Μπαλλαίος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Μπαλλαίος (βασίλευσε από το 167 π.Χ. ως το 135 π.Χ. ή το 195 π.Χ. - 175 π.Χ.) ήταν Ιλλυριός βασιλιάς που κυβέρνησε τους Αρδιαίους. Δεν αναφέρεται από τους σύγχρονους με την εποχή του συγγραφείς αλλά με μια μεγάλη σειρά από ασημένια και χάλκινα νομίσματα που βρέθηκαν στις ακτές κοντά στην Αδριατική Θάλασσα φαίνεται ότι ήταν ισχυρός βασιλιάς.[1] Τα ασημένια νομίσματα ήταν σπάνια αλλά βρέθηκαν στην Χβαρ μπρούτζινα χωρίς την βασιλική επιγραφή και στην πρωτεύουσα Ρίζων μια μεγάλη σειρά από νομίσματα με την βασιλική επιγραφή.[2] Στην πόλη του Μαυροβουνίου Ούλτσιν υπάρχει μια μεγάλη πηγή που αναβλύζει με νερό και έχει το όνομα του. Τα νομίσματα του Βαλαίου ήταν ευρύτερα διαδεδομένα στην περιοχή, μερικές φορές ήταν τόσο περίπλοκα που έμειναν ανεξήγητα. Η πρωτεύουσα του Μπαλλαίου Ρίζων ήταν πανίσχυρη και οχυρωμένη πόλη, υπάρχουν διαφωνίες για την περίοδο βασιλείας του, το πιθανότερο μετά την εποχή που ο προκάτοχος του Γένθιος ηττήθηκε από την Ρωμαϊκή Δημοκρατία.[3]

Ιστορική ταυτότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νόμισμα που παριστάνει στην μια πλευρά την κεφαλή του Μπαλλαίου και στην άλλη την Άρτεμη να κρατάει δάδα

Ο Μπαλλαίος δεν αναφέρεται από τους αρχαίους συγγραφείς της εποχής του, έγινε γνωστός μόνο σε μια μεγάλη σειρά από νομίσματα που βρέθηκαν στις ακτές της Αδριατικής. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ήταν Ιλλυριός βασιλιάς επειδή δεν τον καταγράφουν ο Πολύβιος και ο Τίτος Λίβιος, το βέβαιο όπως φαίνεται από νομίσματα είναι ότι ήταν κυβερνήτης έστω χωρίς τον τίτλο του βασιλιά. Η πληθώρα των νομισμάτων του Μπαλλαίου στην περιοχή δείχνει ότι ήταν μεγάλη ιστορική μορφή, τα νομίσματα του πασίγνωστου βασιλιά Γένθιου ήταν ελάχιστα σε σχέση με αυτά του Μπαλλαίου που κυβερνούσε στην περιοχή της βασίλισσας Τεύτας. Με την πτώση του Γένθιου το Ιλλυρικό κράτος των Αρδιαίων είχε διαλυθεί και είχε προσαρτηθεί στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Η πλειοψηφία των ιστορικών υποστηρίζει την άποψη ότι η βασιλεία του Μπαλλαίου ξεκίνησε μετά το 168 π.Χ. ως διάδοχος του Γένθιου.[4] Ο Μπαλλαίος φαίνεται ότι συμμετείχε στην στρατιωτική εκστρατεία των Ρωμαίων εναντίον των Δαλματών και πολέμησε μαζί τους (156 π.Χ.).[5] Φαίνεται ότι είχε συγκρουστεί με κάποιον Ιλλυριό βασιλιά με το όνομα Φάρος (168 π.Χ.).[6] Οι ιστορικοί αυτοί στηρίζονται στα γεγονότα του Γ΄ Ιλλυρικου πολέμου όπως τα εξιστορεί ο Τίτος Λίβιος, μετά την ήττα του ο Γένθιος έστειλε δύο απεσταλμένους του στην Ρώμη να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με τον Ανίκιο.[7] Τα ονόματα των απεσταλμένων ήταν σύμφωνα με τον Αλβανό ιστορικό Χασάν Τσέκα Τεύτικους" και "Μπέλλους", ο τελευταίος ήταν ο Μπαλλαίος.[8] Η άποψη του Τσέκα έγινε αποδεκτή από τους περισσότερους ιστορικούς, είναι ωστόσο αρκετά προβληματική. Η συμφωνία δεν είχε μεγάλη βαρύτητα, ύστερα από αυτήν το κράτος των Αρδιαίων διαλύθηκε και προσαρτήθηκε στους Ρωμαίους που το μοίρασαν σε τρεις περιοχές, συνεπώς δεν υπάρχει περίπτωση να ακολούθησε Ιλλυριός βασιλιάς ή Ιλλυρικό βασίλειο.[9]

Η πρόταση του νομισματολόγου Τζοβάνι Γκορίνι με την οποία βασίλευσε την περίοδο (195 π.Χ. - 175 π.Χ. έχει μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Ο Πίννης καταγράφεται σαν βασιλιάς των Αρδιαίων αλλά κανένας ιστορικός δεν αναφέρει τίποτα για τους διαδόχους του. Τα νομίσματα του Μπαλλαίου δεν αποκαλύπτουν την χρονιά που ανέβηκε στον θρόνο αλλά πολύ πιθανό ήταν βασιλιάς ταυτόχρονα με τον γειτονικό Γένθιο και τον πατέρα του Πλευράτο Γ΄. Την πρωτεύουσα του Μπαλλαίου Ρίζων κατείχε ο Γένθιος λίγο πριν ηττηθεί από τους Ρωμαίους και οι κάτοικοι της είχαν ευνοϊκή μεταχείριση επειδή απαρνήθηκαν τον Γένθιο, αυτό δείχνει ότι ο Μπαλλαίος πέθανε πριν την πτώση του.[10][11] Το γεγονός ότι ο Μπαλλαίος δεν αναφέρεται σε ιστορικές πηγές ίσως να οφείλεται ότι οι γείτονες του Πλευράτος Γ΄ και Γένθιος είχαν μεγαλύτερη στρατηγική σημασία στους πολέμους με την Ρώμη αφού ανήκαν σε διαφορετικά Ιλλυρικά κέντρα. Μετά την ήττα των Ιλλυριών (168 π.Χ.) δεν εμφανίζεται ξανά κανένα Ιλλυρικό βασίλειο στην περιοχή.[12]

Νομίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι περιοχές που βρέθηκαν νομίσματα του Μπαλλαίου

Ο Βαλλαίος έκοψε νομίσματα στο όνομά του. Τα νομίσματά του με τον μακρύ μύθο ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΒΑΛΛΑΙΟΥ (βασιλέως Βαλλαίου) κόπηκαν στο Ρίζων, ενώ τα νομίσματα με τον σύντομο μύθο ΒΑΛΛΑΙΟΥ και το κεφάλι του βασιλιά Βαλλαίου που είναι διαφορετικού τύπου και είναι παλαιότερα, κόπηκαν στο Φάρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι πιθανό να παρατηρήσουμε ότι τα νομίσματα του Βαλλαίου είχαν χτυπηθεί πάνω στα παλαιότερα δείγματα του Φάρου. Η διανομή των νομισμάτων του δείχνει ότι συγκεντρώθηκαν στην κεντρική περιοχή της Δαλματίας, ενώ ένας μεγάλος αριθμός διαφορετικών πετρωμάτων που θα μπορούσαν να έχουν αναγνωριστεί μέχρι σήμερα υποδηλώνει μια μακρά κοπή των νομισμάτων του. Τα νομισματικά στοιχεία δείχνουν ότι ο Μπαλλαίος βασίλεψε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα νομίσματά του βρίσκονται επίσης συχνά στην Ιταλία, γεγονός που επιβεβαιώνει τις εμπορικές επαφές μεταξύ των δύο ακτών της Αδριατικής. Στην εμπρόσθια όψη των νομισμάτων απεικονίζεται μια προτομή του βασιλιά που βλέπει προς τα αριστερά προς τα δεξιά, ενώ στην αντίστροφη Άρτεμις, προχωρώντας ή στέκεται, αντιπροσωπεύεται με ή χωρίς φακό, μερικές φορές φέρει ένα ή δύο δόρατα, περιτριγυρισμένα από το μακρύ ή το κοντό θρύλος.[13] Τα περισσότερα από αυτά τα νομίσματα είναι χάλκινα, μερικά, και πάντα αυτά με το μακρύ μύθο είναι ασημένια. Το βάρος τους, γ. 3.5g αντιστοιχεί στην κορυφή του ρωμαϊκού βικτωρίου. Είναι σημαντικό ότι ο Μπαλλαίος είχε επίσης ασημένια νομίσματα, πράγμα που δείχνει τον πλούτο και τη δύναμή του, καθώς αλλού στην Ελληνιστική Δαλματία ασημένια νομίσματα τεκμηριώνονται σπάνια από ελληνικά/Ιλλυρικά νομισματοκοπεία.

Το βάρος των χάλκινων νομισμάτων του Μπαλλαίου κυμαίνεται μεταξύ 1,0 και 4,5 g, ενώ τα περισσότερα από τα τεκμηριωμένα δείγματα ζυγίζουν μεταξύ 2,0 και 2,5 g. Ο σχετικά μεγάλος αντίκτυπος του νομίσματος του Μπαλλαίου υποδηλώνεται επίσης από μεγάλο αριθμό απομιμήσεων των νομισμάτων του.[14] Σε αρκετές περιπτώσεις σε μερικά νομίσματα, απεικονίζεται μια ανάγλυφη κυκλική Ιλλυρική ασπίδα στη μία πλευρά και το ιπτάμενο άλογο Πήγασος, ένα μυθολογικό πλάσμα και το γράμμα "B", "A" και "L" στην άλλη πλευρά. Τα νομίσματα του Μπαλλαίου κυκλοφόρησαν στις περιοχές κατά μήκος των δύο ακτών της Αδριατικής. κατά μήκος της ανατολικής Αδριατικής, βρέθηκαν σε μια ευρεία περιοχή που εκτείνεται από τη Φοίνικα στην Ήπειρο έως τη Σκόντρρ, στη σημερινή Αλβανία, μέχρι τον Φάρο και κατά μήκος της δυτικής Αδριατικής από τη Λευκά και τη Λόκρη έως την Ακουιλιά, υποδεικνύοντας εμπορική δραστηριότητα του Μπαλλαίου που δεν ήταν ελέγχεται πλέον από την Βις.[15] Όπως ήταν αναμενόμενο, τα νομίσματα του Μπαλλαίου βρέθηκαν επίσης στην ευρεία περιοχή του Ναρώνα, το σημαντικότερο ελληνικό / ιλλυριανό εμπορικό κέντρο που διατηρούσε μαζί με τον ποταμό Νερέτβα, εμπορικές και άλλες επαφές με τις εσωτερικές περιοχές ή το Ιλλυρικό. Ο πρώτος που διαιρούσε τα νομίσματα του Μπαλλαίου σε δύο ομάδες ήταν ο Άρθουρ Έβανς, ο οποίος διακρίνει την ομάδα Ριζών και την ομάδα Φάρος, και χρονολογείται και οι δύο την περίοδο μεταξύ 167 π.Χ. και 135 π.Χ. Ο Josip Brunsmid ήταν ο επόμενος που συζήτησε τα νομίσματα του Μπαλλαίου. Συμφώνησε με τον Έβανς για την καθυστερημένη χρονολογία των νομισμάτων, υποστηρίζοντας ότι ο Μπαλλαίος είχε ένα μέρος του νησιού του Φάρου με δυόσμο. Έτσι αμφέβαλε ότι το Ριζών τότε στη Ρωμαϊκή κατοχή θα μπορούσε να ήταν βασιλική κατοικία και νομισματοκοπείο.[16]

Ο Ιβάν Μάροβιτς, ο οποίος υποστήριξε ότι και οι δύο τύποι είχαν χτυπηθεί στο Φάρο, πρότεινε μια διαφορετική διαίρεση των νομισμάτων του Μπαλλαίου από εκείνη του Έβανς. Διακρίνει δύο ομάδες καθενός από τους δύο τύπους με και χωρίς τον νόμιμο τίτλο, μια ομάδα με το κεφάλι του Μπαλλαίου προς τα δεξιά και μια ομάδα με το κεφάλι προς τα αριστερά, δίνοντας προτεραιότητα στην εμπρόσθια παρά στην αντίστροφη. Ωστόσο, αργότερα οι ανασκαφές στο Ριζών, αποκάλυψαν νέα νομίσματα του Μπαλλαίου, τα οποία επιβεβαίωσαν την υπόθεση ότι ένα νομισματοκοπείο βρισκόταν στο Ριζών. Τον Ιούνιο του 2010 στην τοποθεσία του τελωνείου στο Ριζών, ανακαλύφθηκαν 4600 νομίσματα του βασιλιά Μπαλλαίου, τοποθετημένα σε μια κατσαρόλα. Ο Γκορίνη υποτίθεται, με βάση μερικά ασημένια νομίσματα που βρέθηκαν στο Ριζόν που φέρουν το μακρύ μύθο με τον βασιλικό τίτλο, ότι ο Ριζών ήταν η πρωτεύουσα του κράτους του Μπαλλαίου. Σε αυτά τα νομίσματα, η Άρτεμις απεικονίζεται ότι προχωρά προς τα αριστερά και είναι παρόμοια με τη θεά που απεικονίζεται στα νομίσματα της Ακαρνανίας με χρονολογία περίπου 200 π.Χ.[17] Ο Μπαλλαίος ίσως ξεκίνησε να κόβει τα νομίσματά του με βάση τα σχέδια νομισμάτων της Ακαρνανίας. Οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ των Ιλλυρίων μονάρχων και διαφόρων ελληνικών περιοχών, καθώς και οι γαμήλιοι δεσμοί μεταξύ των Ιλλυρίων και Ελλήνων βασιλιάδων και βασίλισσες ήταν σχεδόν εξαιρετικοί. Η εύρεση νομισμάτων Μπαλλαίος μαζί με άλλα νομίσματα Ιλλυριοί και Έλληνες στο Μπάρι της νότιας Ιταλίας έκανε τον Γκορίνι να χρονολογήσει την απόθεση του θησαυρού, το οποίο ίσως ήταν αναθηματικό προσφορά, περίπου το 125 π.Χ.[18] Άλλες τοποθεσίες όπου βρέθηκε το νόμισμα του Βαλλαίου σε αρχαιολογικό πλαίσιο είναι η πόλη Νταόρσον.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Šašel Kos 2007, σ. 137
  2. ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, σ. 179
  3. ↑ Šašel Kos 2007, σσ. 137–145
  4. ↑ Peter Kos 1997 σσ .44–45
  5. ↑ Cabanes 1988, σ. 325
  6. ↑ Arthur M. Eckstein 1999, σ. 416
  7. ↑ Livy (44.31.9)
  8. ↑ Hasan Ceka 1988 8
  9. ↑ Šašel Kos 2007, σ. 127
  10. ↑ Duje Rendic-Miocevic 1972–1973, σσ.260–264
  11. ↑ Livy (45.26.13)
  12. ↑ Šašel Kos 2007, σ. 137
  13. ↑ Arthur J. Evans 1880 σσ. 296–298
  14. ↑ Giovanni Gorini "Re Ballaois"
  15. ↑ Paolo Visona - Paris 1993, σ. 252
  16. ↑ Josip Brunsmid 1898 σσ. 76–85
  17. ↑ Giovanni Gorini "Re Ballaios" σ. 48
  18. ↑ Giovanni Gorini 1999 σσ. 99–105

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Cabanes, Pierre (1988). Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (in French). Paris: SEDES.
  • Dzino, Danijel (2010). Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68. Cambridge University Press.
  • Šašel Kos, Marjeta (2007). "The Illyrian King Ballaeus – Some Historical Aspects". In Berranger, Danièle; Centre de recherches sur les civilisations antiques (eds.). Épire, Illyrie, Macédoine: Mélanges offerts au Professeur Pierre Cabanes. Presses Universitaire Blaise Pascal.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπαλλαίος&oldid=9300573"