Dorylus

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Μυρμήγκι σαφάρι)


Dorylus
Πλαγία όψη από το μυρμήγκι οδηγό στρατιώτη Dorylus nigricans.
Πλαγία όψη από το μυρμήγκι οδηγό στρατιώτη Dorylus nigricans.
Κατάσταση διατήρησης

Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Αρθρόποδα
(Arthropoda)

Ομοταξία: Έντομα
(Insecta)

Τάξη: Υμενόπτερα (Hymenoptera)
Υπεροικογένεια: Formicoidea
Οικογένεια: Formicidae
Υποοικογένεια: Dorylinae
Leach, 1815
Ομοιογένεια: Dorylini
Leach, 1815
Γένος: Dorylus
Johan Christian Fabricius (Fabricius), 1793
Ποικιλομορφία
61 είδη
Τυπικό είδος
Dorylus helvolus
Συνώνυμα

Cosmaecetes Spinola, 1851
Shuckardia Carlo Emery (Emery), 1895
Sphecomyrmex Schulz, 1906
Sphegomyrmex Imhoff, 1852

Τα Dorylus (στα Σουαχίλι, siafu, σιάφου), επίσης γνωστά ως μυρμήγκια οδηγοί, μυρμήγκια σαφάρι, είναι μεγάλο γένος εκστρατευτικών μυρμηγκιών τα οποία βρίσκονται κυρίως στην κεντρική και ανατολική Αφρική, αν και η περιοχή εκτείνεται και στη Νότια Αφρική και στην τροπική Ασία.

Ο όρος siafu είναι δάνεια λέξη από τη Σουαχίλι,[1] και είναι μια από τις πολλές παρόμοιες λέξεις από τις περιφερειακές γλώσσες των Μπαντού, οι οποίες χρησιμοποιούνται από τους αυτόχθονες πληθυσμούς για να περιγράψουν διάφορα είδη αυτών των μυρμηγκιών.

Σε αντίθεση με τα μέλη του Νέου Κόσμου της πρώην υποοικογένειας Ecitoninae (τώρα Dorylinae), μέλη αυτού του γένους σχηματίζουν προσωρινές μυρμηγκοφωλιές οι οποίες διαρκούν από λίγες ημέρες έως τρεις μήνες. Κάθε αποικία, μπορεί να περιέχει πάνω από 20 εκατομμύρια άτομα. Όπως και με τους πανομοιότυπούς τους στο Νέο Κόσμο, υπάρχει μια στρατιωτική τάξη μεταξύ των εργατριών, η οποία είναι μεγαλύτερη, με πολύ μεγάλο κεφάλι και με δακγάνες ωσάν τσιμπίδες. Είναι ικανές να τσιμπούν, αλλά πολύ σπάνια το κάνουν, βασιζόμενες αντ' αυτού στους ισχυρούς ψαλιδίζοντες σιαγόνες των.[2]

Κύκλος ζωής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικά μυρμήγκια στρατιώτες σαφάρι, κάνουν σήραγγες, προκειμένου να παρέχουν μια ασφαλή διαδρομή στις εργάτριες.

Εποχιακά, όταν λιγοστεύουν οι προμήθειες, φεύγουν από το λόφο και σχηματίζουν φάλαγγες πορείας έως 50.000.000 μυρμηγκιών, οι οποίες θεωρούνται απειλή για τους ανθρώπους, αν και μπορούν εύκολα να αποφευχθούν· μια φάλαγγα μπορεί να διανύσει απόσταση 20 περίπου μέτρων ανά ώρα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει για εκείνους οι οποίοι δεν μπορούν να κινηθούν ή όταν οι φάλαγγες περνούν ανάμεσα από οικίες.[3] Αντιθέτως, η παρουσία τους είναι ωφέλιμη, σε ορισμένες ανθρώπινες κοινότητες, όπως αυτή των Μαασάι, καθώς στις αγροτικές κοινότητες, εκτελούν υπηρεσίες πρόληψης των επιβλαβών οργανισμών, καταναλώνοντας την πλειοψηφία των άλλων φυτικών παρασίτων, από έντομα έως μεγάλους αρουραίους.[2] Για παράδειγμα, τα μυρμήγκια οδηγοί επιτίθενται στις προνύμφες του τρυπητή του Αφρικανικού ζαχαροκάλαμου (Eldana), ενός παρασίτου στην υποσαχάρια Αφρική και χρησιμοποιούνται ως μορφή ελέγχου των παρασίτων.[4]

Dorylus sp. στο Καμερούν, τρώγοντας μια ακρίδα.

Οι χαρακτηριστικές μακριές φάλαγγες των μυρμηγκιών, θα υπερασπιστούν έντονα τους εαυτούς των, ενάντια σε οτιδήποτε τους επιτίθεται.[2] Οι φάλαγγες είναι διευθετημένες με τα μικρότερα μυρμήγκια να πλαισιώνονται από τα μεγαλύτερα μυρμήγκια στρατιώτες. Αυτοί καταλαμβάνουν αυτόματα τις θέσεις των ως φρουροί και ορίζουν ένα περιμετρικό διάδρομο εντός του οποίου τα μικρότερα μυρμήγκια μπορούν να κινηθούν με ασφάλεια. Το δάγκωμα τους είναι εξαιρετικά οδυνηρό, κάθε στρατιώτης όταν αφαιρεθεί, αφήνει ουλές με δυο οπές. Η απομάκρυνση είναι δύσκολη, μολαταύτα, καθώς τα σαγόνια τους είναι εξαιρετικά ισχυρά, κάποιος μπορεί να τραβήξει ένα μυρμήγκι στρατιώτη στα δύο, χωρίς να απελευθερωθεί το δάγκωμά του. Μεγάλος αριθμός μυρμηγκιών μπορεί να σκοτώσει μικρά ή ακινητοποιημένα ζώα και να φάει τη σάρκα τους. Ένα μεγάλο μέρος της διατροφής τους είναι γαιοσκώληκες. Όλα τα είδη Dorylus είναι τυφλά και όπως και τα περισσότερα είδη μυρμηγκιών, επικοινωνούν κυρίως διαμέσου των φερομόνων.[2]

Την εποχή του ζευγαρώματος, σχηματίζονται αλάτες[Σημ. 1][Παρ. Σημ. 1] (φτερωτά αρσενικά μυρμήγκια, οι βασίλισσες του είδους στα μυρμήγκια οδηγούς, δεν αναπτύσσουν φτερά). Τα φτερωτά αρσενικά μυρμήγκια είναι μεγαλύτερα από τους στρατιώτες και οι βασίλισσες είναι ακόμα μεγαλύτερες. Τα πραγματικά μυρμήγκια οδηγοί δεν πραγματοποιούν γαμήλια πτήση, αλλά ζευγαρώνουν στο έδαφος και οι βασίλισσες αναχωρούν για τη δημιουργία νέων αποικιών. Όπως και με τα περισσότερα μυρμήγκια, οι εργάτριες και οι στρατιώτες είναι στείρα (μη αναπαραγόμενα) θηλυκά.[2]

Στρατιώτης σιάφου (Σουαχίλι: Askari ya siafu) στην Ουγκάντα.
Εμπρόσθια όψη από το μυρμήγκι οδηγό στρατιώτη Dorylus gribodoi.
Μυρμήγκι οδηγός στρατιώτης Dorylus gribodoi.

Τα αρσενικά μυρμήγκια οδηγοί,  μερικές φορές γνωστά και ως «μύγες λουκάνικο» (ένας όρος ο οποίος ισχύει και για τα αρσενικά ecitonines του Νέου Κόσμου), λόγω των πρησμένων γαστήρων των που ομοιάζουν με λουκάνικα, συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων μορφών μυρμηγκιών και αρχικά θεωρούνταν μέλη διαφορετικού είδους. Οι βασίλισσες είναι ακόμα μεγαλύτερες.

Τα αρσενικά εγκαταλείπουν την αποικία αμέσως μετά την εκκόλαψή των, αλλά, μόλις φτάσουν σε σεξουαλική ωριμότητα, έλκονται από το ίχνος της οσμής που αφήνει η φάλαγγα των σιάφου. Όταν μια αποικία με μυρμήγκια οδηγούς συναντήσει ένα αρσενικό, του τεμαχίζουν τα φτερά του - αφαιρώντας τα και τον μεταφέρουν πίσω στη φωλιά, προκειμένου να ζευγαρώσει με μια παρθένα βασίλισσα. Όπως συμβαίνει με όλα τα μυρμήγκια, λίγο αργότερα, τα αρσενικά αποθνήσκουν.[2] Μετά από αυτό, η βασίλισσα μυρμήγκι, θα εναποθέσει τα πρώτα αυγά. Οι βασίλισσες των μυρμηγκιών οδηγών, μπορούν και εναποθέτουν έως και 1.000.000 αυγά το μήνα.

Τέτοια είναι η δύναμη των σιαγόνων των μυρμηγκιών, που στην Ανατολική Αφρική, χρησιμοποιούνται ως φυσικά ράμματα εκτάκτου ανάγκης. Διάφοροι ιθαγενείς φυλετικοί λαοί της Ανατολικής Αφρικής (π.χ. Μαασάι moran),[Σημ. 2] όταν στη σαβάνα προκληθεί κάποιο βαθύ κόψιμο, θα χρησιμοποιήσουν τους στρατιώτες για να συρράψουν την πληγή τους, με το να βάλουν τα μυρμήγκια να δαγκώσουν και τις δύο πλευρές της εγκοπής και εν συνεχεία να τα κόψουν, αφαιρώντας τα από το σώμα τους. Αυτή η χρήση των μυρμηγκιών σε αυτοσχέδιους χειρουργικούς συνδετήρες, κάθε φορά, δημιουργεί μια στεγανότητα, η οποία μπορεί να διαρκέσει για ημέρες και εάν είναι απαραίτητο, η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί, επιτρέποντας να αρχίσει η φυσική επούλωση.[5]

Αρκετά είδη σε αυτό το γένος, πραγματοποιούν επιδρομές στα termitaria,[Σημ. 3][Παρ. Σημ. 2][Παρ. Σημ. 3] όπου παραλύουν ή σκοτώνουν μερικούς από τους τερμίτες και τους μεταφέρουν πίσω στη φωλιά τους.[6]

Οι αποικίες του είδους των μυρμηγκιών οδηγών, έχουν μία μόνο βασίλισσα. Όταν αυτή αποθάνει, οι επιζήσασες εργάτριες, μπορούν να επιχειρήσουν να ενταχθούν σε μια άλλη αποικία, αλλά σε άλλες περιπτώσεις, όταν συναντιούνται δύο αποικίες του ίδιου είδους μυρμηγκιών οδηγών, συνήθως αλλάζουν τις κατευθυντήριες πορείες των, προκειμένου να αποφευχθούν οι συγκρούσεις.[εκκρεμεί παραπομπή]

Είδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φάλαγγα μυρμηγκιών σαφάρι στο δάσος Kakamega, Κένυα, φυλασσόμενη από στρατιώτες.
Αρσενικό μυρμήγκι οδηγός Dorylus sp. στην Καρνάτακα.
Αρσενικό μυρμήγκι οδηγός Dorylus helvolus στην Πρετόρια.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Αλάτης (ο) (Αγγλικά: alate [προφέρεται: ˈā-ˌlāt], Λατινικά: alatus, Γαλλικά: ala (1653)), αναφέρεται κυρίως επί εντόμων ή σπόρων, έχοντα φτερά ή φτερωτά εξαρτήματα.
  2. Οι «Morans» ή «Il-murran» είναι μία ηλικιακή ομάδα εφήβων αγοριών Μαασάι. Κάθε 15 περίπου χρόνια, θα ξεκινήσει μια νέα και μεμονωμένη γενιά, ονομαζόμενη «Morans» ή «Il-murran» (πολεμιστές). Αυτή περιλαμβάνει τα περισσότερα αγόρια ηλικίας μεταξύ 12 και 25 ετών, τα οποία έχουν φτάσει στην εφηβεία και δεν αποτελούν μέρος της προηγούμενης ηλικιακής ομάδας. Μια ιεροτελεστία μετάβασης από την παιδική ηλικία στην κατάσταση του κατώτερου πολεμιστή, είναι μια τελετή περιτομής, η οποία εκτελείται χωρίς αναισθησία.
  3. Η λέξη termitaria ή terminarium σημαίνει: μια φωλιά (φυσική ή τεχνητή) ή μια αποικία τερμίτων.
Παραπομπές σημειώσεων
  1. Frederick C.Mish, επιμ. (2014). «alate». Merriam Webster's Collegiate Dictionary. United States of America: Merriam Webster, Incorporated. σελ. 29. ISBN 978-0-87779-810-1. 
  2. John. B.Smith. «termitarium». Dictionary.com. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2019. 
  3. Lobeck, A. Kohl (1939). Geomorphology; an Introduction to the Study of Landscapes (1η έκδοση). University of California: McGraw Hill Book Company, Incorporated. σελίδες 431–432. ASIN B002P5O9SC. 

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Swahili translation». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2011. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Hölldobler, Bert· Wilson, Edward O. (1990). The Ants. Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 0-674-04075-9. 
  3. Master of the Killer Ants
  4. Hastings, H.** Conling, D.E., Graham, D.Y.* & (1988-03-01). "Notes on the natural host surveys and laboratory rearing of Goniozus natalensis Gordh (Hymenoptera: Bethylidae), a parasitoid of Eldana saccharina Walker (Lepidoptera: Pyralidae) larvae from Cyperus papyrus L. in Southern Africa"[νεκρός σύνδεσμος](PDF). Journal of the Entomological Society of Southern
  5. https://www.researchgate.net/publication/233766133_From_Ants_to_Staples_History_and_Ideas_Concerning_Suturing_Techniques
  6. «Biotropics» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Ιανουαρίου 2009. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]