Οικοχωριό Σκάλα

Το Οικοχωριό Σκάλα αποτελεί μια «προσπάθεια διαμόρφωσης και υλοποίησης ενός οικολογικού και κοινοτικού τρόπου ζωής», ^[1] η οποία ξεκινά τη δεκαετία του 1990 από τον Νικηφόρο Περτσινίδη και την Άννα Φιλίππου, τους εμπνευστές και ιδρυτές του οικοχωριού. Επιπλέον των δύο ιδρυτών του οικοχωριού, το εν λόγω εγχείρημα υποστηρίζεται από ένα δίκτυο φίλων και συλλογικοτήτων που βρίσκονται τόσο στην Ελλάδα όσο και εκτός της χώρας. Το οικοχωριό βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Θεσσαλονίκης, κοντά στο ομώνυμο φαράγγι Σκάλα, στο Ζαγκλιβέρι, ενώ οι εγκαταστάσεις του εκτείνονται σε ένα αγρόκτημα περίπου 60 στρεμμάτων. Το 2016 ο πληθυσμός του οικοχωριού φτάνει στους οκτώ ενήλικες και τα τέσσερα παιδιά, ενώ το 2018 τους τρεις ενήλικες και τα δύο παιδιά. Τον Μάιο του 2021, σύμφωνα και με τη σελίδα την οποία διατηρεί το οικοχωριό στο Facebook, ο πληθυσμός του ανέρχεται στους τέσσερις ενήλικες και τα τρία παιδιά.

Τέλος, το Οικοχωριό Σκάλα είναι μέλος του Global Ecovillage Network, ενός παγκόσμιου δικτύου το οποίο φέρνει κοντά εγχειρήματα που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο, όπως αυτό του Οικοχωριού Σκάλα στην Ελλάδα. Αξίζει δε να αναφερθεί ότι, σε συνεργασία με το Global Ecovillage Network, το Οικοχωριό Σκάλα συμμετείχε στη δημιουργία του RefuGEN, ^[2] ενός δικτύου εθελοντών/ριών από όλο τον κόσμο, το οποίο δραστηριοποιήθηκε προς την κατεύθυνση της υποστήριξης των προσφύγων που κατέφθαναν στην Ελλάδα.

Ιστορικό δημιουργίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία ^[3] του Οικοχωριού Σκάλα ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Την περίοδο αυτή οι ιδρυτές του ξεκινούν την έρευνά τους γύρω από διάφορα μοντέλα οικοχωριών τα οποία συναντώνται σε διάφορα μέρη ανά τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα ασχολούνται και με τον σχεδιασμό της ίδιας της κοινότητας. Το 1998 πραγματοποιείται η αγορά του αγροκτήματος στο οποίο σήμερα είναι εγκατεστημένο το οικοχωριό, ενώ το 2004 ανεγείρεται το πρώτο βιοκλιματικό οίκημά του. Το 2010 κατασκευάζονται ορισμένα συμπληρωματικά κτίσματα, ενώ λίγο διάστημα αργότερα πραγματοποιείται και η μόνιμη εγκατάσταση των πρώτων δύο οικογενειών στο Οικοχωριό Σκάλα, οπότε και ξεκινάει η κοινοτική ζωή σε αυτό.

Αξίες, στόχοι και όραμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όραμα των εμπνευστών και ιδρυτών του Οικοχωριού Σκάλα είναι αυτό το τελευταίο να καταφέρει να αποτελέσει «μια ζωντανή και ανοιχτή κοινωνική πρόταση» ^[4] χάρη στην οποία θα καταστεί δυνατό «να αντικατασταθούν οι συμβατικές δομές του ανταγωνισμού και του φόβου από τις σταθερές της εμπιστοσύνης, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, της υπευθυνότητας απέναντι στον εαυτό μας αλλά και στην ίδια τη ζωή». ^[5] Παράλληλα, και κινούμενοι στην ίδια λογική, οι ιδρυτές του οικοχωριού αντιλαμβάνονται τη ζωή στο πλαίσιο της κοινότητας του οικοχωριού ως ένα πεδίο το οποίο, με τη σειρά του, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για το σύνολο της κοινωνίας προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός εναλλακτικού τρόπου (συν)ύπαρξης και διαβίωσης, πέραν του συμβατικού. Σε αυτό το πλαίσιο, μέσω της δημιουργίας ενός οικοχωριού όπως το συγκεκριμένο, το οποίο φιλοδοξεί να διαφυλάττει και να διαιωνίζει τη βιωσιμότητα, την αυτάρκεια και την ανεξαρτησία του, και στο οποίο ο/η κάθε συμμετέχοντας/ουσα αντιλαμβάνεται ότι έχει ευθύνη πέρα από τη δική του/ης ζωή και για τη ζωή της ίδιας της κοινότητας της οποίας είναι μέλος, καθώς και των υπόλοιπων μελών της, στόχος τους είναι να συμβάλουν στη δημιουργία και την αναπαραγωγή των απαραίτητων συνθηκών ώστε να κληροδοτηθεί στις επόμενες γενιές ένα μέλλον το οποίο θα τους εξασφαλίζει μία υγιή, αξιοπρεπή και ελεύθερη διαβίωση.^[6] Επίσης, σχετικά με τις αρχές και τις αξίες οι οποίες προάγονται μέσω της κοινοτικής ζωής στο Οικοχωριό Σκάλα, αυτές μπορούν να συνοψιστούν στους παρακάτω τρεις άξονες, έτσι όπως αυτοί παρουσιάζονται και στην ιστοσελίδα του οικοχωριού: ^[7]

Αυτάρκεια και αειφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όσον αφορά τις ενεργειακές ανάγκες ^[8] του Οικοχωριού Σκάλα, αυτό το τελευταίο είναι σε αρκετά σημαντικό βαθμό ενεργειακά ανεξάρτητο και αυτόνομο, ενώ προσανατολίζεται σταθερά σε μία προσπάθεια παραγωγής ήπιων μορφών ενέργειας, φιλικών προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Συγκεκριμένα, η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών του οικοχωριού γίνεται με τη χρήση ηλιακών panels, ενώ στο οικοχωριό υπάρχει και συσκευή παραγωγής βιοαερίου. Όσον αφορά δε τις κτιριακές εγκαταστάσεις οι οποίες βρίσκονται στο οικοχωριό, αυτές είναι κατασκευασμένες με υλικά τα οποία είναι, επίσης, φιλικά προς το περιβάλλον και κατ’ επέκταση στον άνθρωπο. Σχετικά με τη χρήση και τη διαχείριση του νερού, το Οικοχωριό Σκάλα εμφανίζει μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας και αυτονομίας και σε αυτό τον τομέα, καθώς το πόσιμο νερό αντλείται από φυσικές πηγές, ενώ οι αρδευτικές ανάγκες του οικοχωριού ικανοποιούνται μέσω της αξιοποίησης βρόχινου νερού. Επίσης, αγωγοί νερού οι οποίοι έχουν κατασκευαστεί, καθώς και διάφορα δέντρα και φυτά τα οποία υπάρχουν στον χώρο, λειτουργούν εν είδει βιολογικού καθαρισμού του νερού των απορριμμάτων από τις τουαλέτες treebog οι οποίες υπάρχουν στον χώρο, απορροφώντας, με φυσικό τρόπο, τα απορρίμματα. Κατ' αυτό τον τρόπο, η ύπαρξη αποχετευτικού συστήματος στο οικοχωριό καθίσταται μη απαραίτητη. ^[9] Τέλος, όσον αφορά τον τομέα της διατροφής, στο Οικοχωριό Σκάλα γίνεται χρήση κοινών χορτοφαγικών κουζινών, οι οποίες και αυτές με τη σειρά τους είναι προσανατολισμένες στις αρχές και τις αξίες της αυτάρκειας και της αυτονομίας. Σε αυτό το πλαίσιο, προάγεται και ενθαρρύνεται η κατανάλωση προϊόντων προερχόμενων από τοπικούς παραγωγούς, καθώς και προϊόντων τα οποία παράγονται στο ίδιο το αγρόκτημα του οικοχωριού. Σε γενικές γραμμές, όσον αφορά το ζήτημα της διατροφής, δίνεται μεγάλη έμφαση στην τοπικότητα των προϊόντων, καθώς και στην κατανάλωση προϊόντων προερχόμενων από βιολογικές μεθόδους καλλιέργειας. Απώτερος στόχος αποτελεί η μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, καθώς και η συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος. ^[10]

Κοινωνικό επίπεδο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Οικοχωριό Σκάλα προάγεται και ενθαρρύνεται η δημιουργία σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, ^[11] καθώς και η ειρηνική επίλυση όποιων διαφορών και διχογνωμιών προκύπτουν, πάντα μέσω της προώθησης της συνεργασίας, της συζήτησης, της διαφάνειας και της αλληλοκατανόησης. Παράλληλα, όσον αφορά τις μικρότερες ηλιακά ομάδες, το όραμα του Οικοχωριού Σκάλα είναι η δημιουργία ελεύθερων και πειραματικών σχολικών χώρων, όπου θα καλλιεργούνται αξίες διαφορετικές από αυτές του ανταγωνισμού, καθώς η επαγγελματική και οικονομική εξασφάλιση θεωρείται ότι δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό.^[12]

Αποφάσεις και εργασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Οικοχωριό Σκάλα η κοινότητα γίνεται κατανοητή ως ένα «εργαστήρι ζύμωσης», ^[13] όπου προάγεται ο σεβασμός και ενθαρρύνεται η αξιοποίηση των ιδιαιτεροτήτων και των ταλέντων του καθενός και της καθεμίας. Στο πλαίσιο αυτό, η διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Οικοχωριό Σκάλα γίνεται βάσει του αξιακού συστήματος της σοσιοκρατίας. Όπως αναφέρεται και στην ιστοσελίδα του οικοχωριού, η σοσιοκρατία μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα μοντέλο οργάνωσης μίας κοινότητας ανθρώπων, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού από το σύνολο των ενδιαφερομένων, πάντα σε ένα πλαίσιο ισοτιμίας, καθώς και σεβασμού για τις απόψεις, τις γνώμες και τις ανάγκες των εμπλεκομένων. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι οι αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται να είναι αποδοτικές και προσανατολισμένες προς την επίτευξη των στόχων οι οποίοι έχουν τεθεί μετά από διάλογο και με την ενεργό συμμετοχή του συνόλου των εμπλεκομένων.

Τέλος, σημαντικό είναι και το κομμάτι της οικονομίας και της εργασίας.^[14] Το Οικοχωριό Σκάλα, μέσα από τις δραστηριότητες και τις εργασίες του, αυτό το οποίο φιλοδοξεί να επιτύχει είναι να δημιουργήσει επαγγελματικές προοπτικές για τους ανθρώπους οι οποίοι ζουν στην ίδια την κοινότητα του οικοχωριού ή και στον ευρύτερο χώρο της γειτονιάς όπου βρίσκεται το οικοχωριό, οι οποίες θα είναι βιώσιμες. Οι εργασίες αυτές, με τη σειρά τους, είναι προσανατολισμένες στον σεβασμό προς το περιβάλλον αλλά και την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης. Επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον και υποστήριξη υπάρχει σε εγχειρήματα τα οποία είναι βασισμένα στον συνεργατισμό και στις συνεργατικές αξίες, σε δίκτυα εναλλακτικών νομισμάτων και εν γένει στην ανταλλακτική και την κοινή οικονομία, δηλαδή σε πρωτοβουλίες οι οποίες κινούνται πέρα από τη συμβατική (καπιταλιστική) αγορά και οι οποίες ενθαρρύνουν ένα νέο τρόπο ανταλλαγής, παραγωγής, κατανάλωσης και διαχείρισης των πόρων .

Δραστηριότητες, εκδηλώσεις, εθελοντισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την τρέχουσα περίοδο, λόγω της πανδημίας του Covid-19, οι δραστηριότητες οι οποίες λαμβάνουν χώρα συνήθως στο Οικοχωριό Σκάλα έχουν ανασταλεί προσωρινά. Ωστόσο, υπό κανονικές συνθήκες, το Οικοχωριό Σκάλα διοργανώνει αρκετές εκδηλώσεις κάθε χρόνο, ^[15] οι οποίες ήταν σε μεγάλο βαθμό ανοικτές και σε κόσμο πέραν των μόνιμων κατοίκων της κοινότητας του οικοχωριού. Ενδεικτικά αναφέρεται το εργαστήρι που πραγματοποιήθηκε το 2017 σε συνεργασία με το Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας με θέμα «Φυσική Καλλιέργεια και δημιουργία Κοινότητας». ^[16] Επίσης, το οικοχωριό Σκάλα δέχεται συχνά εθελοντές/ριες στις εγκαταστάσεις του. Στο πλαίσιο του «ανοίγματος» του οικοχωριού σε εθελοντές/ριες, αυτοί/ες έχουν τη δυνατότητα και την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στην καθημερινή ζωή και στις καθημερινές δραστηριότητες του οικοχωριού και των κατοίκων του. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία φυσικών κήπων, αλλά και χώρων συγκράτησης νερού. Παράλληλα, οι εθελοντές/ριες έχουν την ευκαιρία να λάβουν πληροφορίες σχετικά με την υγιεινή διατροφή και κουζίνα, οι οποίες προάγονται και ενθαρρύνονται στο οικοχωριό. Επιπλέον, σημαντικό κομμάτι στο πλαίσιο της δραστηριοποίησής τους στο Οικοχωριό Σκάλα είναι η κοινωνικοποίηση, η γνωριμία και η δημιουργία σχέσεων μεταξύ αυτών και των κατοίκων του οικοχωριού. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στο οικοχωριό, διοργανώνονται σε τακτική βάση «κύκλοι μοιράσματος» ή «κύκλοι καρδιάς», ^[17] όπου οι συμμετέχοντες/ουσες έχουν τη δυνατότητα και την ευκαιρία να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να κοινωνικοποιηθούν, να γνωριστούν και να αναπτύξουν στενότερες σχέσεις.