Μπεζιμιάνι
Συντεταγμένες: 55°58′42″N 160°35′12″E / 55.97833°N 160.58667°E
| Μπεζιμιάνι | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 2882 μέτρα |
| Ήπειρος | Ασία |
| Χώρες |  Ρωσία |
| Τύπος | Στρωματοηφαίστειο |
| Τελευταία έκρηξη | 2023 |
| wikidata () | |
Το Μπεζιμιάν(ν)ι (ρώσσικα: Безымянный - κυριολεκτικά: Ανώνυμος) είναι ενεργό ηφαίστειο στη ρωσική χερσόνησο Καμτσάτκα. Το ηφαίστειο είναι γνωστό για την ισχύρη έκρηξή του το 1956, η οποία οδήγησε στην κατάρρευση μέρος του κώνου του βουνού. Η έκρηξη είχε πολλά κοινά με την έκρηξη του όρους της Αγίας Ελένης το 1980. Η τελευταία γνωστή του έκρηξη έλαβε χώρα το 2023.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Μπεζιμιάνι βρίσκεται στο ηφαιστειακό τόξο της Καμτσάτκας που σχηματίζεται από την καταβύθιση της τεκτονικής πλάκας του Ειρηνικού κάτω από την Ευρασιατική τεκτονική πλάκα. Το Μπεζιμιάνι ανήκει σε μια ομάδα ηφαίστειων που περιλαμβάνει επίσης τη Κλουτσέφκαγια και το Τολμπάτσικ. Το ηφαίστειο βρίσκεται στους πρόποδες του ψηλότερου, σήμερα σβηστού, ηφαίστειο Κάμεν. Τα δύο ηφαίστεια ενώνονται με μια ράχη.[1] Το ηφαίστειο άρχισε να σχηματίζεται πριν 4.700 χρόνια σε μια περιοχή που υπήρχαν ηφαιστειακοί δόμοι και ένα παλιότερο ηφαίστειο, ενεργό στα τέλη του Πλειστόκαινου και τις αρχές του Ολόκαινου.[2]
Το Μπεζιμιάνι πριν το 1955 είχε ύψος περίπου 3.100 μέτρα και ένα κρατήρα διαμέτρου 500 μέτρων μέσα στον οποίο υπήρχε ένας μικρός κώνος και θεωρούταν σβηστό. Το Σεπτέμβριο του 1955 το ηφαίστειο άρχισε να εκρήγνειται, ανυψώνοντας ένα ηφαιστειακό δόμο. Τελικά τις 30 Μαρτίου μια ισχυρή έκρηξη προκάλεσε την κατάρρευση περίπου 0,5 χλμ³ του κώνου του ηφαιστείου και τα συντρίμμια κάλυψαν μια περιοχή έκτασης περίπου 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η έκρηξη δημιούργησε ένα κρατήρα που έχει σχήμα πετάλου με διαστάσεις 1,3 επί 2,8 χιλιόμετρα. Η έκρηξη μείωσε το ύψος του ηφαίστειου κατά 250 περίπου μέτρα. Μέσα σε αυτόν τον κρατήρα άρχισε να σχηματίζεται ένας νέος δόμος λάβας, ο οποίος ονομάστηκε «Νόβι» (δηλαδή Νέος).[3] Όσον αφορά το 2011, το ηφαίστειο έχει ύψος 2.882 μέτρα[2].
Ηφαιστειακή δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα του Μπεζιμιάνι άρχισε πριν 4700 χρόνια και συνεχίστηκε για σχεδόν 2000 χρόνια. Τα τελευταία τρεις χιλιάδες χρόνια η δραστηριότητα του Μπεζιμιάνι χωρίζεται σε τρεις περιόδους διάρκειας 100 με 400 έτων, 2100-1550 (ΒΙ) και 1200-1000 χρόνια (ΒΙΙ) πριν,[3] ενώ ο πιο πρόσφατος κύκλος ξεκίνησε το 1955 (ΒΙΙΙ). Σήμερα η ηφαιστειακή δραστηριότητα του Μπεζιμιάνι περιλαμβάνει την ανάπτυξη του ηφαιστειακού δόμου, συνοδευόμενη από έκρηξης και πυροκλαστικές ροές.[2]
Η έκρηξη του 1955-1957[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ηφαίστειο ήταν σβηστό για περίπου 1.000 χρόνια μέχρι το 1955. Τις 29 Σεπτεμβρίου 1955 κατάγραφηκαν οι πρώτες σεισμικές δονήσεις κάτω από το βούνο, που ακολουθήθηκαν από μετάτοπιση του εδάφους κατά έντεκα μέτρα. Μέχρι τις 22 Οκτωβρίου, όταν ξεκίνησε η έκρηξη, ο αριθμός των σεισμών είχε φτάσει τους 1285 και ήταν σίγουρο ότι το μέχρι τότε σβηστό Μπεζιμιάνι πρόκειτο να εκραγεί. Τις 22 Οκτωβρίου 1955 το ηφαίστειο παρήγαγε βουλκανικές εκρήξεις, με στήλες στάχτης ύψους 5 με 8 χιλιόμετρα.[1] Στις 20-21 Νοεμβρίου το ηφαίστειο αύξησε τη δραστηριότητα του. Η στάχτη είχε συσκοτίσει τον ουρανό 100 χιλιόμετρα βόρεια και 120 χιλιόμετρα προς τα ανατολικά. Η εκρηκτική δραστηριότητα του Νοεμβρίου είχε διευρίνει το κρατήρα, ο οποίος σύμφωνα με παρατηρήσεις από αεροπλάνο είχε διάμετρο περίπου 700 με 800 μέτρα. Στη συνέχεια η δραστηριότητα έγινε λιγότερο έντονη και η στάχτη έφτανε το πολύ ενάμισι χιλιόμετρο πάνω από τον κρατήρα. Ο όγκος της στάχτης που παράχθηκε σε αυτό το στάδιο ήταν 0,4 με 0,5 κυβικά χιλιόμετρα. Παράλληλα άρχισε η ανάπτυξη ενός ηφαιστειακού δόμου, συνοδευόμενη από συχνές πυροκλαστικές ρόες που κάλυπταν το ηφαίστειο. Η ανάπτυξη του παλιού δόμου στα ανατολικά του βουνού ήταν ένα σημάδι της πίεσης που είχε αναπτυχθεί στον θάλαμο μάγματος του ηφαιστείου.[4]
Η δραστηριότητα διατηρήθηκε σε χαμηλά επίπεδα μέχρι τις 30 Μαρτίου 1956. Τις 30 Μαρτίου 1956 μια πλινιακή έκρηξη κατέστρεψε την κορυφή του βουνού και την ανατολική του πλαγιά και δημιούργησε ένα κρατήρα διαστάσεων 1,3 επί 2,8 χιλιόμετρα και βάθους 700 μέτρων. Η έκρηξη δημιούργησε ένα νέφος αερίων και στάχτης που ανέβηκε προς τον ουρανό με γωνία περίπου 30 με 40 μοιρών και έφτασε σε ύψος 35 με 40 χιλιόμετρων. Η έκρηξη προκάλεσε την κατάρρευση της ανατολικής πλαγιά του Μπεζιμιάνι και είχε συνολικό όγκο 0,7 με 0,8 κυβικά χιλιόμετρα. Τα περισσότερα αναβλήματα αποτέθηκαν στους πρόποδες του ηφαιστείου και είχαν βάθος μέχρι 30 μέτρα. Η έκρηξη έσπασε δέντρα διαμέτρου 30 εκατοστών σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από το ηφαίστειο. Πεσμένοι κορμοί μέχρι 30 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο αναφλέγησαν και οι κορμοί δέντρων καψαλίστηκαν. Τα καυτά υλικά που παρήγαγε η έκρηξη με τη μορφή πυροκλαστικών ροών κατάφεραν να λιώσουν χιόνι βάθους μέχρι 2 μέτρα.[1] Οι ρόες στη ξερή κοιλάδα Χαπίτσι έφτασαν σε μήκος τα 18 χιλιόμετρα. Μια έκταση 500 τετραγωνικών χιλιόμετρων με οβάλ σχήμα καταστράφηκε από την στάχτη.[5]
Τον Απρίλιο του 1956, μέσα στο κρατήρα που δημιούργηθηκε από την έκρηξη άρχισε η ανάπτυξη ενός νέου ηφαιστειακού δόμου ο οποίος ονομάστηκε «Νόβι» (δηλαδή Νέος). Ο δόμος αυτός μέχρι τον Ιούλιο του 1956 είχε ύψος 320 μέτρων και η βάση του είχε διάμετρο 600 με 650 μέτρα.[5] Η έκρηξη τελείωσε την 1η Μαΐου 1957.
Η έκρηξη ήταν η πρώτη του Μπενζιμιάνι μετά από μια περίοδο 1000 ετών και ήταν η πρώτη μιας νέας περιόδου ηφαιστειακής δραστηριότητας. Τα ηφαιστειακά αναβλήμματα είχαν όγκο 2,8 km³, που αντιστοιχούν σε ισχύ 5 στη κλίμακα VEI. Η έκρηξη έδω το όνομά της στον τύπο αυτών των εκρήξεων, μία από τις οποίες ήταν η παρόμοια έκρηξη του όρους της Αγίας Ελένης το 1980.
Μετέπειτα δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέχρι το 1994 το Μπεζιμιάνι είχε εκραγεί 34 φορές, με μία ή δύο εκρήξεις κάθε χρόνο. Τα δέκα χρόνια μετά την μεγάλη έκρηξη συνέχισε η ανάπτυξη του ηφαιστειακού δόμου, συνοδευόμενη από διαλείπουσα εκρηκτική δραστηριότητα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πυροκλαστικών ρόων και την ανάπτυξη του δόμου. Οι εκρήξεις είχαν ισχύ μέχρι 3 στη κλίμακα VEI. Την περίοδο 1966-1976 δεν παρατηρήθηκαν ισχυρές εκρήξεις. Το 1976 το ύψος του δόμου μέσα στο ηφαίστειο είχε φτάσει τα 500 μέτρα, περίπου 2.900 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[5] Το 1977 μια έκρηξη παρήγαγε μια στήλη τέφρας που έφτασε σε υψόμετρο 15 χιλιομέτρων, η οποία όμως δεν προκάλεσε καταστροφές. Μια άλλη ισχυρή έκρηξη έλαβε το Φεβρουάριο του 1979, η οποία παρήγαγε ροές λάβας, στήλες τέφρας και κατολισθήσεις. Η έκρηξη είχε ισχύ στη κλίμακα VEI 4, με όγκο ηφαιστειακών αναβλημμάτων 0,2 χλμ³.[6] Το ηφαίστειο παρήγαγε άλλες δύο ισχυρές εκρήξεις το 1984 και 1985. Η έκρηξη του 1985 προκάλεσε κατάρρευση μέρους της ανατολικής πλαγιάς του δόμου και δημιούργησε πυροκλαστικές ροές που έφτασαν σε απόσταση 8 με 12 χιλιόμετρα ανατολικά του ηφαιστείου.[5]
Τα τελευταία χρόνια ασθενείς εκρήξεις λαμβάνουν χώρα κάθε 1 με 2 χρόνια, ενώ συχνά οι εκρηκτικές στήλες φτάνουν σε ύψος 10 χιλιομέτρων. Οι εκρήξεις συνοδεύονται από πυροκλαστικές ροές με μήκος μέχρι 6 χιλιόμετρα. Οι εκρήξεις διαρκούν λίγες μέρες και παράγουν ιξώδη λάβα.[5] Κατά την περίοδο από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2012 παρατηρήθηκαν πολλές ισχυρές εκρήξεις. Τις 2 Σεπτεμβρίου 2012 η εκρηκτική στήλη μιας έκρηξης έφτασε σε ύψος 10 με 12 χιλιομέτρων και ανιχνεύτηκε 1.500 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο, όμως η έκρηξη τις 3 Σεπτεμβρίου ήταν μικρή και παρήγαγε λάβα.[6] Στις 15-16 Μαρτίου 2022 σημειώθηκε άλλη μια ισχυρή έκρηξη, με την ηφαιστειακή στάχτη να φτάνει σε ύψος 12 χιλιομέτρων, και συνοδεύτηκε από πυροκλαστικές ροές και μερική κατάρρευση του δόμου.[7]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Bezymianny». VolcanoWorld. Πανεπίστημιο του Όρεγκον. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Bezymianny Αρχειοθετήθηκε 2012-05-04 στο Wayback Machine. Global Volcanism Program
- ↑ 3,0 3,1 Bezymianny Institute of Volcanology and Seismology. Ανακτήθηκε την 13 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ «НОВЫЙ ЭРУПТИВНЫЙ ЦИКЛ ВУЛКАНА БЕЗЫМЯННЫЙ» (στα Ρώσσικα). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «ВУЛКАН БЕЗЫМЯННЫЙ» (στα Ρώσσικα). Institute of Volcanology and Seismology. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ 6,0 6,1 «Bezymianny - Monthly Reports». Global Volcanism Program. Smithsonian Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ Global Volcanism Program (2022). «Report on Bezymianny (Russia) - May 2022» (στα αγγλικά). Bulletin of the Global Volcanism Network 47 (5). doi:. ISSN 1050-4818. https://volcano.si.edu/showreport.cfm?doi=10.5479/si.GVP.BGVN202205-300250.