Ολντοβάν
Η βιομηχανία Ολντοβάν (Oldowan) θεωρείται το αρχαιότερο τεκμήριο συστηματικής κατασκευής εργαλείων από λίθο και σηματοδοτεί ένα αποφασιστικό εξελικτικό βήμα στην ιστορία των πρώιμων ανθρωπιδών. Οι παλαιότερες τοποθεσίες όπου έχουν βρεθεί τέτοια εργαλεία περιλαμβάνουν το Γκόνα στην Αιθιοπία, το Κομπουλάτζι στη Γουινέα και φυσικά το φαράγγι Ολντουβάι στην Τανζανία, που έδωσε και το όνομα στη βιομηχανία[1]. Τα δείγματα χρονολογούνται περίπου πριν από 2,6–1,7 εκατομμύρια χρόνια και συνδέονται στενά με είδη όπως ο homo habilis και, πιθανώς, οι τελευταίοι Australopithecus[2].
Τεχνικές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ολντιβάν βασίζεται σε μια απλή αλλά στοχευμένη μέθοδο κρουστικής απολέπισης. Οι κατασκευαστές επέλεγαν κατάλληλους λίθους, από βασάλτη ή χαλαζία, και με ελεγχόμενα χτυπήματα παρήγαγαν απολεπίσματα, ώστε να δημιουργήσουν κοφτερές άκρες[3]. Τα προϊόντα της διαδικασίας αυτής περιλάμβαναν:
Πυρήνες (cores): Λίθοι που υπέστησαν απολεπίσεις ώστε να αποκτήσουν χρήσιμες ακμές.
Απολεπίσματα (flakes): Μικρά κομμάτια λίθου που χρησιμοποιούνταν άμεσα για κοπή ή ξύσιμο.
Σφυροπέτρες (hammerstones): Λίθοι που χρησίμευαν ως εργαλεία κρούσης για την απολέπιση.
Η απλότητα των εργαλείων δεν πρέπει να θεωρείται ένδειξη χαμηλής τεχνολογικής γνώσης. Αντίθετα, η προσεκτική επιλογή πρώτης ύλης και η επαναλαμβανόμενη τεχνική δείχνουν πρώιμη γνωστική πολυπλοκότητα και ικανότητα σχεδιασμού.
Χρήσεις και λειτουργικότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μελέτες χρήσης-φθοράς (use-wear analysis) και πειραματικές αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν ότι τα Ολντοβάν εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν για:
Κατεργασία ζωικών σφαγίων: Κοπή κρέατος, αφαίρεση δέρματος, θραύση οστών για μυελό[4].
Επεξεργασία φυτικών υλών: Ξύσιμο ξύλου ή επεξεργασία κονδύλων, αν και αυτά τα ίχνη είναι δυσκολότερο να εντοπιστούν.
Η χρήση εργαλείων για την εκμετάλλευση ζωικών πρωτεϊνών πιθανότατα συνέβαλε στη βελτίωση της διατροφής, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη μεγαλύτερου εγκεφάλου και πιο πολύπλοκων κοινωνικών δομών.
Κοινωνική οργάνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα σύνολα Ολντοβάν δεν αποτελούν απλώς σκόρπια ευρήματα· η χωρική τους οργάνωση υποδηλώνει πιθανή ύπαρξη “χώρων δραστηριότητας” (activity areas), όπου οι πρώιμες ανθρωπίδες επεξεργάζονταν τροφή και μοιράζονταν πόρους. Αυτό αφήνει να διαφανεί η πρώιμη ανάπτυξη συνεργατικών συμπεριφορών και κοινωνικής μάθησης. Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι η γνώση της κατασκευής εργαλείων μεταβιβαζόταν μέσω παρατήρησης και μίμησης, διαδικασία που προϋποθέτει βασικές γνωστικές ικανότητες επικοινωνίας.
Η Ολντοβάν αντιπροσωπεύει το πρώτο στάδιο στην τυπολογική ακολουθία των λιθοτεχνιών. Ακολούθησε η Αχελαία Περίοδος (περίπου 1,76 εκ. χρόνια πριν), με πιο εξελιγμένους χειροπελέκεις. Η σύγκριση των τεχνολογιών δείχνει την πρόοδο από απλές, ευκαιριακές λύσεις σε εργαλεία με συμμετρικό σχεδιασμό και εξειδικευμένες χρήσεις.
Σημασία για τη μελέτη της ανθρωπογένεσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μελέτη της Ολντοβάν προσφέρει πληροφορίες για τη γνωστική εξέλιξη, τη διατροφή και την κοινωνική δυναμική των πρώιμων ανθρωπιδών. Επιπλέον, η γεωγραφική διασπορά των Ολντοβάν ευρημάτων υποδεικνύει τα πρώτα στάδια εξάπλωσης των προγόνων μας εκτός Αφρικής. Η ανακάλυψη Ολντοβάν εργαλείων στη Γεωργία υποδηλώνει ότι η τεχνολογία αυτή συνόδευσε τις πρώιμες μετακινήσεις του γένους Homo (Lordkipanidze et al., 2007).
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Leakey, M. D. (1971). Olduvai Gorge: Excavations in Beds I and II, 1960–1963. Cambridge University Press.
- Semaw, S. et al. (1997). “2.5-million-year-old stone tools from Gona, Ethiopia.” Nature, 385, 333–336.
- Toth, N., & Schick, K. (2009). “The Oldowan: The tool making of early hominins and chimpanzees compared.” Annual Review of Anthropology, 38, 289–305.
- Domínguez-Rodrigo, M., et al. (2014). “Early hominin hunting or scavenging? The Oldowan evidence revisited.” Journal of Human Evolution, 64, 243–256.
- Lordkipanidze, D., et al. (2007). “Postcranial evidence from early Homo from Dmanisi, Georgia.” Nature, 449, 305–310.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Oldowan Pebble Tools of Europe Αρχειοθετήθηκε 2015-05-08 στο Wayback Machine.
- Oldowan Pebble Tools of Africa Αρχειοθετήθηκε 2015-06-24 στο Wayback Machine.
- Oldowan Flake Tool
- Stone Age Hand-axes στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε February 4, 2007)
- Early Palaeolithic
- Stone Age Reference Collection
- Microwear polishes on early stone tools from Koobi Fora, Kenya, article in Nature 293, 464–465 (8 October 1981). The summary and the references are displayed at no charge at the Nature site.
- Geoarchaeology of the earliest paleolithic sites (Oldowan) in the north Caucasus and the East Europe
- An Ape's View of the Oldowan στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε May 21, 2008), T. Wynn and W.C. McGrew, Man 24:383–398; 1989.
- Plummer, Thomas (2004). «Flaked Stones and Old Bones: Biological and Cultural Evolution at the Dawn of Technology». Yearbook of Physical Anthropology 47: 118–164. doi:. PMID 15605391. http://qcpages.qc.cuny.edu/ANTHRO/plummer/Plummer_2004.pdf. Ανακτήθηκε στις 2007-01-27.