Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος
ΕιδικότηταΔιαγνωστική ιατρική, Μαιευτική, Γυναικολογία
Ταξινόμηση

Ο μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος (αγγλ. non invasive prenatal testing) είναι μια μέθοδος προσδιορισμού του κινδύνου γεννήσεως του εμβρύου με ορισμένες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως τρισωμία 21, 18 και 13.[1][2][3] Ο έλεγχος αυτός γίνεται μέσω της ανάλυσης μικρών θραυσμάτων DNA που κυκλοφορούν στο αίμα μιας εγκύου γυναίκας.[4] Σε αντίθεση με το περισσότερο DNA το οποίο βρίσκεται μέσα στον πυρήνα ενός κυττάρου, αυτά τα θραύσματα δε βρίσκονται μέσα σε κύτταρα και γι' αυτό έχουν την ονομασία ελεύθερο εμβρυϊκό DNA (cffDNA). Περιέχουν συνήθως λιγότερα από 200 δομικά στοιχεία DNA (ζεύγη βάσεων) και προέρχονται από τον θάνατο των κυττάρων όταν και διαλύεται το περιεχόμενό τους, συμπεριλαμβανομένου του DNA, το οποίο απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος. Το DNA αυτό προέρχεται από τα κύτταρα του πλακούντα και είναι συνήθως πανομοιότυπο με το DNA του εμβρύου. Η ανάλυση του cffDNA από τον πλακούντα παρέχει την ευκαιρία για έγκαιρη ανίχνευση ορισμένων χρωμοσωμικών ανωμαλιών χωρίς να βλαφθεί το έμβρυο.[5]

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χρήση του υπερήχου και των βιοχημικών δεικτών για την ανίχνευση ανευπλοειδιών συνήθως πραγματοποιείται το πρώτο ή/και το δεύτερο τρίμηνο της κύησης. Ωστόσο, και οι δύο από αυτές τις προσεγγίσεις έχουν υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικού αποτελέσματος της τάξης του 2-7%.[6] Εάν οι μέθοδοι αυτές υποδείξουν ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για την ύπαρξη ανευπλοειδίας, τότε χρησιμοποιείται ο επεμβατικός διαγνωστικός έλεγχος, όπως η αμνιοπαρακέντηση ή η λήψη χοριακών λαχνών. Πολλές γυναίκες, ωστόσο, νοιώθουν άβολα με αυτές τις δύο μεθόδους, γιατί υπάρχει κίνδυνος αποβολής περίπου 1%. Ο μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος αποτελεί ένα ενδιάμεσο βήμα μεταξύ του προγνωστικού ελέγχου και του επεμβατικού διαγνωστικού ελέγχου. Ο μόνος φυσικός κίνδυνος που σχετίζεται με τη διαδικασία έχει να κάνει με τη λήψη του αίματος και δεν υπάρχει κίνδυνος αποβολής.[7]

Το ελεύθερο εμβρυϊκό DNA μπορεί να ανιχνευθεί στο μητρικό αίμα μεταξύ της 5ης - 7ης βδομάδας κύησης,[8] εντούτοις περισσότερο εμβρυϊκό DNA διαθέσιμο για ανάλυση υπάρχει συνήθως μετά τη 10η βδομάδα, οπότε και τα αποτελέσματα είναι πιο ακριβή.[9] Τα κυκλοφορούντα cffDNA, RNA και άθικτα εμβρυϊκά κύτταρα μπορούν όλα να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση της γενετικής κατάστασης του εμβρύου μη επεμβατικά. Πρόσφατες εξελίξεις στον προσδιορισμό αλληλουχιών DNA, όπως η μαζική παράλληλη αλληλούχιση (MPS), και η ψηφιακή αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) βρίσκονται υπό διερεύνηση για τον εντοπισμό χρωμοσωμικών ανευπλοειδών μέσω NIPT.[10][11][12][13]

Από το 2014, μέσω των τεχνολογιών NIPT ανιχνεύονται ανευπλοειδίες στα χρωμοσώματα 13, 16, 18, 21, 22, X και Y, συμπεριλαμβανομένων του σύνδρομου Down (τρισωμία 21), σύνδρομου Edwards (τρισωμία 18), σύνδρομου Patau (τρισωμία 13) και ανευπλοειδιών φυλετικών χρωμοσωμάτων, όπως το σύνδρομο Turner (45, X) και το σύνδρομο Klinefelter (47, XXY).[14][15][16] Οι τεχνολογίες αυτές έχουν ευαισθησία και εξειδίκευση μεγαλύτερη του 99% για την ανίχνευση τρισωμίας 21. Η ευαισθησία και η εξειδίκευση είναι χαμηλότερη για άλλες ανευπλοειδίες, όπως τρισωμία 18 (97-99% και >99%), τρισωμία 13 (87-99% και >99%), και 45, Χ (92-95% και 99%).[7] Το χαμηλό ψευδώς θετικό ποσοστό (1-3%) είναι από πλεονεκτήματα της NIPT κάτι το οποίο μπορεί να επιτρέψει στη γυναίκα να αποφύγει τις επεμβατικές μεθόδους ελέγχου.[17]

Ο μη επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος μπορεί να προσδιορίσει την πατρότητα και το φύλο του εμβρύου νωρίτερα από τις άλλες μεθόδους (πιθανώς και του υπερήχου).[18] Χρησιμοποιείται επίσης για την ανίχνευση του Rhesus D του εμβρύου, κάτι το οποίο μπορεί να αποτρέψει τις μητέρες που είναι αρνητικές στο Rhesus D να υποβληθούν στην περιττή προφυλακτική θεραπεία.[19][20] Τέλος, ο έλεγχος αυτός χρησιμοποιείται για ανίχνευση γονιδιακών μεταλλάξεων, όπως διπλασιασμοί ή μικροδιαγραφές, συμπεριλαμβανομένων 1p, 5p, 15q, 22q, 11q, 8q, και 4p. Η ευαισθησία και η εξειδίκευση, ωστόσο, του ελέγχου αυτού δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί.[7]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Dondorp, Wybo; de Wert, Guido; Bombard, Yvonne; Bianchi, Diana W; Bergmann, Carsten; Borry, Pascal; Chitty, Lyn S; Fellmann, Florence και άλλοι. (2015-10). «Non-invasive prenatal testing for aneuploidy and beyond: challenges of responsible innovation in prenatal screening». European Journal of Human Genetics 23 (11): 1438–1450. doi:10.1038/ejhg.2015.57. ISSN 1018-4813. PMID 25782669. PMC 4613463. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4613463/. 
  2. ↑ Goldwaser, Tamar; Klugman, Susan (2018-02-01). «Cell-free DNA for the detection of fetal aneuploidy» (στα English). Fertility and Sterility 109 (2): 195–200. doi:10.1016/j.fertnstert.2017.12.019. ISSN 0015-0282. PMID 29447662. https://www.fertstert.org/article/S0015-0282(17)32160-X/abstract. 
  3. ↑ Rose, Nancy C.; Kaimal, Anjali J.; Dugoff, Lorraine; Norton, Mary E.; Medicin, American College of Obstetricians and Gynecologists’ Committee on Practice Bulletins-ObstetricsCommittee on GeneticsSociety for Maternal-Fetal (2020-10). «Screening for Fetal Chromosomal Abnormalities: ACOG Practice Bulletin, Number 226» (στα αγγλικά). Obstetrics & Gynecology 136 (4): e48. doi:10.1097/AOG.0000000000004084. ISSN 0029-7844. https://journals.lww.com/greenjournal/Fulltext/2020/10000/Screening_for_Fetal_Chromosomal_Abnormalities_.44.aspx. 
  4. ↑ «Noninvasive prenatal testing for fetal aneuploidy and single gene disorders» (στα αγγλικά). Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology 42: 26–38. 2017-07-01. doi:10.1016/j.bpobgyn.2017.02.007. ISSN 1521-6934. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1521693417300329. 
  5. ↑ «What is noninvasive prenatal testing (NIPT) and what disorders can it screen for?: MedlinePlus Genetics». medlineplus.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021. 
  6. ↑ Shamshirsaz, Alireza A.; Benn, Peter; Egan, James F. X. (2010-09). «The role of second-trimester serum screening in the post-first-trimester screening era». Clinics in Laboratory Medicine 30 (3): 667–676. doi:10.1016/j.cll.2010.04.013. ISSN 1557-9832. PMID 20638580. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20638580/. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Allyse, Megan; Minear, Mollie A; Berson, Elisa; Sridhar, Shilpa; Rote, Margaret; Hung, Anthony; Chandrasekharan, Subhashini (2015-01-16). «Non-invasive prenatal testing: a review of international implementation and challenges». International Journal of Women's Health 7: 113–126. doi:10.2147/IJWH.S67124. ISSN 1179-1411. PMID 25653560. PMC 4303457. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4303457/. 
  8. ↑ Wright, Caroline F.; Burton, Hilary (2009-01). «The use of cell-free fetal nucleic acids in maternal blood for non-invasive prenatal diagnosis». Human Reproduction Update 15 (1): 139–151. doi:10.1093/humupd/dmn047. ISSN 1460-2369. PMID 18945714. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18945714/. 
  9. ↑ Chiu, Rossa W. K.; Lo, Y. M. Dennis (2011-04). «Non-invasive prenatal diagnosis by fetal nucleic acid analysis in maternal plasma: the coming of age». Seminars in Fetal & Neonatal Medicine 16 (2): 88–93. doi:10.1016/j.siny.2010.10.003. ISSN 1878-0946. PMID 21075065. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21075065/. 
  10. ↑ Sayres, Lauren C.; Cho, Mildred K. (2011-07). «Cell-free fetal nucleic acid testing: a review of the technology and its applications». Obstetrical & Gynecological Survey 66 (7): 431–442. doi:10.1097/OGX.0b013e31822dfbe2. ISSN 1533-9866. PMID 21944155. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21944155/. 
  11. ↑ Hall, Alison; Bostanci, A.; Wright, C. F. (2010). «Non-invasive prenatal diagnosis using cell-free fetal DNA technology: applications and implications». Public Health Genomics 13 (4): 246–255. doi:10.1159/000279626. ISSN 1662-8063. PMID 20395693. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20395693/. 
  12. ↑ Hung, E. C. W.; Chiu, R. W. K.; Lo, Y. M. D. (2009-04). «Detection of circulating fetal nucleic acids: a review of methods and applications». Journal of Clinical Pathology 62 (4): 308–313. doi:10.1136/jcp.2007.048470. ISSN 1472-4146. PMID 19329710. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19329710/. 
  13. ↑ Lo, Y. M. D. (2009). «Noninvasive prenatal detection of fetal chromosomal aneuploidies by maternal plasma nucleic acid analysis: a review of the current state of the art» (στα αγγλικά). BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology 116 (2): 152–157. doi:10.1111/j.1471-0528.2008.02010.x. ISSN 1471-0528. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-06-26. https://web.archive.org/web/20210626192433/https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1471-0528.2008.02010.x. Ανακτήθηκε στις 2021-06-27. 
  14. ↑ Nicolaides, Kypros H.; Syngelaki, Argyro; Ashoor, Ghalia; Birdir, Cahit; Touzet, Gisele (2012-11). «Noninvasive prenatal testing for fetal trisomies in a routinely screened first-trimester population». American Journal of Obstetrics and Gynecology 207 (5): 374.e1–6. doi:10.1016/j.ajog.2012.08.033. ISSN 1097-6868. PMID 23107079. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23107079/. 
  15. ↑ Zimmermann, Bernhard; Hill, Matthew; Gemelos, George; Demko, Zachary; Banjevic, Milena; Baner, Johan; Ryan, Allison; Sigurjonsson, Styrmir και άλλοι. (2012-12). «Noninvasive prenatal aneuploidy testing of chromosomes 13, 18, 21, X, and Y, using targeted sequencing of polymorphic loci». Prenatal Diagnosis 32 (13): 1233–1241. doi:10.1002/pd.3993. ISSN 1097-0223. PMID 23108718. PMC 3548605. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23108718/. 
  16. ↑ Palomaki, Glenn E.; Deciu, Cosmin; Kloza, Edward M.; Lambert-Messerlian, Geralyn M.; Haddow, James E.; Neveux, Louis M.; Ehrich, Mathias; van den Boom, Dirk και άλλοι. (2012-03). «DNA sequencing of maternal plasma reliably identifies trisomy 18 and trisomy 13 as well as Down syndrome: an international collaborative study» (στα αγγλικά). Genetics in Medicine 14 (3): 296–305. doi:10.1038/gim.2011.73. ISSN 1530-0366. https://www.nature.com/articles/gim201173. 
  17. ↑ Dickens, Bernard M. (2014-02). «Ethical and legal aspects of noninvasive prenatal genetic diagnosis». International Journal of Gynaecology and Obstetrics: The Official Organ of the International Federation of Gynaecology and Obstetrics 124 (2): 181–184. doi:10.1016/j.ijgo.2013.11.001. ISSN 1879-3479. PMID 24299974. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24299974/. 
  18. ↑ Devaney, Stephanie A.; Palomaki, Glenn E.; Scott, Joan A.; Bianchi, Diana W. (2011-08-10). «Noninvasive Fetal Sex Determination Using Cell-Free Fetal DNA: A Systematic Review and Meta-analysis». JAMA 306 (6): 627–636. doi:10.1001/jama.2011.1114. ISSN 0098-7484. https://doi.org/10.1001/jama.2011.1114. 
  19. ↑ «Redirecting». linkinghub.elsevier.com. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2021. 
  20. ↑ Clausen, Frederik Banch (2014-05). «Integration of noninvasive prenatal prediction of fetal blood group into clinical prenatal care». Prenatal Diagnosis 34 (5): 409–415. doi:10.1002/pd.4326. ISSN 1097-0223. PMID 24431264. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24431264/. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μη_επεμβατικός_προγεννητικός_έλεγχος&oldid=9745005"