Μις Σάρα Σάμσον
 Ο Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ, πορτρέτο του 1767/1768 | |
| Συγγραφέας | Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ |
|---|---|
| Τίτλος | Miss Sara Sampson |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1755[1] |
| Τόπος | Αγγλία |
| δεδομένα () | |
Μις Σάρα Σάμσον (γερμανικά: Miss Sara Sampson) είναι πεντάπρακτο θεατρικό έργο του Γκότχολντ Εφραίμ Λέσσινγκ, το πρώτο αστικό δράμα της γερμανικής λογοτεχνίας. Εκδόθηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1755 και ανήκει στο ρεύμα της ευαισθησίας.[2]
Το έργο διαδραματίζεται στην Αγγλία. Η μις Σάρα είναι μια κοπέλα από αξιοσέβαστη οικογένεια που παρασύρεται από έναν ανήθικο άνδρα. Η πρώην ερωμένη του τη δηλητηριάζει από ζήλια, ο άνδρας μετανοεί και αυτοκτονεί και ο πατέρας της Σάρας φροντίζει τη νόθο κόρη του.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1η πράξη: Η απαγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σκηνικό της παράστασης είναι ένα πανδοχείο στην Αγγλία. Ο πατέρας της Σάρας σερ Γουίλιαμ Σάμσον φτάνει με τον υπηρέτη του Γουέιτγουελ για να συμφιλιωθεί με τη Σάρα και να την πάρει πίσω στο σπίτι, γιατί έχει φύγει με τον αγαπημένο της Μέλφοντ, τον οποίο δεν είχε εγκρίνει ο πατέρας της. Πρόκειται να παντρευτούν, αλλά ενώ η Σάρα πιέζει για γάμο, ο Μέλφοντ έχει αμφιβολίες και καθυστερεί με το πρόσχημα ότι περιμένει την κληρονομιά ενός συγγενή του, την οποία δικαιούται μόνο με την προϋπόθεση ότι θα παντρευτεί μια ξαδέλφη του που μισεί. Επειδή όμως αυτή η αποστροφή είναι αμοιβαία, αυτός και η ξαδέλφη του συμφώνησαν να μοιραστούν την κληρονομιά. Η Σάρα υποφέρει από τον χωρισμό από τον πατέρα της, τον οποίο επίσης αγαπά και μετανιώνει που έφυγε. Η πρώην ερωμένη του Μέλφοντ γράφει ένα γράμμα στο οποίο του λέει ότι βρίσκεται σε ένα κοντινό πανδοχείο, ο Μέλφοντ την επισκέπτεται.
Πράξη 2: Μάργουντ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τόσο ο πατέρας της Σάρας όσο και η πρώην ερωμένη του Μέλφοντ (Μάργουντ) αναζητούν το ζευγάρι. Η Μάργουντ θέλει να τον ξανακερδίσει, όχι από αληθινή αγάπη, αλλά από πληγωμένη αίσθηση τιμής. Πρώτα δοκιμάζει να τον συγκινήσει, αργότερα προσπαθεί να τον μεταπείσει με την παρουσία της εξώγαμης κόρης τους Αραμπέλα. Αυτό φαίνεται να λειτουργεί, σε κάθε περίπτωση ο Μέλφοντ φεύγει από το δωμάτιο με σκοπό να διακόψει με τη Σάρα.
Αλλά όταν συνέρχεται, αποφασίζει να μείνει με τη Σάρα και να πάρει μαζί του την κόρη του. Στη συνέχεια, η Μάργουντ δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο: προσπαθεί να μαχαιρώσει τον Μέλφοντ αλλά δεν τα καταφέρνει. Μετανιώνει για τη συμπεριφορά της. Ως τελευταίο τέχνασμα, του ζητά την άδεια να γνωρίσει τη νέα του ερωμένη με ψεύτικο όνομα. Ο Μέλφοντ συμφωνεί.
Πράξη 3: Γράμμα από πατέρα σε κόρη, συνάντηση της Σάρας με τη Μάργουντ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο σερ Γουίλιαμ, ο οποίος μαθαίνει πού βρίσκεται το ζευγάρι από τη Μάργουντ, φέρνει την πρώτη ανατροπή στην πλοκή. Γράφει ένα γράμμα στην κόρη του στο οποίο τους συγχωρεί και τους δύο και τους ζητά να επιστρέψουν σε αυτόν. Η Σάρα αρχίζει να γράφει μια απαντητική επιστολή, αλλά τη διακόπτει η εμφάνιση της Μάργουντ. Η Σάρα δεν την γνωρίζει, αλλά υποθέτει ότι είναι συγγενής της οικογένειας Μέλφοντ. Όλα μοιάζουν σαν να είναι δυνατή μια θετική λύση, ο σερ Γουίλιαμ και Σάρα συμφιλιώνονται. Το έργο θα μπορούσε να τελειώσει εδώ, αλλά η δράση της Μάργουντ το μετατρέπει σε τραγωδία.
Πράξη 4: Ο δισταγμός του Μέλφοντ και η συνάντηση των αντιζήλων με την αληθινή ταυτότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι τρεις πρώτες σκηνές της τέταρτης πράξης δείχνουν στο κοινό ότι ο Μέλφοντ είναι στην πραγματικότητα πιο διστακτικός σχετικά με το γάμο από ό, τι ήταν προηγουμένως. Η τέταρτη σκηνή είναι η αρχή του τέλους: η Μάργουντ συναντά πάλι την αντίζηλό της Σάρα γιατί θέλει να την αποχαιρετήσει. Ο Μέλφοντ δεν είναι θετικός για αυτή τη συνάντηση. Κατά τη διάρκεια μιας εξαιρετικά δραματικής συνομιλίας στην οποία η Σάρα εξηγεί την «ηθική» της, η Μάργουντ αποκαλύπτει την πραγματική της ταυτότητα. Σοκαρισμένη, η Σάρα φεύγει και λιποθυμά.
Πράξη 5: Το τραγικό τέλος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Σάρα αμφιταλαντεύεται όταν η Μάργουντ της λέει για την Αραμπέλα. Ωστόσο, όταν βλέπει τον Μέλφοντ, τον συγχωρεί και μάλιστα προσφέρεται να μεγαλώσει την Αραμπέλα σαν δικό της παιδί. Αλλά κατά τη διάρκεια των πρώτων σκηνών της πέμπτης πράξης, η υγεία της Σάρας επιδεινώνεται. Η αιτία της σωματικής της αδυναμίας αρχικά αποδίδεται στη λιποθυμία, αλλά σύντομα γίνεται φανερό ότι η Σάρα έχει δηλητηριαστεί από τη Μάργουντ.
Απελπισμένος, ο Μέλφοντ τρέχει για βοήθεια, στις αντιδράσεις του ο σερ Γουίλιαμ αναγνωρίζει την αληθινή αγάπη του άνδρα για την κόρη του. Λίγο πριν τον θάνατο της Σάρας, ο σερ Γουίλιαμ συγχωρεί τους δύο εραστές. Η Σάρα συγχωρεί τη Μάργουντ και ζητά από τον πατέρα της να φροντίσει τον Μέλφοντ και την κόρη του. Ο πατέρας της μαστίζεται από αισθήματα ενοχής, οπότε συμφωνεί και τους συγχωρεί.
Ο Μέλφοντ δεν μπορεί να συγχωρήσει τον εαυτό του και αυτοκτονεί. Ο σερ Γουίλιαμ ακολουθεί να ακολουθεί τις τελευταίες επιθυμίες της κόρης του και φροντίζει την Αραμπέλα.[3]
Δημιουργία και απήχηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το έργο γράφτηκε στο είδος του αστικού δράματος, που εισήγαγε ο Τζορτζ Λίλο και ανέπτυξε ο Ντιντερό παρουσιάζοντας ρεαλιστικές καταστάσεις με τόπο δράσης το αστικό περιβάλλον, πρόκληση συγκίνησης στο θεατή και ηθικό δίδαγμα - καρπός του Διαφωτισμού και της αισθητής ανόδου της αστικής τάξης - που ήταν καινούργιο στο γερμανικό θέατρο. Το 1754, ο Λέσσινγκ υπερασπίστηκε αυτό το είδος σε θεωρητικό επίπεδο σε άρθρο του σε περιοδικό και το 1755 έγραψε το έργο βασισμένο σε βρετανικά πρότυπα. [4]
Οι συγγραφείς της μεσαίας τάξης ήθελαν από καιρό να καταργήσουν τις παραδοσιακές ταξικές διακρίσεις στη λογοτεχνία. Ο Λέσσινγκ υιοθέτησε το νέο είδος που αντιδρούσε στους αυστηρούς κανόνες που είχε επιβάλει στο γερμανικό θέατρο ο Γιόχαν Κρίστοφ Γκότσεντ, επηρεασμένος από τον κλασικισμό του γαλλικού θεάτρου του 17ου αιώνα που υποστήριζε, μεταξύ άλλων, ότι ηρωικά και τραγικά θέματα έπρεπε να έχουν ήρωες αριστοκράτες, ενώ χαρακτήρες της μεσαίας τάξης πρωταγωνιστούσαν μόνο σε κωμωδίες.[5]
Οι κριτικοί δέχθηκαν το έργο αρκετά ευνοϊκά. Για το γερμανικό θεατρικό κοινό, ήταν ένα πραγματικό σοκ: το κοινό έκλαιγε με λυγμούς κατά τη διάρκεια της παράστασης, έκπληκτο από τα βίαια πάθη που διαδραματίζονταν όχι στο περιβάλλον μιας πριγκιπικής αυλής, αλλά στο οικείο αστικό τους περιβάλλον. Οι λογοτεχνικοί κριτικοί επόμενων εποχών επισήμαναν ότι τις αδυναμίες του έργου: η γλώσσα είναι πολύ ρητορική, οι ενέργειες των χαρακτήρων δεν δικαιολογούνται πάντα, η πλοκή στερείται «σημαντικού ιδεολογικού περιεχομένου». Παρά ταύτα, είναι σημαντικό ως το πρώτο αστικό δράμα στη γερμανική λογοτεχνία. Αργότερα, και άλλοι Γερμανοί συγγραφείς εργάστηκαν στο ίδιο είδος, όπως ο Φρίντριχ Σίλερ: Έρωτας και ραδιουργία (1783).
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σάρα Σάμσον, μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας, εκδ. Νεφέλη, 2006 [6]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei.
- ↑ . «gutenberg.org/Miss Sara Sampson».
- ↑ . «reclam.de/data/Miss Sara Sampson Gotthold Ephraim Lessing.pdf» (PDF).
- ↑ . «repository.kallipos.gr/. Το θέατρο του γαλλικού Διαφωτισμού .pdf» (PDF).
- ↑ . «britannica.com/topic/Miss-Sara-Sampson».
- ↑ . «politeianet.gr/books/lessing-gotthold-ephraim-nefeli-sara-samson».