Μωυσής Πέσαχ
| Μωυσής Πέσαχ | |
|---|---|
 Φωτογραφία εβραίων κατοίκων του Βόλου πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο ραβίνος Μωυσής Πέσαχ είναι καθισμένος αριστερά. | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1869 Λάρισα |
| Θάνατος | 13 Νοεμβρίου 1955 Βόλος |
| Τόπος ταφής | Όρος της Ηρεμίας |
| Θρησκεία | Ιουδαϊσμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ραββίνος |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Αρχιραβίνος |
Ο Μωυσής Πέσαχ (εβραϊκά: Moshe Pesach) (1869, Λάρισα - 13 Νοεμβρίου 1955, Βόλος) ήταν ο ραβίνος του Βόλου από το 1892 μέχρι το θάνατό του και Αρχιραβίνος της Ελλάδας από το 1946. Μέσα από τις προσπάθειές του και με τη βοήθεια των ελληνικών αρχών, η πλειονότητα της εβραϊκής κοινότητας της πόλης σώθηκε κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πέσαχ γεννήθηκε στη Λάρισα το 1869 και σπούδασε εβραϊκή λογοτεχνία και φιλοσοφία στη Θεσσαλονίκη. Από το 1892 ήταν ενεργός στην εβραϊκή κοινότητα του Βόλου ως ραβίνος.[1][2] Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Βόλος είχε μια ζωντανή εβραϊκή κοινότητα: από περίπου 500 το 1896, αυξήθηκε σε περίπου 2.000 το 1930, πριν μειωθούν δραστικά σε 882 μέλη το 1940, λόγω της μετανάστευσης στις μεγάλες πόλεις, Θεσσαλονίκη και Αθήνα, ή στο εξωτερικό. Το 1939 του απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικα από τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ της Ελλάδας.
Μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, ο Πέσαχ δραστηριοποιήθηκε στο υπόγειο δίκτυο βοηθώντας τους αποκλεισμένου συμμάχους στρατιώτες να διαφύγουν από την κατεχόμενη Ελλάδα στη Μέση Ανατολή.[2] Κατά τα πρώτα χρόνια της κατοχής, ο Βόλος ελέγχοταν από τον ιταλικό στρατό. Το 1943, καθώς οι Γερμανοί άρχισαν να απελαύνουν τους Εβραίους στη ζώνη κατοχής τους στη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία, η πόλη δέχτηκε πρόσφυγες και πολλοί Εβραίοι του Βόλου άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη προς την Αθήνα ή τη γύρω εξοχή. Μετά την ιταλική ανακωχή το Σεπτέμβριο του 1943, οι Γερμανοί ανέλαβαν την πόλη. Στις 30 Σεπτεμβρίου, ο Γερμανός διοικητής, Κουρτ Ρίκερτ, κάλεσε τον Πέσαχ στο γραφείο του και ζήτησε κατάλογο όλων των Εβραίων και της περιουσίας τους εντός 24 ωρών, φαινομενικά με σκοπό τον καθορισμό των τροφίμων. Καθώς υποψιάστηκε τα πραγματικά κίνητρα των Γερμανών, ο Πέσαχ κατάφερε να εξασφαλίσει παράταση προθεσμίας τριών ημερών και επικοινώνησε αμέσως με τις τοπικές ελληνικές αρχές: τον Δήμαρχο, τον αρχηγό της αστυνομίας και τον επίσκοπο Δημητριάδος, Ιωακείμ Αλεξόπουλο. Ο τελευταίος επικοινώνησε με τον τοπικό Γερμανό πρόξενο, τον Χέλμουτ Σέφελ, με τον οποίον διατηρούσαν φιλία και επιβεβαίωσε ότι οι Εβραίοι έπρεπε να φύγουν το συντομότερο δυνατό. Έχοντας λάβει ψεύτικα έγγραφα ταυτότητας και μία επιστολή από τον επίσκοπο προς τους τοπικούς κληρικούς για να τους βοηθήσουν όσο είναι δυνατόν, περίπου 700 από τους Εβραίους της πόλης διασκορπίστηκαν στην ύπαιθρο, όπου αρκετοί εντάχθηκαν με τους αντάρτες.[3][4] Περίπου 130 Εβραίοι, κυρίως αυτοί χωρίς μέσα, παρέμειναν πίσω. Μαζεύτηκαν από τους Γερμανούς στις 24-25 Μαρτίου 1944 και στάλθηκαν στα στρατόπεδα θανάτου.[5] 117 Εβραίοι από το Βόλο σκοτώθηκαν στα στρατόπεδα, 12 εκτελέστηκαν εκεί και περίπου 30 πέθαναν από στερήσεις και λιμοκτονία, αλλά οι πράξεις του Πέσαχ έσωσαν το 74% των Εβραίων πολιτών του Βόλου, το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ελλάδα μετά τη Ζάκυνθο (όπου επέζησε ολόκληρη η εβραϊκή κοινότητα).[1] Ο ίδιος ο Πέσαχ επέζησε ανάμεσα στους αντάρτες στα βουνά, αλλά η σύζυγός του πέθανε από τις στερήσεις και οι δύο γιοι του, που δίδαξαν τον Ιουδαϊσμό στη Θεσσαλονίκη και το Διδυμότειχο, συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς.
Μετά την απελευθέρωση, ο Πέσαχ επέστρεψε στο Βόλο και έγινε Αρχιραβίνος της Ελλάδας το 1946.[3] Τιμήθηκε από τα Συμμαχικά Κεντρικά Γραφεία της Μέσης Ανατολής με δίπλωμα και το 1952, ο Βασιλιάς Παύλος Α΄ της Ελλάδας τον παρασημοφόρησε με το Τάγμα του Γεωργίου Α΄.[2] Τον Απρίλιο του 1955, ο Βόλος επλήγη από έναν καταστροφικό σεισμό. Ο ηλικιωμένος ραβίνος αναγκάστηκε να ζήσει σε μια σκηνή, αργότερα εγκατέλειψε το σπίτι του για να χτίστει μια νέα συναγωγή στο ίδιο σημείο. Πέθανε στις 13 Νοεμβρίου 1955.[1] Το 1957, τα λείψανα του Πέσαχ και της συζύγου του Σάρα μεταφέρθηκαν στην Ιερουσαλήμ και θάφτηκαν δίπλα στου Μπεν-Ζίον Μέιρ Χάι Ούζιελ. Η εκτεταμένη βιβλιοθήκη του μεταφέρθηκε στο Ινστιτούτο Μπεν Ζβι.[6]
Στις 16 Απριλίου 2015, η συνεισφορά του Πέσαχ γιορτάστηκε σε ειδική τελετή από το B'nai B'rith International και το Εβραϊκό Εθνικό Ταμείο στο Δάσος των Μαρτύρων στην Ιερουσαλήμ.[3][6]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Μαργκαρίτι, Κίκι (18 Απριλίου 2015). «Ο ραβίνος που έσωσε τους Εβραίους του Βόλου από το Ολοκαύτωμα». in.gr. http://news.in.gr/features/article/?aid=1231400987. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Τα εβραϊκά ονοματεπώνυμα στην Ελλάδα από το αρχείο του Ιωσήφ Σιακκή: Βιογραφικά σημειώματα». Hellenic Literary and Historical Archive. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Σίλβερμαν, Άναβ (16 Απριλίου 2015). «The Rabbi and Bishop Who Saved a Jewish Community». Huffington Post.
- ↑ Κάθριν Ελιζαμπεθ Φλέμινγκ (2008). Greece--a Jewish History. Πανεπιστήμιο του Πρίνστον. σελ. 139. ISBN 978-0-691-10272-6.
- ↑ Μπόουμαν, Στίβεν (2009). The Agony of Jews, 1940–1945. Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. σελ. 70. ISBN 978-0-8047-7249-5.
- ↑ 6,0 6,1 «B'nai B'rith World Center And KKL-JNF to Recognize Rabbi who Saved Hundreds of Jews During Holocaust». B'nai B'rith International. 13 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2015.[νεκρός σύνδεσμος] Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα
<ref>• όνομα " Bnai " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο
|