Ναός της Αθηνάς (Συρακούσες)

Ναός της Αθηνάς στις Συρακούσες
Είδος	αρχαιολογική θέση, αρχαίος ελληνικός ναός, ναός και ερείπια
Αρχιτεκτονική	Δωρικός ρυθμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°3′35″N 15°17′37″E
Διοικητική υπαγωγή	Συρακούσες
Χώρα	Ιταλία
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Ο Ναός της Αθηνάς ήταν ένας αρχαίος ελληνικός δωρικός ναός που χτίστηκε στις Συρακούσες τον 5ο αιώνα π.Χ. από τον τύραννο Γέλων, μετά τη νίκη του επί των Καρχηδονίων στη Μάχη της Ιμέρας (480 π.Χ.). Στο χώρο του ναού προϋπήρχε ένας λατρευτικός χώρος που χρονολογείται στον 8ο αιώνα π.Χ., ο οποίος διέθετε βωμό που ανακαλύφθηκε σε ανασκαφή στις αρχές του εικοστού αιώνα, καθώς και ένας άλλος προγενέστερος ναός που χτίστηκε στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ.^[1]^[2]

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη θέση του ναού της Αθηνάς υπήρξε κάποτε ένας άλλος, πιο αρχαϊκός ναός, επίσης δωρικό ρυθμού, όπως επιβεβαίωσαν οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις κατά τις ανασκαφές του 1912 και του 1917. Στα ευρήματα συγκαταλέγονται αρχιτεκτονικά στοιχεία, πήλινα σκεύη και τμήμα βωμού, που χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ.^[3]^[4]^[5]

Το Αθηναίον χτίστηκε, σύμφωνα με τις λογοτεχνικές πηγές, από τον Γέλωνα, τον πρώτο τύραννο των Συρακουσών, ο οποίος καταγόταν από τη δυναστεία των Δεινομενιδών, μετά τη νίκη του επί των Καρχηδονίων στη Μάχη της Ιμέρας, το 480 π.Χ. Η ομοιότητα του ναού της Αθηνάς με το ναό της Νίκης στην Ιμέρα έχει πείσει τους αρχαιολόγους ότι τόσο η ημερομηνία όσο και οι συνθήκες της κατασκευής των ναών που έχουν σωθεί στις λογοτεχνικές πηγές είναι σωστές.^[6]^[7]

Ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά, θεά της σοφίας και του πολέμου, όπως μαρτυρεί ο Κικέρων στις ομιλίες του εναντίον του Βέρρη, καθώς επίσης και ο Πλάτωνας και ο Αθήναιος ο Ναυκρατίτης. Ο Κικέρωνας παρέχει εκτενείς λεπτομέρειες στην ομιλία του, ισχυριζόμενος ότι ο ναός έτυχε σεβασμού από τον κατακτητή των Συρακουσών Μάρκο Κλαύδιο Μάρκελλο και ότι είχε λεηλατηθεί μόνο από τον ανθύπατο Βέρρη.

Δομή του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Αθηναίον ήταν ένας περίπτερος με έξι κίονες στις μικρές πλευρές και δεκατέσσερις στις μακριές του πλευρές, ενώ προσάρμοζε τις αναλογίες του κλασσικού αρχιτεκτονικού κανόνα που αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα. Συνολικά, το κτίριο είχε 22 μέτρα πλάτος και 55 μέτρα μήκος. Το περιστύλιο περιβαλλόταν από ένα σηκό με ένα πρόναο και ένα οπισθόδομο, με κίονες «εν παραστάσι».

Ο ναός μετατράπηκε σε χριστιανικό τόπο λατρείας και τμήματα αυτού εξακολουθούν να είναι ενσωματωμένα στους τοίχους του καθεδρικού ναού των Συρακουσών. Στην αριστερή πλευρά του σημερινού ναού, μερικοί κίονες τοπικού ασβεστόλιθου και ο στυλοβάτης, στον οποίο στέκονται παραμένουν ορατοί. Άλλα απομεινάρια (πλάκες μαρμάρου και υδρορροές που έχουν σχήμα κεφαλής λιονταριού) διατηρούνται στο Περιφερειακό Αρχαιολογικό Μουσείο του Πάολο Όρσι. Μέσα στο ναό, 9 άλλοι κίονες από τη δεξιά πλευρά του περίπτερου είναι σαφώς ορατοί, με έντονη καμπύλωση (ένταση), καθώς και άλλοι δύο από το μέτωπο του σηκού.