Ντόμπρα (μουσικό όργανο)
Το ντόμπρα, επίσης γνωστό ως ντόμπιρα (καζακικά: домбыра, dombyra, μπασκίρ: думбыра) είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο (αντίστοιχο με το λαούτο) του Καζακστάν και των Μπασκίρ με μακρύ λαιμό. Το ντόμπρα μοιράζεται ορισμένα χαρακτηριστικά με το κομούζ (αρχαίο έγχορδο όργανο που χρησιμοποιείται στη μουσική της Κεντρικής Ασίας) και το ντουτάρ (παραδοσιακό δίχορδο λαούτο με μακρύ λαιμό που βρίσκεται στο Ιράν), όπως το μακρύ, λεπτό λαιμό και το επιμήκη σχήμα του σώματος. Είναι ένα δημοφιλές όργανο μεταξύ των τουρκικών κοινοτήτων σε χώρες της Κεντρικής Ασίας, όπως στο Καζακστάν (του οποίου ένα μικρό τμήμα βρίσκεται στην Ανατολική Ευρώπη), στο Ουζμπεκιστάν, στο Τουρκμενιστάν, στο Αφγανιστάν και την Μογγολία.
Ποικιλίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όργανο διαφέρει ελαφρώς σε διαφορετικές περιοχές. Το ντόμπρα του Καζακστάν έχει τάστα και παίζεται με ρουμπάρισμα με το χέρι (ολόκληρες συγχορδίες) ή χτυπόντας κάθε χορδή ξεχωριστά, με περιστασιακά χτυπήματα ρυθμού στην κύρια επιφάνεια του οργάνου. Ενώ οι χορδές είναι παραδοσιακά κατασκευασμένες από νεύρα, τα μοντέρνα ντόμπρα παράγονται συνήθως χρησιμοποιώντας νάιλον χορδές.[1] Ένας από τους μεγαλύτερους οργανοπαίχτες ντόμπρα ήταν ο Καζακστανός λαϊκός μουσικός και συνθέτης Κουρμανγκαζί Σαγκιρμπάγιεφ, ο οποίος είχε σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη της μουσικής κουλτούρας του Καζακστάν, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής που θα παιζόταν με το ντόμπρα. Η μουσική του σύνθεση "Adai" (προφ. Αντάι) είναι δημοφιλής στο Καζακστάν και στο εξωτερικό.[2][3]
Ο ντάμπουρας (αντίστοιχο όργανο ντόμπρα του Τουρκεστάν και του Μπανταχσάν) είναι άταστο όργανο με σώμα και λαιμό λαξευμένο από ένα μόνο ξύλο, συνήθως μουριάς ή βερικοκιάς.[4] Ο Ντάμπουρας παίζεται με πολύ χτύπημα και "γρατσουνιές" στο όργανο για να δώσει έναν κρουστικό ήχο. Οι δύο χορδές είναι κατασκευασμένες από νάιλον (στη σύγχρονη εποχή) ενώ στα αρχαία χρόνια φτιάχνονταν από έντερα ζώων.[5] Διασχίζουν μια μικρή γέφυρα σε μια καρφίτσα στο άλλο άκρο του σώματος. Υπάρχει μια μικρή τρύπα ήχου στο πίσω μέρος του οργάνου, ενώ το μπροστινό μέρος του οργάνου είναι φτιαγμένο με μία στρώση από παχύ ξύλο. Το ξύλο δεν βερνικώνεται, ούτε γίνεται κάποια λείανση οποιουδήποτε είδους. Όπως συμβαίνει και με όλα τα άλλα τουρκικά όργανα φέρει κάποια διακόσμηση.
Το ντόμπρα είναι το ισοδύναμο όργανο των Τατάρων και των Μπασκίρ. Ένας ερμηνευτής χτυπά όλες τις χορδές ταυτόχρονα. Η πάνω χορδή εκτελεί τον τόνο βάσης της συγχορδίας και η χαμηλότερη χορδή εκτελεί τη μελωδία. Ένα ντόμπρα χρησιμοποιείται και για σόλο τραγούδια καθώς και σε σύνολο οργάνων (μουσικό συγκρότημα).[6]
Το 2012, δημιουργήθηκε το ηλεκτροντόμπιρα ή ηλεκτρικό ντόμπρα (elektrodombyra).[7]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ντόμπιρα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον Μεσαίωνα. Για παράδειγμα, τα έργα του Αμπί Νασίρ Αλ-Φαραμπί αναφέρονται σε ένα μουσικό όργανο που μοιάζει με το ντόμπρα. Μέσα στον περασμένο αιώνα, υπήρξαν πολλοί σπουδαίοι συνθέτες και οργανοπαίχτες ντόμπρα, όπως οι Κουρμανγκαζί, Καζάνγκαπ και Τατίμπετ. Η σημασία του ντόμπρα στον πολιτισμό του Καζακστάν χαρακτηρίστηκε από την έναρξη της Ημέρας του Ντόμπρα το 2018. Η Εθνική Ημέρα του Ντόμπρα γιορτάζεται στο Καζακστάν κάθε πρώτη Κυριακή του Ιουλίου.[8]
Η Καζακστανή ποιήτρια Αμπάι Κιουνανμπαγιουλί φαίνεται συχνά να κρατάει ένα ντόμπρα σε κατάσταση ηρεμίας και πολλοί την θεωρούν ως σύμβολο εθνικισμού μεταξύ των μετα-σοβιετικών εθνών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών. Ντόμπρα παίζει επίσης ο Ερζάν Αλιμπέτοφ στο συγκρότημα Ulytau.[9]
Από τον 12ο έως τον 18ο αιώνα, το ντόμπρα χρησιμοποιήθηκε από τους Σασσάνους Μπασκίρ για να συνοδεύσει τους ποιητικούς θρύλους τους. Αναφέρεται στο επικό ποίημα "Ζαγιατουλγιάκ και Χιουνχίλιου". Ωστόσο, στις αρχές του 20ου αιώνα, το ντόμπρα ξεχάστηκε.[10]
Εύρος και ταμπλατούρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έχουν υπάρξει πολλά διαφορετικά λαϊκά και τοπικά κουρδίσματα, αν και παρακάτω είναι το πιο αποδεκτό ακαδημαϊκό κούρδισμα για τυπική συναυλία ντόμπρα πρίμα του Καζακστάν:
Υπάρχουν διαφορετικές ταξινομήσεις του ντόμπρα, για παράδειγμα το ντόμπρα για τραγούδια με στίχους έχει 8-9 τάστα, το ντόμπρα για σόλο έχει περισσότερα από 20 τάστα.[11]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «2 String Kazakh Dombra». Kashgar Music and Carpet Store (στα Αγγλικά). 25 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.
- ↑ Biographischer Index Rußlands und der Sowjetunion. Walter de Gruyter. 31 Οκτωβρίου 2011. ISBN 978-3-11-093336-9.
- ↑ «In Memory of the Terrible Tragedy | August 6 is the world day for the prohibition of nuclear weapons». Library of the First president of the Republic of Kazakhstan - Elbasy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.
- ↑ «ATLAS of Plucked Instruments - Central Asia». web.archive.org. 5 Μαρτίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.
- ↑ Underwood, Oscar Wilder (1913). Tariff schedules. Hearings before the Committee on Ways and Means, House of Representatives . ΗΠΑ: Washington: Govt. print. off. σελ. 1040.
- ↑ Semih İpek (20 Ιουνίου 2019). «Dombra - Semih İpek (with English, Russian, French subtitle)». YouTube.
- ↑ «Дух Великой Степи — Электродомбра помогла казахстанской группе достичь вершин рок-чарта в США». web.archive.org. 11 Απριλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.
- ↑ INFORM.KZ (8 Ιουλίου 2019). «Above 1,000 participated in Dombra Day celebrations». www.inform.kz (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Kazakhstan Media & Information Centre». web.archive.org. 30 Μαρτίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.
- ↑ Sarı, İbrahim (15 Απριλίου 2018). Destanlar, Efsaneler: 460 Sayfa. noktaekitap.
- ↑ «The Shahnameh Guide To The Lutes Of Central Asia». shahnameh.netlify.app. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021.