Μη ανταλλάξιμο διακριτικό

Τα Μη Εναλλάξιμα Κρυπτοπαραστατικά (αγγλικά:non-fungible token, NFT) αποτελούν (i) κρυπτογραφημένα στοιχεία βασισμένα σε δίκτυο Blockchain, (ii) με μοναδικούς κωδικούς αναγνώρισης και μεταδεδομένα που τα διακρίνουν μεταξύ τους και σε σχέση με άλλα, (iii) παρέχοντας τη δυνατότητα σύνδεσής τους με φυσικά ή ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία.Τα μη εναλλάξιμα κρυπτοπαραστατικά μπορούν να συσχετιστούν με οποιοδήποτε ψηφιακό αρχείο-έργο τέχνης, όπως φωτογραφίες, βίντεο, ήχος και άλλους τύπους πολυμέσων, είτε με ψηφιακή αποτύπωση φυσικού αντικειμένου: η σύνδεση αυτή επιτυγχάνεται συνήθως μέσω της προσθήκης ενός υπερσυνδέσμου (URL) στο έξυπνο συμβόλαιο (smart contract) που αντιστοιχεί στο κρυπτοπαραστατικό, ο οποίος (υπερσύνδεσμος) παραπέμπει στον ιστοχώρο όπου απεικονίζεται το ψηφιακό αρχείο που συνδέεται με το κρυπτοπαραστατικό. Συνεπώς, κατ' ουσίαν, αποτελούν μεταδεδομένα αποθηκευμένα σε ένα δίκτυο Blockchain. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά κρυπτονομίσματα (cryptocoins), τα κρυπτοπαραστατικά (cryptotokens) δεν διαθέτουν δικό τους αυτόνομο δίκτυο Blockchain, αλλά χρησιμοποιείται η υπολογιστική ισχύς ενός ήδη υπάρχοντος δικτύου Blockchain στο οποίο λειτουργούν «προσκολλημένα». Η δομή του συστήματος στο οποίο εντάσσονται αποτελείται από δύο επίπεδα- βάσεις δεδομένων:

(α) το δίκτυο Blockchain, όπου κατατίθενται τα έξυπνα συμβόλαια κάθε ένα εκ των οποίων αντιστοιχεί σε κάποιο κρυπτοπαραστατικό (πχ smart contract address, token ID κ.ά.), και μέσω των έξυπνων συμβολαίων, ή άλλως του κώδικα προγραμματισμού, διεξάγονται και καταγράφονται σε αυτό το δημόσιο καθολικό οι κρυπτογραφημένες συναλλαγές που αφορούν σε αυτό.

(β) μία πλατφόρμα ή αποκεντρωμένη εφαρμογή που συνιστά μητρώο καταγραφής των κρυπτοπαραστατικών και των σχετικών πληροφοριών, κυρίως του αριθμού του κρυπτοπαραστατικού (token ID) και της κρυπτογραφημένης διεύθυνσης του/της κατόχου του (owner).

Αναφορικά με το δικαίωμα που αποκτάται, φαίνεται να προκύπτει ότι με την απόκτηση ενός μη εναλλαξίμου κρυπτοπαραστατικού που συνδέεται με κάποιο (πρωτότυπο) έργο τέχνης μέσω μίας πλατφόρμας διάθεσης (marketplace, πχ: OpenSea) κατοχυρώνεται η ιδιοκτησία του. Επίσης παρέχεται το ιδιάζον περιουσιακό δικαίωμα αναπαραγωγής του υποκειμένου έργου που συνδέεται με το κρυπτοπαραστατικό αποκλειστικά και μόνο στον διαδικτυακό χώρο της πλατφόρμας και, συνεπώς, στο κοινό που διαθέτει πρόσβαση στο περιεχόμενο αυτής ή το δικαίωμα κατ’ αίτηση του/της χρήστη/τριας ιδιωτικής πρόσβασης σε οπτικοακουστικό ή άλλο υλικό, ενώ συνήθως παρέχεται και (περιορισμένο) δικαίωμα εμπορικής χρήσης του μη εναλλαξίμου κρυπτοπαραστατικού (συνεπώς και των μεταδεδομένων αυτού, δηλαδή και του υποκειμένου έργου τέχνης) στον χώρο της πλατφόρμας με την δυνατότητα μεταπώλησης αυτού. Για την εξακρίβωση του δικαιώματος που τελικώς αποκτά ο/η χρήστης/στρια απαιτείται να διευρευνηθούν οι όροι της έξυπνης σύμβασης (smart contract) που αντιστοιχεί σε κάθε συγκεκριμένο κρυπτοπαραστατικό.

Τα μη εναλλάξιμα κρυπτοπαραστατικά έχουν προκαλέσει κριτική σε σχέση με το ενεργειακό κόστος και το αποτύπωμα άνθρακα που σχετίζονται με την επικύρωση συναλλαγών blockchain καθώς και τη συχνή χρήση του σε απάτες. Η χρησιμότητα της απόδειξης ιδιοκτησίας τίθεται υπό αμφισβήτηση σε μια μη ρυθμιζόμενη αγορά που βασίζεται σε ψηφιακά αρχεία που είναι εύκολο να αντιγραφούν.Η μοναδική ταυτότητα και η ιδιοκτησία ενός μη εναλλαξίμου κρυπτοπαραστατικού είναι επαληθεύσιμα μέσω του καθολικού Blockchain.

Το πρώτο γνωστό "NFT", Quantum, δημιουργήθηκε από τον Kevin McCoy τον Μάιο του 2014 και αγοράστηκε από τον Anil Dash, κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής παρουσίασης για το συνέδριο Seven on Seven στο New Museum της Νέας Υόρκης.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Non-fungible token στο Wikimedia Commons