Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Αρκαδίας

Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Αρκαδίας
Είδος	μοναστήρι
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°22′18″N 22°39′45″E
Θρήσκευμα	Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία
Θρησκευτική υπαγωγή	Ιερά Μητρόπολις Μαντινείας και Κυνουρίας
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Βόρειας Κυνουρίας
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	17ος αιώνας
δεδομένα (π)

Η Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Αρκαδίας είναι ένα παλαιό, ιστορικό μοναστήρι στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη Αρκαδίας, το οποίο βρίσκεται 18 χιλιόμετρα δυτικά του Άστρους.

Η είσοδος του ναού

Ιστορία της Μονής

Ο χρόνος ίδρυσης της μονής δεν είναι γνωστός. Πρώτη αναφορά του ονόματός της, συναντάμε σε πατριαρχικό σιγίλιο του Πατριάρχη Νεόφυτου Β΄ τον Απρίλιο του 1612, από το οποίο προκύπτει ότι ήταν μετόχι της Αγίας Τριάδας στη περιοχή Σαβανά. Στη σημερινή της θέση ανεγέρθηκε μεταξύ του 1678 - πριν το 1707 από τον Ιερομόναχο Διονύσιο. Το 1735, ο ναός ανακαινίσθηκε από τον διάδοχο του κτήτορος, Ιερομόναχο Ραφαήλ. Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, δέχεται πολλές δωρεές και αποκτά οικονομική ευρωστία.

Αρχιτεκτονική

Το καθολικό της μονής, είναι κτισμένο σε ένα τεχνητό πλάτωμα πλαγιάς και έχει εξωτερικές διαστάσεις, εκτός της κόγχης του Ιερού, 8,60 × 4,90 μ. Εξωτερικά, δίνει την εντύπωση εγγεγραμμένου σταυροειδούς ναού με τρούλο και καλύπτεται με δίρριχτη στέγη.Το δάπεδο είναι πλακόστρωτο και μερικές πλάκες φέρουν γλυπτές παραστάσεις. Αξιόλογο στοιχείο του ναού είναι οι 2 επιγραφές που βρίσκονται στο εσωτερικό του.

Αγιογράφηση του Ναού

Η Αγιογράφηση του ναού έγινε το 1754 από την οικογένεια των Κουλιδάδων, που θεωρούνται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λαϊκής ζωγραφικής του 18ου αιώνα στην Πελοπόννησο. Επικεφαλής της οικογένειας και δάσκαλος των υπολοίπων ήταν ο ιερέας και οικονόμος του Αγίου Ιωάννη, Γεώργιος Κουλιδάς.

Η μονή μετά την επανάσταση του 1821 και η διάλυσή της

Μετά την έναρξη της Επανάστασης του 1821, η μονή αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Το 1826 με την καταστροφική επέλαση του Ιμπραήμ, οι μοναχοί εγκαταλείπουν την Μονή και μαζί με αυτούς της Λουκούς, συγκεντρώνονται στην τοποθεσία «Ισιώματα» και στη συνέχεια καταφεύγουν στο Ναύπλιο. Μετά την αποχώρηση του Ιμπραήμ, η μονή συνεχίζει να λειτουργεί. Η περιουσία της Μονής ήταν σημαντική και αποτελούταν από βοσκοτόπια, κτήματα, αμπέλια, ελαιόδεντρα και άλλα καρποφόρα δέντρα στον κάμπο του Άστρους και στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη. Είναι σημαντική επίσης, η χρηματοδότηση της Μονής στην νεοσύστατη σχολή του Αγίου Ιωάννη τον Αύγουστο του 1832. Το 1834 η Μονή διαλύθηκε γιατί δε συγκέντρωνε τον απαιτούμενο αριθμό μοναχών. Η λαϊκή μούσα κατέγραψε ως εξής τη διάλυση των μοναστηριών και την αρπαγή της περιουσίας τους, από διάφορα ισχυρά πρόσωπα της εποχής:

Εσείς πουλιά της Ζάβιτσας κι' αηδόνια της Σωτήρας μην ήδατε τον 'γούμενο και παπά-Γληγόρη; Εψές ,προψες τον είδαμε και πάει το Θεολόγο πάει ν' αλατίσει το τυρί, τις έρμες τις μυτζήθρες. Γίνει ο Τροχάνης 'γούμενος και ο Τσάκωνας κελάρης κι ο Σταυριανίδης ειν' παπάς και τους 'ξομολογάει: το κρίμα να 'χει ο Τσάκωνας και τ' άδικο ο Τροχάνης και το μεγάλο αφορεσμό νάχει ο Σταυριανίδης, οπού εχαλάσαν τη Λουκού χαλάν το Θεολόγο

Η μονή σήμερα

Σήμερα, από τη μονή σώζεται μόνο το καθολικό και λίγα ερείπια από τα κελιά της μονής. Παρουσιάζει πολλά προβλήματα με κυριότερο την καταστροφή των αγιογραφιών αφενός από βανδαλισμούς και αφετέρου την υγρασία που καταστρέφει ότι έχει απομείνει. Το Καθολικό είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο και κάθε χρόνο στην παραμονή της γιορτή του στις 7 Μαΐου γίνεται πανηγύρι.

Πηγές

• Ι. Κουσκουνάς - Κ.Χασαπογιάννης - Ι.Κακαβούλιας - Θυρεάτις Γη, Ίδρυμα Μνήμης Αγγελικής και Λεωνίδα Ζαφείρη, Αθήνα 1981
• Παναγιώτης Ι. Σμυρνιώτης - Το αγιογραφικό έργο των Κουλιδάδων στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο στην Θυρέα Κυνουρίας, Αθήνα 2000
• Νικόλαος Ι. Φλούδας - Θυρεατικά, Τόμος Α΄, Αθήνα 1982