Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ο Υπηρέτης (ταινία, 1963)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Υπηρέτης
(The Servant)
ΣκηνοθεσίαΤζόζεφ Λόουζι
Παραγωγή
ΣενάριοΧάρολντ Πίντερ
Βασισμένο σεThe Servant νουβέλα του 1948 από τον Ρόμπιν Μόγκαμ
ΠρωταγωνιστέςΝτερκ Μπόγκαρντ
Σάρα Μάιλς
Γουέντι Κρεγκ
Τζέιμς Φοξ
ΜουσικήΤζον Ντάνκγουορθ
ΦωτογραφίαΝτάγκλας Σλόκομπ
ΜοντάζΡέτζιναλντ Μιλς
Εταιρεία παραγωγήςElstree Distributors
Springbok Films
ΔιανομήAssociated British Picture Corporation
Πρώτη προβολήΣεπτέμβριος 1963[1], 3  Σεπτεμβρίου 1963 (Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας)[2], 14  Νοεμβρίου 1963 (Λονδίνο και Ηνωμένο Βασίλειο)[2], 16  Μαρτίου 1964 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[2] και 27  Μαρτίου 1964 (Καναδάς)[2]
ΚυκλοφορίαΣεπτέμβριος 1963 (Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας)
14 Νοεμβρίου 1963 (Λονδίνο)
Διάρκεια115 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένο Βασίλειο
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός£138.005[3][4][5]
Ακαθάριστα έσοδα£389.276[6]
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Υπηρέτης (αγγλικά: The Servant) είναι βρετανική δραματική ταινία του 1963 σε σκηνοθεσία Τζόζεφ Λόουζι. Γράφτηκε από τον Χάρολντ Πίντερ, ο οποίος διασκεύασε την ομώνυμη νουβέλα του Ρόμπιν Μόγκαμ του 1948. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Ντερκ Μπόγκαρντ, Σάρα Μάιλς, Γουέντι Κρεγκ και Τζέιμς Φοξ.

Η πρώτη από τις τρεις κινηματογραφικές συνεργασίες του Πίντερ με τον Λόουζι, το Ο Υπηρέτης, αποτελεί μια άρτια δομημένη ταινία για τις ψυχολογικές σχέσεις ανάμεσα στους τέσσερις κεντρικούς χαρακτήρες και εξετάζει ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την κοινωνική τάξη. [7] [8]

Πλοκή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πλούσιος Τόνι, ο οποίος ζει στο Λονδίνο και λέει ότι είναι μέλος ενός σχεδίου που σχετίζεται με την κατασκευή πόλεων στη Βραζιλία, μετακομίζει στο νέο του σπίτι και προσλαμβάνει τον Ούγκο Μπάρετ ως υπηρέτη του. Ο Μπάρετ φαίνεται να αποδέχεται εύκολα τη νέα του δουλειά με αυτόν και τον Τόνι να δημιουργούν έναν ήσυχο δεσμό, διατηρώντας τους κοινωνικούς τους ρόλους. Οι σχέσεις αρχίζουν να μεταβάλλονται, όταν η κοπέλα του Τόνι, Σούζαν, συναντά τον Μπάρετ. Είναι καχύποπτη για αυτόν και ζητά από τον Τόνι να τον απολύσει, όμως εκείνος αρνείται.

Για να φέρει την σύντροφό του, Βίρα, μέσα στον κόσμο του, ο Μπάρετ πείθει τον Τόνι ότι το σπίτι χρειάζεται επίσης και μια υπηρέτρια. Όταν εκείνος τελικά συμφωνεί, ο Μπάρετ προσλαμβάνει τη Βίρα ισχυριζόμενος πως είναι αδερφή του. Ο Μπάρετ ενθαρρύνει τη Βίρα να αποπλανήσει τον Τόνι. Αργότερα, όταν ο Τόνι και η Σούζαν επιστρέφουν από διακοπές νωρίτερα από το αναμενόμενο, βρίσκουν τον Μπάρετ και τη Βίρα να κοιμούνται μαζί. Πιστεύοντας ότι οι δυο τους είναι αδέρφια, εκείνος εξοργίζεται με τον Μπάρετ, ο οποίος έπειτα αποκαλύπτει ότι δεν είναι συγγενείς και ότι αυτή είναι η αρραβωνιαστικιά του. Αυτός και η Βίρα ξεκαθαρίζουν στη συνέχεια ότι ο Τόνι κοιμόταν μαζί της, προς απογοήτευση της Σούζαν. Αφού ο Τόνι τους απολύει, η Σούζαν αποχωρεί σιωπηλά.

Σε αυτό το σημείο, ο Τόνι έχει γίνει εξαρτημένος στον Μπάρετ και τη Βίρα. Γίνεται ένας μέθυσος, κάτι που επιδεινώνεται από την άρνηση της Σούζαν να απαντήσει στις κλήσεις του. Τελικά, ο Τόνι συναντά τον Μπάρετ σε μια παμπ, ο οποίος επινοεί μια ιστορία για τη Βίρα λέγοντας πως έχει ξεγελάσει και τους δύο. Ικετεύει τον Τόνι να τον επαναπροσλάβει ως υπηρέτη του και εκείνος αποδέχεται την πρόταση.

Σταδιακά οι ρόλοι των δύο αντιστρέφονται, με τον Μπάρετ να αναλαμβάνει περισσότερο τον έλεγχο και τον Τόνι να υποχωρεί σε παιδισμούς. Ο Μπάρετ υπονοεί επίσης ότι η Βίρα επιστρέφει στο σπίτι. Η Σούζαν φτάνει και προσπαθεί να πείσει τον Τόνι να επιστρέψει σε αυτήν. Τον βρίσκει απόλυτα εξαρτημένο από τον Μπάρετ, ο οποίος τον προμηθεύει με αλκοόλ και πόρνες. Περπατάει μέσα από την ποταπή σκηνή και ξαφνικά φιλάει τον Μπάρετ, ο οποίος ανταποδίδει. Καθώς γίνεται όλο και πιο βίαιος, η Σούζαν προσπαθεί να ξεφύγει από την αγκαλιά του και ο Τόνι, μέσα στον λήθαργο μέθης του, αποπειράται να παρέμβει. Ωστόσο, σκοντάφτει και πέφτει στο πάτωμα, κάτι που επιφέρει τα γέλια όλων των πόρνων. Ο Τόνι τότε έχει ένα ξέσπασμα και ο Μπάρετ διατάζει όλους να φύγουν. Πριν φύγει, η Σούζαν χτυπάει τον Μπάρετ με το στολισμένο με κοσμήματα γιακά του παλτού της. Ο Μπάρετ σοκάρεται, αλλά συνέρχεται γρήγορα και τοποθετεί το παλτό της στον ώμο της καθώς φεύγει. Στη συνέχεια ανεβαίνει τις σκάλες όπου τον περιμένει η Βίρα, προσπερνώντας τον Τόνι, που είναι σωριασμένος στο πάτωμα, κρατώντας ένα ποτό.

Διανομή ρόλων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Παραγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ο Υπηρέτης σκηνοθετήθηκε από τον Τζόζεφ Λόουζι, έναν Αμερικανό σκηνοθέτη που πέρασε το τελευταίο μέρος της καριέρας και της ζωής του στην Αγγλία, αφού μπήκε στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ τη δεκαετία του 1950. Είχε προβλήματα υγείας κατά τη διάρκεια της παραγωγής, με αποτέλεσμα ο Μπόγκαρντ να παράσχει σημαντική βοήθεια στη σκηνοθεσία και την ολοκλήρωση της ταινίας. [9]

Η ταινία βασίζεται στο "The Servant", μια νουβέλα του Ρόμπιν Μόγκαμ του 1948. Το σενάριο γράφτηκε από τον Χάρολντ Πίντερ και μείωσε την πλοκή σε μια πιο οικονομική και ανατριχιαστική ιστορία. Ο Πίντερ εμφανίζεται επίσης στην ταινία, ως θαμώνας εστιατορίου σε μια σκηνή με έναν ομιλητή. [10]

Γράφοντας για το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, ο κριτικός κινηματογράφου Νικ Τζέιμς σημείωσε πως:

«Ήταν ο Λόουζι ο οποίος παρουσίασε για πρώτη φορά τη νουβέλα του Ρόμπιν Μόγκαμ, "The Servant" στον Μπόγκαρντ, το 1954. Αρχικά, ξεχωριστά παραγγελμένη από τον σκηνοθέτη Μάικλ Άντερσον, ο Πίντερ της αφαίρεσε τον πρωτοπρόσωπο αφηγητή του, τον σνομπισμό του yellow book και τον αναμφισβήτητα αντισημιτικό χαρακτηρισμό του Μπάρετ - λιπαρότητα, βαριά βλέφαρα - αντικαθιστώντας τα με μια οικονομική γλώσσα που υπονοούσε αντί να δηλώνει την ολίσθηση των σχέσεων εξουσίας από τον Τόνι προς τον Μπάρετ.»[8]

Οι άλλες συνεργασίες του Λόυζι με τον Πίντερ, το Το Τρίγωνο των Αμαρτωλών και το Ο Μεσάζων, έχουν μια ομοιότητα με το Ο Υπηρέτης, καθώς προσφέρουν την ίδια άγρια καταγγελία του φθίνοντος αγγλικού ταξικού συστήματος, ένα θέμα που σπάνια είχε αναφερθεί στον βρετανικό κινηματογράφο.

Μουσική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μουσική επένδυση του Τζον Ντάνκγουορθ περιλαμβάνει το τραγούδι "All Gone", το οποίο ερμηνεύει η σύζυγός του Κλιό Λάιν. Οι τρεις διαφορετικές ερμηνείες του τραγουδιού που έκανε προσφέρουν ξεχωριστές συναισθηματικές επιπτώσεις σε όλη την ταινία.[10]

Κυκλοφορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία προβλήθηκε στο 24ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας τον Σεπτέμβριο του 1963. Επιλέχθηκε επίσης ως εκπρόσωπος της Βρετανίας για το πρώτο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης τον ίδιο μήνα, κάτι που σήμανε την επιστροφή του Λόουζι στις Ηνωμένες Πολιτείες για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια για να δώσει το παρόν στο φεστιβάλ.

Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Γουόρνερ στο Λονδίνο στις 14 Νοεμβρίου 1963.[11]

Επανακυκλοφόρησε το 2013 για να σηματοδοτήσει την 50η επέτειό της.[10]

Υποδοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την κυκλοφορία της ταινίας, το Variety την επαίνεσε για τη σκηνοθεσία, τις ερμηνείες και τον «κοφτερό έντονο διάλογο» στο σενάριο του Πίντερ, γράφοντας: «Το Ο Υπηρέτης είναι ως επί το πλείστον ένα δυνατό δραματικό θέαμα, αν και η ατμόσφαιρα και η ένταση δεν διατηρούνται πλήρως μέχρι το τέλος». Σημείωσαν επίσης «την εξαιρετική ερμηνεία του Μπόγκαρντ, για τον οποίο ο ρόλος του υπηρέτη είναι ασυνήθιστος να υποδύεται» και «την αξιοσημείωτη ερμηνεία του Τζέιμς Φοξ, ενός νεοφερμένου με αυτοπεποίθηση, ο οποίος σίγουρα υποδηλώνει τον νωθρό κοινωνικό νεαρό άνδρα».

Η Πενέλοπε Γκίλιατ του The Observer την αποκάλεσε «έναν θρίαμβο» και έγραψε ότι «το πιο συναρπαστικό στην ταινία είναι ότι έχει γραφτεί από κάποιον που προφανώς ενθουσιάζεται με τον κινηματογράφο και φτιάχτηκε από κάποιον ο οποίος προφανώς σέβεται τις λέξεις». [12] Ο Ρίτσαρντ Ρουντ γράφοντας για την The Guardian και η Αν Πέισι για την Daily Herald ισχυρίστηκαν πως είναι «ένα αριστούργημα».[11]

Στον ιστότοπο συγκέντρωσης κριτικών Rotten Tomatoes, η ταινία κατέχει βαθμολογία 90% και μέσο όρο βαθμολογίας 8,1/10 με βάση 51 κριτικές. Η γενική συναίνεση του ιστότοπου αναφέρει ότι: «Σε μεγάλο βαθμό χάρη στην εξαιρετική δουλειά του σκηνοθέτη Τζόζεφ Λόουζι και του σεναριογράφου Χάρολντ Πίντερ, το Ο Υπηρέτης χτυπά τις ταξικές διαιρέσεις με περίτεχνη ακρίβεια». [13] Στο Metacritic, έχει μέση βαθμολογία 94/100, με βάση τις αξιολογήσεις εννέα κριτικών. [14]

Η ταινία εισέπραξε συνολικά 238.893 λίρες στο Ηνωμένο Βασίλειο και 150.383 λίρες στο εξωτερικό, φτάνοντας συνολικά τις 389.276 λίρες παγκοσμίως. Το 1999, το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε την ταινία Ο Υπηρέτης στην 22η θέση με τις καλύτερες βρετανικές ταινίες όλων των εποχών.

Αναδρομική αξιολόγηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«Στο πνεύμα του Μπρεχτ και του Μέγιερχολντ, η απόρριψη ενός παθητικού, καθαρά παρατηρητικού στυλ της ταινίας και η δημιουργική χρήση του ήχου της, του καδραρίσματος και του μοντάζ, ευαισθητοποίησαν το κοινό όχι μόνο στις καταστροφικές σχέσεις μέσα στο σπίτι του σκηνοθέτη στο Λονδίνο, αλλά και σε εκείνες της βρετανικής κοινωνίας γενικότερα.» (Ρόμπερτ Μάρας στο World Socialist Web Site). Ο Μάρας σημείωσε επιπλέον πως «Το Ο Υπηρέτης επαινέθηκε ευρέως στους ευρωπαϊκούς κινηματογραφικούς κύκλους και βοήθησε στο να ενθαρρυνθεί μια περίοδος μεγαλύτερου κοινωνικού και ψυχολογικού ρεαλισμού στον βρετανικό κινηματογράφο», ενώ ο Νταν Κάλαχαν, γράφοντας στο Senses of Cinema (2003), αναφέρει ότι η ταινία «εδραίωσε τη φήμη του Λόουζι σε διεθνές επίπεδο».

Ωστόσο, για τον ιστορικό κινηματογράφου Ντέιβιντ Τόμσον «Το Ο Υπηρέτης σηματοδότησε την εξέλιξη του Λόουζι στην καλλιτεχνική ελίτ... ο άνθρωπος που είχε δημιουργήσει τα Έγκλημα στους Άσπρους Βράχους και Ο Δράκος του Λονδίνου ως συναρπαστικά, χαμηλού προϋπολογισμού θρίλερ τώρα εργαζόταν σε έναν κόσμο έτοιμο να επαινέσει τη σοβαρότητά του», σχολίασε για τα αρνητικά στοιχεία πως: «ορισμένοι κριτικοί επαίνεσαν τη λεπτότητα και αγνόησαν την υστερία στο Ο Υπηρέτης. Αυτό κάτι που κάνει κακό στον Λόουζι, του οποίου η δύναμη ήταν πάντα μια συγχώνευση των δύο».

Home media

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2001, το Ο Υπηρέτης κυκλοφόρησε σε DVD από την Anchor Bay Entertainment. [15] Τον Ιούνιο του 2023, κυκλοφόρησε μια ψηφιακή αποκατάσταση σε ανάλυση 4K της ταινίας σε Blu-ray και DVD από την The Criterion Collection. [16]

Βραβεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Freebase Data Dumps. Google.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 (Αγγλική) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0057490/releaseinfo/. Ανακτήθηκε στις 20  Μαΐου 2023.
  3. ↑ Chapman, J. (2022). The Money Behind the Screen: A History of British Film Finance, 1945-1985. Edinburgh University Press p. 360.
  4. ↑ Alexander Walker, Hollywood, England, Stein and Day, 1974, p. 209.
  5. ↑ Caute, David (1994). Joseph Losey. Oxford University Press. σελ. 6. ISBN 978-0-19-506410-0. 
  6. ↑ Caute p. 24.
  7. ↑ «The Servant». British Film Institute Collections Search. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2024. 
  8. ↑ 8,0 8,1 James, Nick (27 Ιουνίου 2007). «Joseph Losey & Harold Pinter: In Search of PoshLust Times». British Film Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2009. From Venetian decadence and British class war to Proustian time games, the films of Joseph Losey and Harold Pinter gave us a new, ambitious, high-culture kind of art film, says Nick James. 
  9. ↑ Robinson, Eugene S. (4 Οκτωβρίου 2013). «Dirk Bogarde». OZY. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2021. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Turan, Kenneth (29 Αυγούστου 2013). «'The Servant' still delivers a chill». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2021. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Pacey, Ann (12 November 1963). «The Servant is Dirk's masterpiece». Daily Herald: σελ. 4. 
  12. ↑ Gilliatt, Penelope (17 November 1963). «The masterful Servant». The Observer: σελ. 27. 
  13. ↑ «The Servant». Rotten Tomatoes. Fandango. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2024. 
  14. ↑ «The Servant», Metacritic (Red Ventures), https://www.metacritic.com/movie/the-servant, ανακτήθηκε στις 16 September 2021 
  15. ↑ Erickson, Glenn (13 Δεκεμβρίου 2001). «DVD Savant Review: The Servant». DVD Talk. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2023. 
  16. ↑ «The Servant (1963)». The Criterion Collection. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2023. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ο_Υπηρέτης_(ταινία,_1963)&oldid=11144275"