Οικιστικά κοινά

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την δημιουργία εσωτερικών συνδέσμων, επικεφαλίδων, παραγράφων κλπ.
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τις σελίδες Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων.

Τα κοινά αποτελούν ένα εναλλακτικό παράδειγμα του τομέα της κοινωνικής οικονομίας[1] σε παγκόσμια κλίμακα, αναδεικνύοντας τις κοινωνικές ανάγκες και προβλήματα που προβάλλουν λόγω της συνεχούς ανάπτυξης. Ο όρος κοινά αναφέρεται στους πόρους οι οποίοι είναι ανοιχτοί και ελεύθεροι προς όλους. Με το πέρασμα των δεκαετιών το δικαίωμα αυτό καταστρατηγείται και δημιουργούνται ανισότητες σε όλα τα επίπεδα. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τις ιδιοκτησίες.

Η παγκοσμιοποίηση επέφερε αλλαγές στις ιδιοκτησιακές εξελίξεις ως αποτέλεσμα βαθύτερων αλλαγών που συμβαίνουν στην κοινωνία αλλά και στο αστικό φαινόμενο γενικά. Η διάδοση νέων ιδιόκτητων οικιστικών προϊόντων έχει στενή σχέση με την κατασκευή της μεταμοντέρνας και της μεταβιομηχανικής κοινωνίας αλλά και των διαδικασιών παγκοσμιοποίησης με νεοφιλελεύθερες πτυχές. Τα χαρακτηριστικά αυτών των οικιστικών εξελίξεων αντιστοιχούν στην πραγματικότητα σε αυτές τις γενικότερες τάσεις που χαρακτηρίζουν το αστικό φαινόμενο σήμερα , δηλαδή ιδιωτικοποίηση, αστικός κατακερματισμός αλλά και παραγωγή χώρων προσομοίωσης.[2]

Η γρήγορη εξάπλωση των ιδιωτικών κοινοτήτων, των λεγόμενων οικιστικών κοινών (housing commons) άνθησε στις ΗΠΑ, ως τυπολογία περιφραγμένων κοινοτήτων. Οι οικιστικές αυτές κοινότητες είναι προσιτές κατοικίες ενοικίασης για οικογένειες και άτομα με χαμηλό έως μέτριο εισόδημα. Συγκεκριμένα, μισθωτές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά πληρώνουν το 30% του εισοδήματός τους για ενοικίαση ενώ μία εταιρία-μεσάζουσα συνήθως καθορίζει και διαχειρίζεται την πληρωμή του ενοικίου. Τα τετραγωνικά ενοικίασης κυμαίνονται από μία μικρή γκαρσονιέρα έως ένα σπίτι πέντε υπνοδωματίων.[3]

Η διάδοση ιδιωτικών και κλειστών οικιστικών χώρων τα τελευταία 25 χρόνια μπορεί στην πραγματικότητα να εκληφθεί ως μία από τις πρωτοβουλίες που προωθούνται ή αναγεννιούνται στο πλαίσιο του φιλελευθερισμού. Όπως και με οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία που αναπτύχθηκε από την οικονομική θεωρία της ελεύθερης αγοράς, θεωρείται ότι η ίδια η αγορά μπορεί να ενεργήσει αποτελεσματικότερα, μέσω της ιδιωτικοποίησης, της παροχής και συντήρησης του απαραίτητου εξοπλισμού και υπηρεσιών για την εξασφάλιση της καλής λειτουργίας της. [4] Η απόρριψη της πόλης, η οποία γίνεται σε μεγάλο βαθμό από τις κλειστές κοινότητες διαβίωσης , ξεκίνησε πριν χρόνια από πλούσιους ανθρώπους που ήθελαν έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής και διαβίωσης έξω από την πόλη. Η πιθανότητα της αστικής αποχώρησης στην σύγχρονη εποχή έχει γίνει ευρέως διαδεδομένη. Τα ακίνητα των οικιστικών κοινών κατάφεραν να προσαρμοστούν σε διαφορετικούς ενδιαφερόμενους , επιβάλλοντας έναν νέο τρόπο ζωής που ταιριάζει απόλυτα στο παγκόσμιο μοντέλο κατανάλωσης , ασχέτως εισοδήματος.[5]

Ταινίες έχουν παρουσιάσει κατά καιρούς τις κλειστές κοινότητες, όμως ως περιβάλλον στο οποίο εμφανίζονται παραφυσικά φαινόμενα, Ο σεκταρισμός ή ο κοινωνικός έλεγχος, συνήθως συνδέονται, με την εικόνα των κοινών μεταφερόμενη κυρίως από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Η ζωή στα κοινά σπίτια έχει συγκεκριμένους κανόνες με τους οποίους θα πρέπει να πορεύονται όλοι οι ένοικοι. Για παράδειγμα να απαγορεύεται να φυτέψουν συγκεκριμένα είδη φυτών στον κήπο, εκτός από αυτά που έχει καθιερώσει η κοινότητα , ή ο ιδιοκτήτης μιας κατοικίας θα πρέπει να είναι κάτω από μια συγκεκριμένη ηλικία. Η σχετική έρευνα δείχνει ότι παρουσιάζουν πολύ συγκεκριμένες πτυχές που συνήθως δεν οδηγούν σε ακραίες καταστάσεις .[6]

Από το τέλος της δεκαετίας του ΄90 του περασμένου αιώνα , τα οικιστικά κοινά αποτελούν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον φαινόμενο και γύρω από αυτό γεννήθηκε ένας κοινωνικός λόγος και προβληματισμός που βλέπουν τις κλειστές αυτές γειτονιές, ως μια φυσική, ορατή και ερασιτεχνική εκδήλωση των μεταλλάξεων της μεταβιομηχανικής κοινωνίας και της διείσδυσης της ασφαλείας που προωθούνται από διάφορους πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες. Ωστόσο τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι διαδικασίες αυτές ιδιωτικοποίησης και δημιουργίας οικιστικών κοινών προωθούν και συνθέτουν ένα νέο είδος πόλης, ένα νέο αστικό μοντέλο. Και παράδοξα, όσο πιο κλειστή είναι τόσο λιγότερη είναι η πιθανότητα σχέσεων με άλλους εκτός αυτή.[7]

Ένα αξιόλογο παράδειγμα είναι η κοινότητα των Amish στις ΗΠΑ η οποία επέλεξε να ζει πίσω στο χρόνο. Πρόκειται για μια χριστιανική θρησκευτική κοινότητα, που ιδρύθηκε το 1693 στο Sainte-Marie-aux-Mines από τον Amman. Η κοινότητα ζει απλή, ειρηνική και αυστηρή ζωή αποφεύγοντας την πρόοδο και τις επιρροές από τον έξω κόσμο.[8]

Ανάλογη περίπτωση είναι και η κοινότητα των Bajau. Πρόκειται για μια εθνοτική ομάδα που προέρχεται από το νότιο τμήμα των Φιλιππίνων και ζει κυρίως στην ευρύτερη Μανίλα. Είναι αφιερωμένοι στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η κύρια οικονομική πηγή τους, όμως είναι η αλιεία. Ζουν σε σκηνές και φορούν πολύχρωμα ρούχα χειροποίητα.[9]

Ένα ιδιαίτερο παράδειγμα κοινών οικιστικών είναι η περίπτωση μεταναστών που διαμένουν σε πολλά εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, απέναντι από το λιμάνι της Πάτρας. Αν και η επιλογή των συγκεκριμένων χώρων διαβίωσης δεν ήταν εθελούσια, όπως συμβαίνει συνήθως, στα εργοστάσια αυτά έχει δημιουργηθεί μία μικρή πόλη μέσα στην ίδια την πόλη. Οι συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων αυτών, αν και δεν είναι ανθρώπινες, ταιριάζουν στο μοτίβο των κοινών οικιστικών καθώς χαρακτηρίζεται από ομοιομορφία και τήρηση αυτών από όλες τις εθνικότητες που διαβιώνουν στα εργοστάσια. Πρόκειται για ένα είδος κοινοβίου.[10]

Ένα ακόμα ιδιαίτερο οικιστικό κοινό μπορούν να θεωρηθούν οι λεγόμενες φαβέλες στη Βραζιλία. Συγκεκριμένα οι φαβέλες ή οι παραγκουπόλεις βρίσκονται σε γη που καταλαμβάνεται παράνομα και ελέγχεται συχνότερα από διακινητές ναρκωτικών που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να αποκτήσουν τον έλεγχο από τις μεγαλύτερες περιοχές. Εάν οι φαβέλες είναι εμβληματικά της αστικής φτώχειας, έχουν μελετηθεί εκτενώς από ερευνητές και έχουν εισέλθει στη λαϊκή κουλτούρα των αστικών κοινών, αν και δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο της επισφαλούς στέγασης.[11]

Επιπλέον, ανάλογα οικιστικά παραδείγματα είναι τα εξής:


Τα Αναφιώτικα[12]. Από τα πρώτα οικιστικά κοινά [13]της Αθήνας θεωρείται ο οικισμός Αναφιώτικα. Γεωγραφικά τα Αναφιώτικα τοποθετούνται στην Ανατολική πλευρά του βράχου της Ακρόπολης, οριακά με την Πλάκα. Η χρονολογία δημιουργίας του ανάγεται στο 19ο μΧ αιώνα  από εργάτες που ήρθαν από την Ανάφη με σκοπό να εργαστούν ως κτίστες κατά  την ανέγερση των Ανακτόρων του βασιλιά Όθωνα.[14] Οι πρώτοι κάτοικοι του αυθαίρετου οικισμού ήταν οι ίδιοι οι εργάτες οι οποίοι έκτισαν λαθραία τα σπίτια τους ευνοούμενοι από τη διακριτική ευχέρεια των Αρχών της εποχής.[13] Το παράδειγμα των κτιστών ακολούθησαν και επόμενοι εργάτες -Αναφιώτες και Κυκλαδίτες- που προσήλθαν στην Αθήνα. Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε μία χαρακτηριστική γειτονιά με Κυκλαδίτικο ρυθμό που ξεπρόβαλλε από το βράχο της Ακρόπολης. Στα χρόνια της Μικρασιατικής καταστροφής ο οικισμός υποδέχθηκε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.[15] Το 1970 προκειμένου να υλοποιηθεί ο αρχαίος περίπατος της Ακρόπολης χρειάστηκε να κατεδαφιστούν 20 οικίες.[16] Κατά το έτος 2021 απομένουν εξήντα (60) σπίτια της συγκεκριμένης εκ των οποίων δέκα πέντε (15) αξιοποιεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία. Συνδυαστικά με τα νεοκλασικά κτίρια πού διατηρούνται στην περιοχή αποτελούν τμήμα της «οικιστικής παράδοσης της Αθήνας».[17]

Τα Προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας[18] Πρόκειται για ένα συγκρότημα 228 κατοικιών με περιβάλλοντες χώρους μέσα σε 14 στρέμματα, το οποίο κατασκευάστηκε την δεκαετία του 1930 για να καλύψει τις ανάγκες στέγασης των προσφύγων που είχαν έρθει στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Υπήρξε για αρκετά χρόνια παράδειγμα κοινωνικής στέγασης με πολυεπίπεδη προσφορά. Εκτός από την στέγαση μεγάλου αριθμού προσφύγων, προσέφερε στην πόλη της Αθήνας τη δυνατότητα πολιτισμικής αλληλεπίδρασης ετερόμορφων χαρακτήρων και συνηθειών, παρόλες τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν. Με την πάροδο του χρόνου, πολλά από τα διαμερίσματα εγκαταλείφθηκαν και άλλα πωλήθηκαν με σκοπό την κατεδάφισή τους για την δημιουργία χώρων πρασίνου στην περιοχή. Παρόλα αυτά τα περισσότερα από τα σχέδια διαμόρφωσης του χώρου δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους υπήρξε και η αντίσταση κατοίκων αλλά και ιδιοκτητών διαμερισμάτων και οι δεκάδες παρεμβάσεις ειδικών, καθηγητών, πολεοδόμων, δικηγόρων, πολιτών. Τα προσφυγικά αποτελούσαν και αποτελούν ιστορικό μνημείο μνήμης του πολέμου και της προσφυγιάς, ενώ υπήρξε αρχιτεκτονικά πρωτοποριακό για την εποχή του.

Στην αρχή του 21ου αιώνα πολλά από τα άδεια διαμερίσματα κατελήφθησαν και κατοικήθηκαν από ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων ως μία λύση στα προβλήματα στέγασης αλλά και διαβίωσης. Καθώς τα κτίσματα παρουσίαζαν στοιχεία παρακμής αλλά αποτελούσαν και μερίδα του λέοντος, διάφοροι κρατικοί φορείς παρουσίαζαν σχέδια τα οποία είχαν σκοπό κατ'αρχάς την εκκένωση των διαμερισμάτων και την κατεδάφιση μεγάλου αριθμού αυτών. Ξεκίνησε έτσι για ακόμα μία φορά μία σειρά παράλληλων προσπαθειών από ακτιβιστές με σκοπό τη διατήρηση των οικιστικών χώρων ως ένα μνημειακό παράδειγμα, συλλογικής διαχείρισης και εκμετάλλευσης. Η Κατάληψη οργανώθηκε και έτσι δημιουργήθηκε η Ανοιχτή Συνέλευση Αγώνα Κοινότητας προσφυγικών Αλεξάνδρας και αλληλέγγυων, εστιάζοντας αρχικά σε θέματα τεχνικής και διαχειριστικής φύσεως. Με αισθήματα αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης δημιουργήθηκαν δομές, όπως η Δομή Συλλογικού Φούρνου, η Δομή Παιδικού Στεκιού & Αυτομόρφωσης, η Δομή Υγείας , η Συλλογική Κουζίνα, ενώ παράλληλα σχηματίστηκαν ομάδες εργασίας για τα διάφορα θέματα. Ο χώρος απέκτησε διττό ρόλο, καθώς φιλοξενούσε ανθρώπους οι οποίοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα διαβίωσης και εύρεσης στέγης αλλά και πολιτικό ρόλο καθώς αποτέλεσε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοοργάνωσης και αντίστασης.

De Nieuwe [19]meent[20] στην Ολλανδία: πρόκειται για έναν οικιστικό συνεταιρισμό ο οποίος δραστηριοποιείται στην πόλη του Άμστερνταμ και έχει λάβει τη συγκεκριμένη ονομασία από την παλιά ολλανδική λέξη για τα κοινά. Ο συνεταιρισμός είναι βασισμένος στις αρχές κοινής χρήσης και διαχείρισης, προσφέροντας κοινοτική στέγαση, κοινωνική μέριμνα και αλληλεγγύη. Δημιουργήθηκε στα τέλη του 2018 από μία ομάδα ακτιβιστών, αρχιτεκτόνων και μελετητών οι οποίοι αντιμετώπισαν οι ίδιοι το μεγάλο κόστος της στέγασης. Σήμερα, πρόκειται για μία ποικιλόμορφη κοινότητα 50 και πλέον ανθρώπων οι οποίοι εργάζονται για να πραγματοποιήσουν ένα όραμα προσιτής διαβίωσης στο Άμστερνταμ. Σκοπός τους είναι να αναπτυχθεί μία εναλλακτική λύση σε θέματα στέγασης και η προσπάθεια τους βασίζεται στην αντιμετώπιση δύο πολύ σοβαρών προβλημάτων στέγασης στην πόλη. Αυτό του υψηλού κόστους απόκτησης αλλά και συντήρησης κατοικίας και αυτό της επιθετικής πολιτικής εκμετάλλευσης των παρόχων κοινωνικής στέγασης. Η ομάδα λαμβάνει δημοκρατικά τις αποφάσεις σχετικά με το σχεδιασμό, την αρχιτεκτονική και τη λειτουργία των κτιρίων. Δημιουργείται πέρα από τη προσπάθεια επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων στέγασης και ένα αλληλέγγυο πνεύμα επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των ατόμων αναδεικνύοντας τον κοινωνικό χαρακτήρα του συνεταιρισμού.

To Mietshäuser Syndikat στη Γερμανία[18] Το συγκεκριμένο παράδειγμα αποτελεί μία ξεχωριστή περίπτωση καθώς, ως νομικό πρόσωπο διαφοροποιείται από τις κοοπερατίβες που έχουν προαναφερθεί ως συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στα οικιστικά κοινά. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως μετασχηματισμός δράσης μίας ομάδας από καταληψίες, η οποία μετασχηματίστηκε σε συνδικάτο στο Freiburg της Γερμανίας, το 1992. Υπάρχει ο κεντρικός πυρήνας, ο οποίος περιβάλλεται από επιμέρους οικιστικά προτζεκτ τα οποία αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις δημιουργίας κατοικιών, η οποία περιλαμβάνει είτε την αγορά ακινήτου, είτε την ανακαίνιση κάποιας παλαιάς οικίας/κτηρίου, είτε ακόμα και την κατασκευή μίας τέτοιας. Όπως αναφέρεται στην σχετική ιστοσελίδα |Mietshäuser Syndikat, 163 οικιακά έργα και είκοσι πρωτοβουλίες έργων αποτελούν το σταθερό δίκτυο της ένωσης. Ο σύνδεσμος που συγκρατεί αυτήν τη συμμαχία είναι το "Mietshäuser Syndikat" (κοινοπραξία διαμερισμάτων). Κάθε έργο είναι αυτόνομο, δηλαδή μια ξεχωριστή επιχείρηση που κατέχει το ακίνητο. Κάθε έργο έχει το νομικό καθεστώς μιας εταιρείας περιορισμένης ευθύνης. Σκοπός του συνδικάτου είναι κυρίως η εξασφάλιση των χαρακτηριστικών της αυτό-οργάνωσης και της εξασφάλισης ποιοτικής και φθηνής κατοικίας για όλους.

Η KAB στη Δανία[21][22] [23] Πρόκειται για το μεγαλύτερο διαχειριστή οικιστικών συνεταιρισμών της Δανίας ο οποίος ιδρύθηκε το 1920 και διαχειρίζεται περίπου 64.000 κατοικίες σε συνεργασία με 60 μη κερδοσκοπικές οικιστικές ενώσεις και δήμους.  Είναι ένας αυτόνομος και αυτοδιοικούμενος συνεταιρισμός, το διοικητικό συμβούλιο του οποίου εκλέγεται από τους κατοίκους σε ετήσια βάση. Οι εκπρόσωποι των κατοίκων αποφασίζουν και εγκρίνουν τους κανόνες και προτείνουν τις κοινές δράσεις. Έχουν επίσης επιρροή στο σχεδιασμό και την εμφάνιση κοινόχρηστων χώρων, την ανακαίνιση ή ακόμη και την αύξηση του ενοικίου, με σκοπό την αύξηση αποθεματικού. Η λειτουργία του συνεταιρισμού κοινωνικής στέγασης βασίζεται αποκλειστικά στη δημοκρατία. Ανήκει στις οικιστικές ενώσεις που διαχειρίζεται, και μαζί, αποτελούν την Κοινότητα KAB. Οργανώνονται Γενικές Συνελεύσεις ενώ κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνεδρίασης του Συμβουλίου των Αντιπροσώπων, οι οικιστικοί σύλλογοι εκλέγουν ένα συμβούλιο ακινήτων για την KAB, η οποία σε στενή συνεργασία με την διοίκηση, σχεδιάζει και αποφασίζει τη γενική κατεύθυνση για την ανάπτυξη της KAB. Οι τομείς εστίασης περιλαμβάνουν την ευημερία και τη βιωσιμότητα των ενοικιαστών. Στοχεύει στη βιωσιμότητα με την ευρεία έννοια- εστιάζοντας στις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές. Παρέχει ποιοτικές και οικονομικά προσιτές κατοικίες και δεσμεύεται να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων. Το όραμά της είναι η δημιουργία μιας διαφορετικής πόλης, που έχει χώρο για όλους, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, το εισόδημα κλπ. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της οικονομικά προσιτής στέγασης αλλά και πρωτοβουλιών κοινωνικής στέγασης. Αυτό όχι μόνο διασφαλίζει την ευημερία και την αίσθηση ασφάλειας των ενοικιαστών, αλλά υποστηρίζει και την αναβάθμιση της γειτονιάς. Σήμερα, η KAB διαχειρίζεται περισσότερα από 50.000 κατοικίες στην ευρύτερη περιοχή της Κοπεγχάγης, ενώ το 1/5 των Δανών κατοικούν σε οικίες της KAB. Με αυτό το τρόπο γίνεται αντιληπτή η υψηλή αξία των κοινών στη Δανία καθώς και το αίσθημα του "κοινωνείν" μεταξύ των πολιτών, δημιουργώντας μία γειτονιά για όλους, που όλοι συνεργάζονται για το κοινό καλό.

Η ομοσπονδία στεγαστικών κοοπερατίβων FUCVAM στην Ουρουγουάη[18] Η Ουρουγουανή Ομοσπονδία Στεγαστικών Συνεταιρισμών Αμοιβαίας Βοήθειας (FUCVAM) είναι ένα κοινωνικό κίνημα που ασχολείται με θέματα στέγασης και αστικής ανάπτυξης στην Ουρουγουάη. Ιδρύθηκε το 1970 και αναπτύχθηκε αρχικά από ενώσεις εργατών ως απάντηση στο πρόβλημα στέγασης που αντιμετώπισαν φτωχά στρώμματα της Ουσουγουάης. Αυτή τη στιγμή η FUCNAM “συστεγάζει” περισσότερους από 500 στεγαστικούς συνεταιρισμούς οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περίπου 25000 νοικοκυριά. Τα μέλη της είναι κατα κύριο λόγο βιομηχανικοί εργάτες, ανειδίκευτοι εργάτες, χαμηλόμισθοι, άνεργοι και οικογένειες που δικαιούνται κοινωνική κατοικία. Το μοντέλο λειτουργίας της βασίζεται σε πέντε βασικές αρχές, της αμοιβαίας βοήθειας, της αυτοδιαχείρισης, της συμμετοχικής δημοκρατίας, της συλλογικής ιδιοκτησίας και της πολιτικής ανεξαρτησίας. Μετά από 42 χρόνια αγώνων, το 2010, το Υπουργείο της Ουρουγουάης για θέματα στέγασης, χωρικού σχεδιασμού και περιβάλλοντος αναγνώρισε επίσημα την Ομοσπονδία ως ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο μοντέλο πρόσβασης στη στέγαση.

Scala Ecovillage:[24] Βρίσκεται 50 χιλιόμετρα ΝΑ της Θεσσαλονίκη, στο Ζαγκλιβέρι κοντά στο φαράγγι της Σκάλας. Ιδρυτές του είναι ο Νικηφόρος Περτσινίδης, μηχανικός και η ‘Αννα Φιλίππου Ψυχολόγος. Οραμά τους  είναι η δημιουργία ενός οικολογικού χωριού  στην βάση της αυτοδιαχείρησης και αυτοργάνωσης οπου οι κάτοικοι παίρνουν την ευθύνη για την ζωή τους και την κοινότητα .Το 1998 αγοράστηκε έκταση 60 στρεμμάτων και το 2004 χτίστηκε το πρώτο οίκημα. Το 2012 εγκαθίστανται μόνιμα οι δύο πρώτες οικογένειες . Ζουν  7 ενήλικες και 4 παιδιά. Από το 2014 δημιουργήθηκε μια ομάδα  12 ατόμων που υποστηρίζουν το οικοχωριό  μαζί με ένα δίκτυο συλλογικοτήτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.  Είναι ανεξάρτητο ενεργειακά, καθώς υπάρχει συσκευή παραγωγής βιοαερίου και ηλεκτροδοτείται από φωτοβολταϊκά πάνελς, χρησιμοποιεί πόσιμο νερό από πηγές και βρόχινο για τις αρδεύσεις, βιολογικό καθαρισμό λυμάτων μέσω φυτών. Παράγονται τοπικά προϊόντα σύμφωνα με τις αρχές της αεικαλλιέργιας (permaculture).   Η οικονομική διαχείρηση γίνεται στην βάση της συνεργατικότητας, εναλλακτικά νομίσματα, την ανταλλακτική και κοινή οικονομία. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τις αρχές της Σοσιοκρατίας. Αποφαζίσουν συλλογικά για αποδοτική διαχείρηση και ισότιμα.  Στόχος του χωριού είναι να μπορέσουν να κατοικήσουν το χωριό 30 οικογένειες και να δημιουργηθεί ένας συνεταιρισμός. Το οικοχωριό Σκάλα ανήκει στο Παγκόσμιο Δίκτυο Οικοχωριών (GEN).

«Τελαίθριον project»: Ένα ιδιαίτερο παράδειγμα οικιστικού κοινού

Ένα ιδιαίτερο παράδειγμα οικιστικού κοινού αποτελεί το «Τελαίθριον project»[25], ως η πρώτη κοινότητα αυτάρκειας και βιωσιμότητας στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη κοινότητα, με το όνομα «Free and Real»,  βρίσκεται στο χωριό Άγιος της Βόρειας Εύβοιας, τρεις ώρες μακριά από την Αθήνα, στο όρος Τελέθριον, σε μία έκταση 12 στρεμμάτων. Η ιδέα της δημιουργίας αυτού του εγχειρήματος ανήκει σε τέσσερις νεαρούς φίλους, οι οποίοι το 2010 αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη ζωή τους και τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και μετακόμισαν στο χωριό Άγιος στην Αιδηψό Ευβοίας. Μαζί τους μετακόμισαν και άλλα πέντε άτομα, που συμμερίζονταν τα όνειρα και τις ανησυχίες τους. Το project είχε ως στόχο τη δημιουργία μίας οικολογικής κοινότητας, η οποία θα κάλυπτε με δικούς της πόρους όλες τις ανάγκες της και θα ήταν πλήρως εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον[26]. Αφετηρία της προσπάθειάς τους και βασική επιδίωξη ήταν ο αλληλοσεβασμός των μελών και της διαφορετικότητάς τους, η αμοιβαιότητα και ο εθελοντισμός.

Η υλοποίηση της ιδέας ξεκίνησε από τα σπίτια. Σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν κατασκευές φιλικές προς το περιβάλλον και για το λόγο αυτό επέλεξαν  μία μορφή κτίσματος, όπως τα «Γιούρτ», για τα οποία δεν απαιτείται πολεοδομική άδεια και είναι αυτά που χρησιμοποιούν οι νομάδες στη Μογγολία. Βασική προϋπόθεση και προαπαιτούμενο για τους εμπνευστές ήταν το εγχείρημά τους να έχει χαμηλό οικολογικό αποτύπωμα και να αποτελέσει εφαλτήριο, ώστε να δημιουργηθούν αντίστοιχες κοινότητες και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.

Στο ξεκίνημά τους αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες[27], που αφορούσαν από την παραγωγή τροφίμων και ειδών προσωπικής υγιεινής, έως τη διαχείριση των αποβλήτων. Κατασκεύασαν τα πάντα από την αρχή, χωρίς την παρέμβαση εξωτερικών παραγόντων. Φύτεψαν περισσότερα από 1000 δέντρα και επιδόθηκαν στην καλλιέργεια της γης, χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα, για την εξασφάλιση της τροφής. Κύριο μέλημα της κοινότητας αποτέλεσε η κατάκτηση του επιπέδου της αυτάρκειας, σε ζητήματα διατροφής, ενέργειας, στέγασης, καθαρού νερού και καθαρού αέρα. Εφάρμοσαν οικολογικές λύσεις, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με φωτοβολταϊκά συστήματα, βοτανικό κήπο, κομποστοποίηση, ανακύκλωση απορριμμάτων κ.ά.

Το «Τελαίθριον project» στα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του έχει αναπτυχθεί σε σημαντικό βαθμό και έχει επεκτείνει τη δράση του και σε άλλους τομείς. Στα πλαίσια του εναλλακτικού τρόπου ζωής, διοργανώνονται διάφορα σεμινάρια, ομιλίες, φεστιβάλ, με θέμα τη φυσική δόμηση και καλλιέργεια, τη διατροφή, την κομποστοποίηση, την ανακύκλωση, δράσεις στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 40.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο.

Με πνεύμα απόλυτης συνεργασίας, οι εμπνευστές του παραπάνω εγχειρήματος μοιράζονται τα προβλήματα και τις προκλήσεις, που απορρέουν από την προσπάθειά τους, ενώ ταυτόχρονα καρπώνονται εξίσου τα αγαθά της φύσης. Στόχος τους είναι να αποδείξουν πως ο τρόπος ζωής των ανθρώπων είναι δυνατόν να επαναπροσδιοριστεί, σε κοινωνικές δομές με συμμετοχική διαβίωση,  σε λειτουργικές κοινότητες που όλοι προσφέρουν και όλοι απολαμβάνουν. Αυτό το μοντέλο διαβίωσης, όπως υποστηρίζουν, θα αποκαταστήσει τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον και θα επαναπροσδιορίσει την επικοινωνία του με τον εαυτό του και με τους άλλους ανθρώπους.  

Με αυτό το παράδειγμα η πρώτη οικολογική και πρότυπη κοινότητα της Ελλάδας φιλοδοξεί να δείξει πως λειτουργεί ένα σχολείο αυτάρκειας και βιωσιμότητας, κάνοντας ένα άνοιγμα προς την κοινωνία, δίνοντας ελεύθερη πρόσβαση σε όσους είναι πρόθυμοι να κάνουν την αλλαγή στη ζωή τους και να ακολουθήσουν έναν διαφορετικό εναλλακτικό δρόμο,  μέσω της αυτόνομης και δημιουργικής διαβίωσης, με αυτοδιαχείριση, με ανιδιοτελή προσφορά και σεβασμό του ενός προς τον άλλο, σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.

Οι φαβέλες στη Βραζιλία είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα οικιστικών κοινών. Η φαβέλα Ροσίνια (Rocinha), βρίσκεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο και είναι η μεγαλύτερη της Βραζιλίας. Οι ντόπιοι την προφέρουν Χοσίνα, παρά το γεγονός ότι γράφεται διαφορετικά. Αποτελεί μία από τις πιο φτωχές (φαβέλες) της χώρας, ενώ βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πολυτελείς συνοικίες. Αξιοσημείωτη είναι και η ρυμοτομία της. Αναλυτικότερα, είναι χτισμένη σε επικλινές έδαφος και κάθε ταράτσα βρίσκεται ψηλότερα από την μπροστινή της, με αποτέλεσμα όλοι να έχουν θέα στη θάλασσα. Τα σπίτια είναι τουβλόχτιστα ή τσιμεντένια. Δεν υπάρχουν παράγκες «ντενεκεδουπόλεων». Υπάρχουν καταστήματα, φαρμακεία, γραφεία, εστιατόρια, αλλά και στάσεις λεωφορείων. Υπάρχουν αρκετά κτίρια των τριών και τεσσάρων ορόφων, ενώ σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν ηλεκτρικό, παρά το γεγονός ότι οι κάτοικοι της είναι «αόρατοι» για το επίσημο κράτος. Η Ροσίνια, βρίσκεται από το 2004 υπό τον έλεγχο της εγκληματικής οργάνωσης amigos dos amigos, Φίλοι των Φίλων, γνωστή με τα αρχικά ADA, οργάνωση η οποία ιδρύθηκε το 1998. Οι φαβέλες δημιουργήθηκαν από στρατιώτες οι οποίοι επέστρεψαν από το βραζιλιάνικο εμφύλιο πόλεμο το 1933, και οι οποίοι δεν είχαν καμιά δυνατότητα μόνιμης κατοικίας.


Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Bollier, David (2016). ΚΟΙΝΑ. Μία σύντομη εισαγωγή. Αθήνα: Angelus Novus. σελ. 174,176.
  • Κοινά Βικιπαίδεια.  https://el.wikipedia.org/wiki/Κοινά
  • Στέγαση-Κατοίκηση-Οικιστικά Κοινά  Βικιπαίδεια. https://el.wikipedia.org/wiki/ Στέγαση _-_Κατοίκηση _-_Οικιστικά Κοινά
  • Συλλογική στέγαση Βικιπαίδεια.  [[Συλλογική στέγαση|https://el.wikipedia.org/wiki/Συλλογική[νεκρός σύνδεσμος]]] _Στέγαση
  • Αστικά Κοινά  Βικιπαίδεια. https://el.wikipedia.org/wiki/Αστικά_κοινά#cite_note-3
  • Πτυχιακή Εργασία Βαλιάντζας Ζαχαρίας. Κεφάλαιο 4 (σελ.38,39,51-52).  Έτος 2020-2021. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/handle/11615/53957  Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2021.
  • Συνδικάτο στη Γερμανία. Συλλογική ιδιοκτησία, ¨Mietshauser Syndikat¨. https://www.syndikat.org/en/  
  • Πτυχιακή Εργασία Βαλιάντζας Ζαχαρίας. Κεφάλαιο 4 (σελ.43,48-50).  Έτος 2020-2021. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/handle/11615/53957 .  Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2021
  • Προσφυγικά Λεωφόρου Αλεξάνδρας Βικιπαίδεια. https://el.wikipedia.org/wiki/Προσφυγικά_Λεωφόρου_Αλεξάνδρας. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2021

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Τι είναι η Κοινωνική οικονομία; | socialpolicy.gr». 7 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  2. ↑ Joseph, Mark L.; Chaskin, Robert J.; Webber, Henry S. (2007-01). «The Theoretical Basis for Addressing Poverty Through Mixed-Income Development». Urban Affairs Review 42 (3): 369–409. doi:10.1177/1078087406294043. ISSN 1078-0874. http://dx.doi.org/10.1177/1078087406294043. 
  3. ↑ Marcuse, Peter (1997-11-XX). «The Enclave, the Citadel, and the Ghetto». Urban Affairs Review 33 (2): 228–264. doi:10.1177/107808749703300206. ISSN 1078-0874. http://dx.doi.org/10.1177/107808749703300206. 
  4. ↑ Susser, Ida; Tonnelat, Stéphane (2013-06-01). «Transformative cities». Focaal 2013 (66): 130–132. doi:10.3167/fcl.2013.660116. ISSN 0920-1297. http://dx.doi.org/10.3167/fcl.2013.660116. 
  5. ↑ Bull, Marijoan· Gross, Alina (22 Μαρτίου 2018). Housing in America. New York, NY : Routledge, 2018.: Routledge. σελίδες 137–148. ISBN 978-1-315-30913-2. 
  6. ↑ Lang, Robert E.; Danielsen, Karen A. (1997-01-01). «Gated communities in America: Walling out the world?». Housing Policy Debate 8 (4): 867–899. doi:10.1080/10511482.1997.9521281. ISSN 1051-1482. http://dx.doi.org/10.1080/10511482.1997.9521281. 
  7. ↑ «McGraw-Hill Companies Inc». 17 Απριλίου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ Pax Britannica. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-31315-7. 
  9. ↑ Maglana, Matthew Constancio (2016-12-12). «Understanding Identity and Diaspora: The Case of the Sama-Bajau of Maritime Southeast Asia». Jurnal Sejarah Citra Lekha 1 (2): 71. doi:10.14710/jscl.v1i2.12089. ISSN 2443-0110. http://dx.doi.org/10.14710/jscl.v1i2.12089. 
  10. ↑ SIMI 2018. National Research and Development Institute for Industrial Ecology. 20 Σεπτεμβρίου 2018. 
  11. ↑ Stavrides, Stavros (2020-02-09). «Reclaiming the City as Commons. Learning from Latin American Housing Movements». Built Environment 46 (1): 139–153. doi:10.2148/benv.46.1.139. ISSN 0263-7960. http://dx.doi.org/10.2148/benv.46.1.139. 
  12. ↑ «Αναφιώτικα». Βικιπαίδεια. 2021-03-05. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%91%CE%BD%CE%B1%CF%86%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1&oldid=8717273. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Αναφιώτικα» (PDF). atenistas. 
  14. ↑ «Αναφιώτικα, το νησί της Αθήνας». ΑΣΤΥρίες. 15 Ιουλίου 2014. 
  15. ↑ ΤΣΙΤΣΙΜΠΙΚΟΥ, ΡΕΝΙΑ (9 Αυγούστου 2014). «Αναφιώτικα: Eνα νησί στα πόδια της Ακρόπολης». 
  16. ↑ Αθανασσοπούλου, Πόπη (3 Φεβρουαρίου 2011). «Αναφιώτικα: ταξίδι σε ένα… «νησί» στο κέντρο της Αθήνας». 
  17. ↑ Παπανότη, Παύλου (1 Δεκεμβρίου 2013). «Αναφιώτικα: μια νησιώτικη εικόνα στην καρδιά της Αθήνας (Η ιστορία του συνοικισμού)». 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Βαλιάντζας, Ζ (2020). Αστικά και οικιστικά κοινά: η κατοικία ως κοινό. Πτυχιακή Εργασία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος. Ανακτήθηκε 3 Μαΐου 2021 από http://hdl.handle.net/11615/53957
  19. ↑ «de Nieuwe Meent – Een wooncoöperatie volledig georganiseerd rondom de principes van commoning» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  20. ↑ «De Nieuwe Meent». Βικιπαίδεια. 2021-05-12. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=De_Nieuwe_Meent&oldid=8840459. 
  21. ↑ «About KAB | KAB». www.kab-bolig.dk. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  22. ↑ «KAB – How Cooperative Housing Works in Denmark». stories.coop. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  23. ↑ «KAB – How Cooperative Housing Works in Denmark». 
  24. ↑ «Σκάλα Οικοχωριο». scala ecovillage. 8 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2021. 
  25. ↑ energyfeed.gr (19 Φεβρουαρίου 2021). ««Τελέθριον project»: Το ελληνικό «χωριό» αυτάρκειας και βιωσιμότητας». EnergyFeed.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  26. ↑ «Τελαίθριον project: Το πρώτο σχολείο αυτάρκειας και βιωσιμότητας στη χώρα». InExarchia. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
  27. ↑ «Δύο Μέρες σε μια Περίεργη Καταπράσινη Οικοκοινότητα στην Εύβοια». www.vice.com. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2021. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οικιστικά_κοινά&oldid=10175560"