Ναός της Υπαπαντής (Θεσσαλονίκη)
Συντεταγμένες: 40°37′53.789″N 22°57′6.703″E / 40.63160806°N 22.95186194°E
| Ναός της Υπαπαντής | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°37′54″N 22°57′7″E |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Θεσσαλονίκης |
| Τοποθεσία | Θεσσαλονίκη |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1842 |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ο ναός της Υπαπαντής είναι χριστιανικός ναός ο οποίος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, απέναντι από την Αψίδα του Γαλέριου και την Παναγία Δέξια.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο σημερινός ναός χρονολογείται από το 1841. Είναι τρίκλιτη βασιλική με πεταλοειδή γυναικωνίτη, μια μορφή συνηθισμένη στις μεταβυζαντινές εκκλησίες της βόρειας Ελλάδας. Τα κλίτη χωρίζονται με ξύλινους κίονες.[1]
Ο σύγχρονος ναός βρίσκεται στη θέση μονής αφιερωμένης στην Παναγία, γνωστή ως Μονή του κυρ Ιωήλ σε πατριαρχικά έγγραφα του 16ου αιώνα. Η μονή πιθανόν ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα, κοντά στο βόρειο άκρο του ιπποδρόμου και το ανακτορικό συγκρότημα.[2] Η μικρή αυτή μονή ήταν μετόχι της μονής Αγίας Αναστασίας στη Χαλκιδική και το 1531 αναφέρεται ότι ήταν ερειπωμένη. Τότε την ανακαίνισε ο μοναχός και μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Θεωνάς. Ο ναός υπέστη ριζική ανακαίνιση το 1841. Ο ναός εξακολουθούσε να ανήκει σε μοναστήρι μέχρι το 1863, οπότε και τον κατέλαβαν με τη βία οι ενορίτες, και παρά τις διαμάχες με το μοναστήρι, ο ναός πέρασε οριστικά στην κυριαρχία της ενορίας το 1865.[3]
Ο ανατολικός τοίχος του ναού αποτελείται από προσεγμένη λαξευμένη τοιχοποιία από πέτρες και πλίνθους. Παρόμοια είναι η τοιχοποιία του κάτω τμήματος του νότιου και του βόρειου τοίχου. Στο βόρειο τοίχο έχουν επίσης ενσωματωθεί ρωμαϊκά και βυζαντινά spolia, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται μια επιγραφή του 1272. Ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος του ναού, συμπεριλαμβανομένου του άμβωνα, του δεσποτικού θρόνου και των προσκυνηταρίων, χρονολογείται από τον 19ο αιώνα.[1]
Ανάμεσα στις εικόνες του τέμπλου ξεχωρίζει η εικόνα του Χριστού, η οποία προέρχεται από το παλαιότερο, προ του 1841, τέμπλο του ναού. Η εικόνα του Χριστού έχει συσχετιστεί με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου η οποία βρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας και την Παναγία της Οδηγήτριας στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Στην ίδια καλλιτεχνική οντότητα ανήκει και το βημόθυρο που σήμερα έχει ενσωματωθεί στην Ωραία Πύλη του ναού. Θεωρούνται ότι αποτελούν έργα του Φράγκου Κατελάνου, του 16ου αιώνα.[3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «Ι. Ν. Υπαπαντής του Χριστού - Δυτική & Κεντρική Μακεδονία». www.religiousgreece.gr. Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Θεοχαρίδης, Γ. Ι. (1956-01-01). «Η νέα μονή Θεσσαλονίκης». Μακεδονικά 3: 334. doi:. ISSN 2241-2018. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/6661. Ανακτήθηκε στις 2021-01-14.
- ↑ 3,0 3,1 Σιωμκος, Νικόλαος Δ. (2011-07-06). «Εικόνες από το αρχικό τέμπλο του ναού της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη. Ανασύνθεση ενός συνόλου του 16ου αιώνα». Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 45: 321. doi:. ISSN 2241-2190. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/view/vol45_32.[νεκρός σύνδεσμος]