Νέα Βιέννη (λογοτεχνία)

Ο όρος Νέα Βιέννη (γερμανικά: Jung-Wien‎‎) αναφέρεται σε έναν άτυπο, ετερογενή λογοτεχνικό κύκλο Βιεννέζων συγγραφέων στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, εκπρόσωπος του οποίου ήταν ο Χέρμαν Μπαρ. Η ομάδα απομακρύνθηκε από τον κυρίαρχο Νατουραλισμό της εποχής και πειραματίστηκε με διάφορες πτυχές του λογοτεχνικού μοντερνισμού όπως τον Ιμπρεσιονισμό, τον Συμβολισμό και το Παρακμιακό κίνημα. Το πιο σημαντικό όργανο της ομάδας ήταν το εβδομαδιαίο περιοδικό του Μπαρ Ο χρόνος (Die Zeit).^[1]

Η ομάδα συγκροτήθηκε το 1891 από συγγραφείς και διανοούμενους που αμφισβήτησαν την ηθικολογική στάση της λογοτεχνίας του 19ου αιώνα και ήταν υπέρμαχοι της κοινωνιολογικής αλήθειας και της έμφασης στην ψυχολογική - και σεξουαλική - εμβάθυνση. Ο τόπος συνάντησης της ομάδας ήταν το βιεννέζικο καφέ Γκρίνσταϊντλ, όπου σύχναζαν νέοι συγγραφείς όπως ο Ούγκο φον Χόφμανσταλ, ο Άρτουρ Σνίτσλερ, ο Πέτερ Άλτενμπεργκ και ο Φέλιξ Ζάλτεν οι οποίοι αποτελούσαν τον πυρήνα της ομάδας. Ο Μπαρ λειτουργούσε τόσο ως μέντορας όσο και ως εισηγητής των μοντερνιστικών τάσεων της γαλλικής λογοτεχνίας και χρησιμοποίησε τις επαφές του με εκδότες και περιοδικά για να προωθήσει νέους, άγνωστους συγγραφείς.^[2]

Το 1897 ο Καρλ Κράους αποστασιοποιήθηκε από τον κύκλο, δημοσιεύοντας το σατιρικό δοκίμιο Η κατεδαφισμένη λογοτεχνία, που γράφτηκε αμέσως μετά την κατεδάφιση του καφέ Γκρίνσταϊντλ το 1897. Σ' αυτό επέκρινε την ομάδα και προέβλεψε ότι «θα διαλυθεί σύντομα λόγω έλλειψης φουαγιέ». Μετά την κατεδάφιση του καφέ, η ομάδα (χωρίς τον Κράους) συνέχισε να συναντιέται στο κοντινό καφέ Τσεντράλ.^[3]

Ο Στέφαν Τσβάιχ στο αυτοβιογραφικό έργο του Ο κόσμος του χθες, αναφέρθηκε στην κουλτούρα των καφενείων της Βιέννης, όπου για «τη μικρή τιμή ενός φλιτζανιού καφέ», ένας νέος που φιλοδοξούσε να διανοηθεί μπορούσε να «καθίσει με τις ώρες, να συζητήσει, να γράψει, να παίξει χαρτιά, να λάβει την αλληλογραφία του και, πάνω απ' όλα, να διαβάσει σε μια σειρά από εφημερίδες λογοτεχνικά, καλλιτεχνικά ή φιλοσοφικά δρώμενα για τα οποία να συζητήσει με τους φίλους του».^[4]

Η ομάδα δεν παρουσίασε κανένα λογοτεχνικό πρόγραμμα ή μανιφέστο, αλλά τα θεωρητικά έργα και η λογοτεχνική παραγωγή των συγγραφέων τόνωσαν σημαντικά την ανάπτυξη του λογοτεχνικού μοντερνισμού στην αυστριακή λογοτεχνία και περαιτέρω στον γερμανόφωνο κόσμο. Αξιόλογοι μοντερνιστές συγγραφείς των αρχών του 20ού αιώνα, όπως ο Ρόμπερτ Μούζιλ, ο Γιόζεφ Ροτ και ο Έντεν φον Χόρβατ επηρεάστηκαν σημαντικά από τη Νέα Βιέννη.^[5]

Μέλη και ευρύτερος κύκλος

Πέτερ Άλτενμπεργκ (1859–1919), συγγραφέας

Λέοπολντ Άντριαν (1875–1951), συγγραφέας και διπλωμάτης
Ραούλ Αουερνχάιμερ (1876–1948), δικηγόρος, δημοσιογράφος και συγγραφέας
Χέρμαν Μπαρ (1863–1934), συγγραφέας, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός θεάτρου και λογοτεχνίας
Ρίχαρντ Μπιρ-Χόφμαν (1866–1945), μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ποιητής
Γιάκομπ Γιούλιους Ντάβιντ (1859–1906), δημοσιογράφος και συγγραφέας
Φέλιξ Ντόρμαν (1870–1928), συγγραφέας, λιμπρετίστας και παραγωγός ταινιών
Φρίντριχ Μ. Φελς (1864–μετά το 1899), δημοσιογράφος
Πάουλ Γκόλντμαν (1865–1935), δημοσιογράφος, ταξιδιωτικός συγγραφέας, κριτικός θεάτρου, μεταφραστής και συγγραφέας θεατρικών δοκιμίων και θεατρικών έργων
Ούγκο φον Χόφμανσταλ (1874–1929), συγγραφέας, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, λιμπρετίστας και συνιδρυτής του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ
Καρλ Κράους (1874–1936), συγγραφέας
Άντον Λίντνερ (1874–1928), ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου, μεταφραστής και συντάκτης εφημερίδας
Μαξ Μέσερ (1875–1930), δικηγόρος, συντάκτης εφημερίδας (Die Zeit) και συγγραφέας
Φέλιξ Ζάλτεν (1869–1945), συγγραφέας
Άρτουρ Σνίτσλερ (1862–1931), γιατρός, αφηγητής και θεατρικός συγγραφέας
Ρίχαρντ Σπεχτ (1870–1932), ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, συγγραφέας, κριτικός μουσικής και μουσικολόγος
Καρλ Τορεζάνι (1846–1907), Αυστριακός βαρόνος, αξιωματικός και συγγραφέας
Γιάκομπ Βάσερμαν (1873–1934), συγγραφέας
Πάουλ Βερτχάιμερ (1874–1937), συγγραφέας και δικηγόρος
Πολ Τσίφερερ (1879–1929), συγγραφέας, δημοσιογράφος και διπλωμάτης
Στέφαν Τσβάιχ (1881–1942), συγγραφέας

Παραπομπές

[1] . «literaturkritik.de/oesterle-freunde-sind-wir-ja-eigentlich-nicht-literatur-wien-um-1900-david-oesterle-schreibt-ueber-junge-wien-aufbruch-moderne».

[2] . «wienerleben.at/cafe-griensteidl-wien».

[3] . «springer.com/Schnitzler und Jung Wien».

[4] . «rem.routledge.com/articles/young-vienna».

[5] . «geschichtewiki.wien.gv.at/Jung-Wien».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]