρτης του Ιράν
Χρονολογία317 π.Χ.
ΤόποςΠαραιτακηνή (πλησίον του σημερινού Ισφαχάν), Ιράν
ΈκβασηΑμφιλεγόμενη.Τυπική επικράτηση του Αντίγονου
Αντιμαχόμενοι
Ηγετικά πρόσωπα
Δυνάμεις
28.000 βαρύ πεζικό,
5.500 ελαφρύ πεζικό,
8.500 ιππείς,
65 ελέφαντες
17.000 βαρύ πεζικό,
18.000 ελαφρύ πεζικό,
6.000 ιππείς,
125 ελέφαντες
Απώλειες
3.750 νεκροί
4.000 τραυματίες
550 νεκροί
900 τραυματίες

Η μάχη της Παραιτακηνής πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 317 π.Χ. μεταξύ του Ευμένη, εκπροσώπου της βασιλικής εξουσίας στην Ασία, και του Αντίγονου του Μονόφθαλμου που είχε αποστατήσει από τους βασιλείς.

Οι αντίπαλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ευμένης είχε ορισθεί από τον «επιμελητή των βασιλέων» Πολυπέρχοντα «αυτοκράτωρ στρατηγός της Ασίας» στην θέση του Αντίγονου τον προηγούμενο χρόνο. Διέθετε 12.000 μισθοφόρους (10.000 πεζούς και 2.000 ιππείς) και επιπλέον στηρίζονταν στη δύναμη των 3.000 εμπειροπόλεμων αργυράσπιδων που διοικούσαν οι Αντιγένης και Τεύταμος, οι οποίοι είχαν ενωθεί μαζί του υπακούοντας στις βασιλικές εντολές. Ο Πολυπέρχων ανακήρυξε επίσης τον Αντίγονο «αποστάτην των βασιλέων» [1].

Στη Σουσιανή όπου είχε καταλήξει ο Ευμένης αναζητώντας συμμάχους ενώθηκε με τις συνασπισμένες δυνάμεις των ηγεμόνων των Άνω σατραπειών (Πευκέστα της Περσίδος, Τληπόλεμο της Καρμανίας, Σιβύρτιο της Αραχωσίας, Στάσανδρο της Αρείας και Δραγγιανής, Εύδαμο της Ινδικής και Ανδρόβαζου από τη σατραπεία των Παροπαμισαδών, στην οποία σατράπης ήταν ο Οξυάρτης), οι οποίοι διοικούσαν 18.700 πεζούς, 4.600 ιππείς και 120 ελέφαντες συνολικά[2]. Στη μεγάλη συζήτηση που ακολούθησε εκεί, ο Ευμένης διπλωματικά πρότεινε συλλογική ηγεσία[3] κερδίζοντας την υποστήριξη τους έναντι των συναδέλφων τους της Βαβυλωνίας και της Μηδίας[4].

Οι σατραπές της Βαβυλωνίας και Μηδείας, Σέλευκος και Πείθων αντίστοιχα, βρίσκονταν σε πόλεμο με τους προαναφερθέντες σατράπες λόγω προσωπικών φιλοδοξιών. Αυτούς προσεταιρίστηκε ο Αντίγονος που είχε προχωρήσει στη Βαβυλωνία με 20.000 πεζούς και 4.000 ιππείς (καλοκαίρι του 317 π.Χ.)[4][5].

Ελιγμοί πριν τη σύγκρουση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι φιλοαντιγονικοί από τη Μηδία όπου βρίσκονταν αποφάσισαν να κινηθούν προς τα ανατολικά. Ο Ευμένης και οι ηγεμόνες που τον ακολουθούσαν ύστερα από αρκετές διχογνωμίες αποφασισαν να κάνουν το ίδιο προκειμένου να σώσουν τις Άνω σατραπείες από την προέλαση των αντιπάλων τους[6]. . Ύστερα από πολλούς ελιγμούς που δεν οδήγησαν σε σύγκρουση, οι αντίπαλοι απόφασισαν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον να κινηθούν πρός την εύφορη περιοχή της Γαβιηνής για να διαχειμάσουν. Τότε ο Ευμένης έμαθε από λιποτάκτες την πρόθεση του αντιπάλου του και απόφασισε να τον εξαπατήσει, προκειμένου να καταλάβει πρώτος την περιοχή. Ετσι φρόντισε ώστε ο αντίπαλος του να πληροφορηθεί ένα ψεύτικο σχέδιο νυκτερινής εφόδου εναντίον του στρατοπεδου του, προκειμένου να τον καθυστερήσει. Ταυτοχρονα ο ίδιος κινήθηκε με μεγάλη σπουδή προς τη Γαβιηνή [7][8].

Όταν ο Αντίγονος αντιλήφθηκε το στρατήγημα του Ευμένη, αντέδρασε με εξαιρετική ετοιμότητα. Αφήνοντας τον Πείθωνα επικεφαλής του πεζικού του με την εντολή να τον ακολουθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα, κινήθηκε μονο με το ιππικό του εναντίον του αντιπάλου του καταφέρνοντας τελικά να τον φτάσει κατά την αυγή. Όταν ο Ευμένης αντίκρυσε το ιππικό του Αντίγονου να προβάλλει στις κορυφές των λόφων, από τις οποίες ο ίδιος μόλις πριν είχε περάσει, πιστέψε ότι το σχέδιο του απέτυχε και βρίσκονταν αντιμέτωπος με όλοκληρο τον στρατό του Αντίγονου. Σταμάτησε τότε την πορεία του και άρχισε να παρατάσσει τον στρατό του για μάχη. Ενώ γίνονταν αυτά, στην παράταξη του Εύμενη κατέφθασε ο Πείθων με τον δικό του τμήμα και όλος ο αντιγονικός στρατός άρχισε την ορμητική του κάθοδο από τα υψώματα εναντίον των αντιπάλων του (φθινόπωρο 317 π.Χ.)[7][9].

Σύνθεση των αντίπαλων παρατάξεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ευμένης διέθετε 35.000 πέζους (17.000 βαρύ πεζικό και 18.000 ελαφρύ), 6.1000 ιππείς και 125 ελέφαντες. Στο αριστερό του κέρας παρέταξε το ελαφρύ του ασιατικό ιππικό στο κέντρο το βαρύ πεζικό του (Ασιάτες οπλισμένους κατά το μακεδονικό πρότυπο και τους αργυράσπιδες και υπασπιστές) και στο δεξί του παρατάχθηκε ο ίδιος με το μεγαλύτερο μέρος του ιππικου του (βαρύ μακεδονικό ιππικό). Τους ελέφαντες τους παρέταξε σε τρεις όμαδες μπροστά από τα αντίστοιχα τμήματα της παράταξής του και κάλυψε τα κενά με δυνάμεις ελαφρών πεζών (τοξοτών, σφενδονητών και ψιλών)[10][11].

Ο Αντίγονος διέθετε 28.000 βαρύ πεζικό, άγνωστο αριθμό ελαφρά οπλισμένων (μερικοί ερευνητές τους ανεβάζουν σε 5.000), 8.500 ιππείς και 65 ελέφαντες. Παρέταξε απέναντι από το βαρύ ιππικό του Ευμένη το δικό του ελαφρύ υπό τον Πείθωνα, στο κέντρο παρέταξε το βαρύ πεζικό του και ο ίδιος μαζί με το γιο του, Δημήτριο, παρατάχθηκε με το βαρύ του ιππικό εναντίον του ελαφρού ιππικού του αντιπάλου του.Τους ελέφαντες μαζι με σχηματισμους ψιλών τους έταξε εμπρός από την παράταξή του τοποθετώντας τους περισσότερους, εμπρός από το δεξί του κέρας και το κέντρο και αφήνοντας ελάχιστους στο αριστερό, εκεί δηλαδή όπου βρίσκονταν ο Πείθων. Επίσης έδωσε λοξή κατεύθυνση στην παράταξη του. Το σχέδιο του Αντίγονου ήταν να επιτεθεί ο ίδιος με το βαρύ ιππικό του και να διασπάσει το αριστερό πλευρό του αντιπάλου του. Κατόπιν θα μπορούσε να πλευροκοπήσει το πεζικό του. Ταυτόχρονα στο άλλο κέρας ο Πείθων με τους ψιλούς (αφιπποτοξότες και λογχοφόρους) με αλλεπάληλλες επελάσεις και υποχωρήσεις θα συγκρατούσε το βαρύ ιππικό του Ευμένη[12][13].

Διεξαγωγή της μάχης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ευμένης επιτέθηκε με το βαρύ ιππικό του εναντίον του Πείθωνα και σύντομα κινδύνευσε να κυκλωθεί. Για να αποφύγει αυτό τον κίνδυνο κάλεσε τον Εύδαμο με ένα απόσπασμα ιππέων από το άλλο κέρας του και αφού προέκτεινε την παράταξη του κατόρθωσε να τρέψει σε φυγή τον Πείθωνα και να τον καταδιώξει ως τους λόφους. Ταυτόχρονα οι αργυράσπιδες ύστερα από σκληρό αγώνα διασπούσαν το αντίπαλο κέντρο[12][14].

Ο Αντίγονος δεν κάμφθηκε. Εκμεταλεύτηκε μια στιγμιαία αταξία στις δυνάμεις του Ευμένη που βρίσκονταν απέναντι του λόγω των μετακινήσεων και της προέλασης του δεξιού και του κέντρου του και με μια επίθεση στο αριστερό κέρας του αντιπάλου του που βρίσκονταν απέναντι του κατόρθωσε να το διασπάσει και να το τρέψει σε φυγή. Έτσι του δόθηκε χρόνος για να ανασυντάξει τις δυνάμεις του στις υπώρειες των λόφων[12][15].

Η ώρα είχε περάσει η νύκτα είχε φτάσει και υπό το φως της πανσελήνου οι δύο στρατοί ανασυντάσονταν για να συγκρουστούν και πάλι, λίγα χιλιομέτρα πιο μακριά από το πεδίο της πρώτης μάχης. Ωστόσο οι αρχηγοί βλέποντας τους στρατιώτες κατάκοπους και πεινασμένους αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Ο Ευμένης προσπάθησε μάταια να πείσει τους άντρες του να βαδίσουν ως το πεδίο της πρώτης σύγκρουσης για να περισυλλέξουν τους νεκρους τους. Έτσι ο Αντίγονος αν και είχε μεγαλύτερες απώλειες (3.750 νεκρους και 4.000 τραυματίες έναντι 500 νεκρών και 900 τραυματιών του Ευμένη) μπορούσε να ισχυρισθεί ότι είχε νικήσει[12][16]. .

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι . ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (323-306 π.Χ.).ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ (319-316 π.Χ.).Ο ΕΥΜΕΝΗΣ «ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ» .σελ.260-261
  2. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.14.1-8
  3. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.15.1-4
  4. ↑ 4,0 4,1 Ιστορία του Ελληνικού έθνους Τόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (323-306 π.Χ.).ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ (319-316 π.Χ.).ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ.σελ.262
  5. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.17.2.
  6. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.22.1.
  7. ↑ 7,0 7,1 Ιστορία του Ελληνικού έθνουςΤόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (323-306 π.Χ.).ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ (319-316 π.Χ.).ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ.Η μάχη της Παραιτακήνης (317 π.Χ.).σελ.262
  8. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.26.1-3
  9. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.26.4-10
  10. ↑ Ιστορία του Ελληνικού έθνουςΤόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (323-306 π.Χ.).ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ (319-316 π.Χ.).ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ.Η μάχη της Παραιτακήνης (317 π.Χ.).σελ.262-263
  11. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.27.1-6 & 28.1-4.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Ιστορία του Ελληνικού έθνουςΤόμος Δ' Μέγας Αλέξανδρος –Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ –ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (323-306 π.Χ.).ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΕΡΧΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΜΕΝΟΥΣ (319-316 π.Χ.).ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ.Η μάχη της Παραιτακήνης (317 π.Χ.).σελ.263
  13. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.29.1-7.
  14. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.30.1-6
  15. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.30.7-10
  16. ↑ The Library of History of Diodorus Siculus.Book XIX.31.1-5

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Οι πόλεμοι των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μάχη_της_Παραιτακηνής&oldid=8078577"