Ουρανία Αφροδίτη
Η ονομασία Αφροδίτη Ουρανία ήταν μία αρχαία θρησκευτική επίκληση, και συγκεκριμένα ένα επίθετο της θεάς Αφροδίτης, που τόνιζε τον «ουράνιο» ή πνευματικό της χαρακτήρα, αντιδιαστέλλοντάς τον από τη «γήινη» πλευρά της, την Πάνδημο Αφροδίτη. Οι δύο επικλήσεις χρησιμοποιούνταν (κυρίως στα κείμενα) για να ξεχωρίσουν τον πνευματικό έρωτα σώματος και ψυχής από τον καθαρά σωματικό πόθο. Ο Πλάτων τη θεωρούσε, ακολουθώντας τον Ησίοδο, κόρη του θεού Ουρανού, που γεννήθηκε χωρίς μητέρα.[1][2] Στις χοές που προσφέρονταν στην Ουρανία Αφροδίτη δεν έβαζαν κρασί.[3][4][5] Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Άραβες αποκαλούσαν αυτή την πλευρά της θεάς Αλίττα ή Ἀλιλάτ.[6]
Η καθαρότερα διακρινόμενη ως μεσανατολική επίκληση της ελληνικής Αφροδίτης είναι η Ουρανία Αφροδίτη, η «Βασίλισσα των ουρανών» των αρχαίων σημιτικών λαών, κάτι που έχει ερμηνευθεί με βάση τον σεληνιακό χαρακτήρα της θεάς.
Ο πρώτος τόπος όπου καθιερώθηκε η λατρεία της ήταν τα Κύθηρα, πιθανώς σε σύνδεση με το εμπόριο της πορφύρας. Ακολούθησε η Αθήνα, όπου συνδέεται με τον μυθικό βασιλιά Πορφυρίωνα. Στη Θήβα η Αρμονία (η οποία έχει ταυτισθεί από κάποιους με την ίδια την Αφροδίτη) αφιέρωσε τρία αγάλματα της Αφροδίτης: την Ουρανία, την Πάνδημο και την Αποτροφία (που σημαίνει την «εκδιώκουσα», αυτή που εκδιώκει τον πόθο και τις πονηρές επιθυμίες από τις καρδιές των ανθρώπων)[7][8].
Η Ουρανία Αφροδίτη έχαιρε τον ίδιο σεβασμό με την Πάνδημο. Την αποκαλούσαν «σεμνή» και οι ιέρειές της ήταν αγνές. Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο η σημασία του όρου μεταβλήθηκε, πιθανώς εξαιτίας των φιλοσόφων και των φυλάκων της ηθικής, από τους οποίους τέθηκε ένας ριζικός διαχωρισμός μεταξύ της Ουρανίας και της Πανδήμου Αφροδίτης.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα υπάρχουν δύο Αφροδίτες: «η πρεσβύτερη, που δεν έχει μητέρα και αποκαλείται ουρανία Αφροδίτη, ούσα κόρη του Ουρανού, και η νεότερη, που είναι κόρη του Δία και της Διώνης, και αυτή την καλούμε πάνδημο». Ο ίδιος διαχωρισμός απαντάται και στο Συμπόσιον του Ξενοφώντος, αν και ο συγγραφέας αμφιβάλλει αν υπάρχουν δύο θεές ή αν η Ουρανία και η Πάνδημος είναι δύο ονόματα για την ίδια θεά, ωστόσο προσθέτει ότι το τελετουργικό για την Ουρανία είναι αγνότερο και σοβαρότερο από αυτό για την Πάνδημο. Η ίδια ιδέα εκφράζεται στην αναφορά από τον Νίκανδρο τον Κολοφώνιο στον Αθήναιο (569d) ότι μετά από την εποχή του Σόλωνος οι Εταίρες τέθηκαν υπό την προστασία της Πανδήμου Αφροδίτης. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η λατρεία της Αφροδίτης συνολικά ήταν το ίδιο αγνή με τη λατρεία κάθε άλλης θεότητας.
Η Αφροδίτη Ουρανία παριστάνεται στην αρχαία ελληνική τέχνη πάνω σε έναν κύκνο, σε μια χελώνα ή πάνω σε μια σφαίρα-αναπαράσταση της ουράνιας σφαίρας.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Πλάτωνος Συμπόσιον, 180
- ↑ Ξενοφώντος Συμπόσιον, 8 § 9.
- ↑ Σχολιαστής ad Soph. Oed. Col., 101
- ↑ Ηρόδοτος, i. 105
- ↑ Σούδα, s.v. «νηφάλια»
- ↑ Ηρόδοτος, i. 131., iii. 8
- ↑ Bell, Robert E. (1993). Women of Classical Mythology: A Biographical Dictionary. Oxford University Press. σελ. 58. ISBN 9780195079777. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2018.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Gardner, Rev. James (2003). Encyclopaedia: Aa-gyro, Volume 1 of Encyclopaedia: Religions of the World, in Two Volumes, Rev. James Gardner. Indian Publishers Distributors. σελ. 154. ISBN 9788173413087.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Yulia Ustinova: «Aphrodite Ourania of the Bosporus», Kernos, τόμος 11 (1998), σσ. 209-226 (Online από τις 21/4/2011)
- Εικόνες για τον βωμό και το ιερό της Αφροδίτης Ουρανίας