Ντμίταρ Ζβόνιμιρ
| Ντμίταρ Ζβόνιμιρ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Dmitar Zvonimir (Κροατικά) |
| Θάνατος | 20 Απριλίου 1089 Κνιν |
| Τόπος ταφής | Κνιν |
| Χώρα πολιτογράφησης | Κροατία |
| Θρησκεία | Καθολική Εκκλησία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Κροατικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ελένη της Ουγγαρίας, βασίλισσα της Κροατίας[1] |
| Τέκνα | Radovan Klaudija |
| Γονείς | Stjepan Svetoslavić |
| Οικογένεια | Trpimirović dynasty |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Μπάνος της Κροατίας King of Dalmatia |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Δημήτριος Ζβόνιμιρ, κροατικά: Dmitar Zvonimir, παλαιά εκκλησιαστικά σλαβικά: ⰸⱏⰲⱏⱀⰻⰿⰻⱃⱏ (απεβ. το 1089) ήταν βασιλιάς της Κροατίας και της Δαλματίας από το 1075 ή το 1076 μέχρι το τέλος του το 1089. Πριν από αυτό, ο Ζβόνιμιρ διετέλεσε επίσης μπάνος της Κροατίας (1064/1070–1074). Το εγγενές του όνομα ήταν Ζβόνιμιρ, αλλά υιοθέτησε το μικρό όνομα Δημήτριος κατά τη στέψη του.
Αρχικά υπηρέτησε ως μπάνος στην υπηρεσία του βασιλιά Πέτρου Κρέσιμιρ Δ΄. Στη συνέχεια, ο Πέτρος Κρέσιμιρ Δ΄ τον διόρισε δούκα, και τον ανακήρυξε κληρονόμο του. Το 1075 ή 1076, ο Δημήτριος Ζβόνιμιρ διαδέχθηκε τον κροατικό θρόνο μέσω παπικής διπλωματίας. Η βασιλεία του χαρακτηρίζεται ως σχετικά ειρηνική, χωρίς εκτεταμένες πολεμικές εκστρατείες, επικεντρωμένη στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της Κροατίας. Κληρονόμησε το Κροατικό κράτος στο απόγειό του και κυβέρνησε από την πόλη Κνιν. Οι μεσαιωνικοί θρύλοι υποστηρίζουν ότι δολοφονήθηκε, αλλά το τέλος του και η διαδοχή του αποτελούν θέματα διαμάχης στην ιστοριογραφία. Η βασιλεία του ακολουθήθηκε από μία περίοδο αναρχίας, η οποία έληξε με την άνοδο της ουγγρικής δυναστείας των Άρπαντ, και τη δημιουργία ένωσης με την Ουγγαρία.
Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ακριβής καταγωγή και το υπόβαθρο του Ζβόνιμιρ είναι αβέβαια. Πιστεύεται ότι ήταν μέλος της ιθαγενούς δυναστείας Τρπιμίροβιτς, και ορισμένοι ιστορικοί έχουν προτείνει ότι είναι απόγονος του γιου του Σβέτοσλαβ Σουρόνια, Στιέπαν Σβέτοσλαβιτς, γεγονός που επιτρέπει επίσης τη θέση ότι ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως μπαν της Σλαβονίας. Άλλοι απέρριψαν την καταγωγή του από την οικογένεια Τρπιμίροβιτς, και υποστήριξαν ότι ήταν μέλος κάποιας άλλης εξέχουσας κροατικής ευγενούς οικογένειας, πιθανώς από τη Σίντραγκα Ζουπάνια, αλλά ο πρώιμος γάμος του με τους πρίγκιπες των Άρπαντ δείχνει, ότι πρέπει να είχε κάποια εξαιρετική καταγωγή. [2] Στις ιστορικές πηγές αναφέρονται επίσης ο μάγιστρο («διδάσκαλός») του, ο Σκέστακι (Σέστακ) και ο θείος του Στρέζατα (Στρέζα), στον οποίο επιτρεπόταν η είσπραξη φόρων στο Μόζορ και από το Σόλιν στο Μπιγιάτσι. [2]
Μπάνος της Κροατίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια τής εξουσίας τού βασιλιά Πέτρου Κρέσιμιρ Δ΄, συγγενή του επίσης μέσω της οικογένειας Ορσεόλο της Βενετίας, η παλαιότερη γενιά ιστορικών υπέθεσε ότι ο Ζβόνιμιρ αρχικά διοικούσε τη Σλαβονία, συγκεκριμένα τη γη μεταξύ των ποταμών Ντράβα και Σάβα, με τον τίτλο του μπαν. Ο όρος «Σλαβονία» (λατιν.: Sclavonia) εκείνη την εποχή αναφερόταν τόσο στη σύγχρονη Σλαβονία όσο και στη βορειοδυτική Κροατία. [3] Ωστόσο, δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ότι ο Ζβόνιμιρ κατείχε ποτέ τον τίτλο του μπάνου της Σλαβονίας ή κυβέρνησε την περιοχή. [4]
Η γειτονική Γερμανία υπό τον Ερρίκο Δ΄ εισέβαλε στην Ουγγαρία το 1063 για να αποκαταστήσει τον Σολομώντα, σύζυγο τής αδελφής του, στον ουγγρικό θρόνο. Η Ουγγαρία κυβερνιόταν τότε από τον θείο του Σολομώντα, Μπέλα Α΄, του οποίου η τρίτη κόρη, Ελένη, ήταν αρραβωνιασμένη με τον Ζβόνιμιρ.[5] Σύμφωνα με το Chronicon Pictum, η Κροατία δέχτηκε επίσης επίθεση γύρω στο 1063 από τον Καραντανικό στρατό του Ούλρικ Α΄, ο οποίος κατέλαβε ένα μέρος του Κβάρνερ και την ανατολική ακτή της Ίστριας, τη «μαρκιωνία της Δαλματίας». [5] Δεδομένου ότι ο βασιλιάς της Κροατίας ήταν απασχολημένος με την εξέγερση στη Δαλματία, επίσης λόγω της απαγόρευσης της σλαβικής λειτουργίας, ο Ζβόνιμιρ αναγκάστηκε να ζητήσει προστασία από τον τότε βασιλιά Σολομώντα. Ο Γκέζα Α΄ (γιος του Μπέλα Α΄) και ο Σολομών βοήθησαν τον Ζβόνιμιρ να αποκαταστήσει την εξουσία μεταξύ 1064 και 1067 στη «μαρκιωνία της Δαλματίας».[5][6] Αφού απώθησαν από κοινού τους Καραντάνιους από την Κροατία, ο Ζβόνιμιρ έστειλε πολλά χρυσά, αργυρά και άλλα πολύτιμα αντικείμενα στον Σολομώντα και τον Γκέζα Α΄ ως ένδειξη ευγνωμοσύνης. Λίγο αργότερα, το 1070, ο Ζβόνιμιρ αναφέρεται για πρώτη φορά ως μπάνος της Κροατίας σε τρία διατάγματα από το Ζαντάρ, διαδεχόμενος τον μπάνο Γκόιτσο. [6] [2] Τα κροατικά διατάγματα εκείνη την εποχή εκδόθηκαν στο όνομα τόσο του βασιλιά Πέτρου Κρέσιμιρ όσο και του μπάνου Ζβόνιμιρ.
Τον Μάρτιο του 1074, Νορμανδοί από τη νότια Ιταλία, με επικεφαλής τον κόμη Άμικο του Τζιοβινάτσο, εισέβαλαν στη Δαλματία κατόπιν πρόσκλησης δαλματικών πόλεων και των Ρωμαίων (Βυζαντινών). Κατέλαβαν τις πόλεις Σπλιτ, Τρογκίρ, Μπιόγκραντ να Μόρου και Ζαντάρ, αλλά κατάφεραν επίσης να αιχμαλωτίσουν έναν Κροάτη βασιλιά, του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται, αλλά σίγουρα εννοούσε τον βασιλιά Πέτρο Κρέσιμιρ, ο οποίος απεβίωσε τον Νοέμβριο του 1074. Η νορμανδική κρίση διήρκεσε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1075, όταν η Βενετία έδιωξε τον Άμικο και τις δυνάμεις του από τη Δαλματία. [5] Ο Ζβόνιμιρ πιθανότατα βοήθησε τη Βενετία στη διαδικασία. [5] Αν και οι Βενετοί απελευθέρωσαν τη Δαλματία και τμήματα της Κροατίας που προηγουμένως κατείχαν οι Νορμανδοί, με τον δόγη Ντομένικο Σέλβο να αυτοαποκαλείται δόγης της Βενετίας, της Δαλματίας και της Κροατίας (αργότερα μόνο της Δαλματίας), οι Βενετοί με τις στενές τους επαφές με την Κωνσταντινούπολη και τη Γερμανία δεν ήταν ευνοϊκοί για την Αγία Έδρα. [5] Σε τέτοια γεγονότα, η Αγία Έδρα και ο Ζβόνιμιρ ήρθαν σε επαφή με αμοιβαίο ενδιαφέρον. [5]
Εν τω μεταξύ, ένας άλλος διεκδικητής τού θρόνου, ο Στέφανος Β΄ Τρπιμίροβιτς, ο οποίος ήταν επίσης δούκας της Κροατίας μέχρι το 1066 υπό τον βασιλιά Πέτρο Κρέσιμιρ, παραιτήθηκε από την αξίωσή του, και αργότερα μετακόμισε στην εκκλησία του Αγίου Στεφάνου κάτω από τα πεύκα κοντά στο Σπλιτ, όπου επρόκειτο να ζήσει μία απομονωμένη ζωή. Φαίνεται ότι ο Ζβόνιμιρ επιλέχθηκε ως διάδοχος του θρόνου ήδη από τα τέλη της ζωής του Πέτρου Κρέσιμιρ. [5]
Βασιλεύει ως ηγεμόνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ζβόνιμιρ στέφθηκε με στολή -στέμμα, σκήπτρο, σπαθί και σημαία- τον Οκτώβριο του 1075 ή 1076 στη Βασιλική των Αγίων Πέτρου και Μωυσή (γνωστή σήμερα ως Κούφια Εκκλησία) στη Σαλώνα (σημερινό Σόλιν, Κροατία), από τον Γκεμπίζον, εκπρόσωπο του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ (1073–1085).[7][8][9] Υπάρχει διαφωνία μεταξύ των ιστορικών, για το αν στέφθηκε το 1075 ή το 1076 λόγω ορισμένων αβεβαιοτήτων ως προς τη χρονολόγηση στο καταστατικό της στέψης.[10] Η ίδια η ημέρα δεν αναφέρεται, ωστόσο υποστηρίζεται ότι είναι η 8η ή 9η Οκτωβρίου, καθώς στις 9 Οκτωβρίου είναι η εορτή του Αγίου Δημητρίου, του οποίου το όνομα πήρε ο Ζβόνιμιρ κατά τη στέψη. [7] [8]
Το ύαπονεμήθηκε ο βασιλικός τίτλος από τον πάπα, αφού υποσχέθηκε την «πέννα (εισφορά) του Πέτρου», [11] και έτσι έγινε υποτελής στην Αγία Έδρα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περίστασης, υποσχέθηκε υπεράσπιση και φροντίδα των εκκλησιών και των μοναχών, των πενήτων και των ορφανών, δίωξη παράνομων γάμων μεταξύ εξαδέλφων, σύναψη νόμιμων γάμων με δαχτυλίδι και ευλογία ιερέα, και υπεράσπιση τέτοιων γάμων από την αχρειότητα, καθώς και αντίθεση στην εμπορία ανθρώπων. [8] Ο Ζβόνιμιρ έδωσε όρκο πίστης στον πάπα, υποσχόμενος να υποστηρίξει την εφαρμογή των εκκλησιαστικών μεταρρυθμίσεων στην Κροατία. Επίσης, έδωσε το Βενεδικτινό μοναστήρι του Αγίου Γρηγορίου στη Βράνα (με δύο χρυσά στέμματα με πολύτιμους λίθους, πιθανώς τα προηγούμενα κροατικά στέμματα που είχαν λάβει από τους Ρωμαίους [Βυζαντινούς] ) στην Αγία Έδρα, τόσο ως ένδειξη πίστης, όσο και ως διευκόλυνση για τους παπικούς απεσταλμένους, που επισκέπτονταν την Κροατία. [8] Ο τίτλος του Ζβόνιμιρ συνέχισε να είναι «βασιλιάς της Κροατίας και της Δαλματίας» (rex Chroatie atque Dalmatie), ενώ το όνομα και ο τίτλος του στα κροατικά, όπως αναγράφονται στην πλάκα της Μπάσκα, ήταν «Ζβόνιμιρ, βασιλιάς Κροατίας» (σε γλαγολιτική γραφή zvъnъmirъ, kralъ xrъvatъskъ, Zvonimir kral Hrvatski). [8]
Εικόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μνημείο στο Κνιν
Χαρακτική του JF Mücke, Reiffenstein & Röch, 1868
Η Στέψη του Ζβόνιμιρ από τον Φέρντο Κικέρεζ, 1897
Οι όρκοι του Zβόνιμιρ από τον Celestin Medović
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Περίπου το 1063, ο Ζβόνιμιρ νυμφεύτηκε την Ελένη των Άρπαντ, κόρη του Μπέλα Α΄ της Ουγγαρίας και της συζύγου του Ριτσέζας της Πολωνίας. Απέκτησαν τουλάχιστον δύο παιδιά:
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ p11411.htm#i114108. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- 1 2 3 Budak, p. 255
- ↑ Ivo Goldstein (1995). Hrvatski rani srednji vijek. Zagreb: Novi Liber. σελίδες 389–390. ISBN 978-953-6045-02-0.
- ↑ Klaić, Nada (1981). «Još jednom o Baščanskoj ploči kao izvoru za vladanje kralja Zvonimira» (στα sh). Vjesnik historijskih arhiva u Rijeci i Pazinu 24: 289–293. https://hrcak.srce.hr/127066. Ανακτήθηκε στις 5 January 2025.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Zekan, pp. 9–15
- 1 2 Nada Klaić, Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku, Zagreb 1975., pp. 377–379
- 1 2 Dominik Mandić, Rasprave i prilozi iz stare hrvatske povijesti, Institute of Croatian history, Rome, 1963, pp. 315, 438.
- 1 2 3 4 5 Zekan, pp. 18–24
- ↑ Demetrius, Duke of Croatia and Dalmatia Αρχειοθετήθηκε 12 February 2006 στο Wayback Machine.
- ↑ Budak, pp. 248, 251
- ↑ Tomislav Raukar Hrvatsko srednjovjekovlje, Školska knjiga, Zagreb, 1997. (ISBN 953-0-30703-9)
- ↑ Rački, Franjo (1877). Documenta historiae Chroaticae periodum antiquam illustrantia (στα Latin) (Band 7 von Monumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium έκδοση). Zagreb: Sumptibus Academiae Scientiarum et Artium. σελ. 146.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ančić, Mladen (2002). «Od kralja "poluboga" do prvih ideja o "nacionalnom kraljevstvu"». Kolomanov put (katalog izložbe). Zagreb: Hrvatski povijesni muzej. σελίδες 42–111.
- Budak, Neven (1994). Prva stoljeća Hrvatske (PDF). Zagreb: Hrvatska sveučilišna naklada. ISBN 953-169-032-4. More than one of
|archivedate=και|archive-date=specified (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|archive-date=(βοήθεια) - Budak, Neven (2018). Hrvatska povijest od 550. do 1100. Leykam international. ISBN 978-953-340-061-7. Ανακτήθηκε στις 4 September 2023. More than one of
|archivedate=και|archive-date=specified (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|archive-date=(βοήθεια) - Goldstein, Ivo (1984). «Kako, kada i zašto je nastala legenda o nasilnoj smrti kralja Zvonimira? (Prinos proučavanju mehanizma nastajanja legendi u hrvatskom srednjovjekovnom društvu)». Radovi (Zagreb) 17 (1): 35–54. https://hrcak.srce.hr/en/57450.
- Gunjača, Stjepan (1973–1978). Ispravci i dopune u starijoj hrvatskoj historiji, Zagreb, Školska knjiga
- Nemet, Dražen (2006). «Smrt hrvatskoga kralja Zvonimira - problem, izvori i tumačenja [Death of Croatian king Zvonimir – problem, sources and interpretation]». Radovi (Zagreb) 38: 73–91. https://hrcak.srce.hr/51814.
- Zekan, Mate (1990). Kralj Zvonimir – dokumenti i spomenici (katalog izložbe) (στα Κροατικά και Αγγλικά). Zagreb: Muzej hrvatskih arheoloških spomenika Split, arheološki muzej Zagreb.
- John Van Antwerp Fine (1991). The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century, University of Michigan Press
- Florin Curta (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250, Cambridge University Press
- Kowalski, Wawrzyniec (2021), «Excursus: the Croatian Text of The Chronicle of the Priest of Duklja on the Death of King Zvonimir», The Kings of the Slavs: The Image of a Ruler in the Latin Text of The Chronicle of the Priest of Duklja, Brill, σελ. 288–308, doi:, ISBN 9789004447639
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (στην κροατική) August Šenoa – In the memorial of 800th anniversary of Zvonimir's coronation
- Zvonimir on Royal Croatia
- Arhinet – "rex Chrobatorum et Dalmatinorum, rex (tocius) Chroacie atque Dalmacie, Chroatorum atque Dalmatinorum rex"