Μελεκούνι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μελεκούνια κομμένα σε σχήμα ρόμβου

Το μελεκούνι είναι το παραδοσιακό γλύκισμα της Ρόδου, που προσφέρεται σαν κέρασμα στις χαρές στους αρραβώνες, γάμους και βαφτίσεις. Είναι προιόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης ΠΓΕ και έχει ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια, το μελεκούνι έχει γίνει γνωστό σε όλη την Ελλάδα, πωλούμενο σε πολλά καταστήματα και μεγάλες αλυσίδες Σ/Μ . Παρότι μοιάζει με παστέλι, διαφέρει σημαντικά στη γεύση και την υφή. Είναι μαλακό και  ελευθερώνει όλα τα  αρώματα του τη στιγμή που το γεύεσαι. Το μυστικό της συνταγής είναι η αγάπη και η χαρά των στιγμών που συνοδεύει το μελεκούνι και ο παραδοσιακός τρόπος παραγωγής του. Τα υλικά από τα οποία παρασκευάζεται είναι το μέλι, το φυσικό σησάμι (μη αποφλοιωμενο, στα παστέλια χρησιμοποιούν αποφλοιωμένο), τα αμύγδαλα, φλούδα από πορτοκάλι , χυμό λεμονιού και μυρωδικά κανελλα, μοσχοκάρυδο, κόλιανδρο. Είναι ένα φυσικό "ενεργειακό σνακ" πολύ υψηλής διατροφικής αξίας. Ειναι χωρίς γλουτένη και πλούσια πηγή πρωτείνης και φυτικών ινών

Στις 27 Σεπτεμβρίου του 2010 μπήκε στα ρεκόρ Γκίνες με ένα τεράστιο μελεκούνι που έφτασε τα 30 μέτρα μήκος σε μια εκδήλωση που έλαβε χώρα τη μέρα Τουρισμού που γιορτάζεται στη Ρόδο.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λέξη «μελεκούνι» είναι Ελληνική, σε αντίθεση με το όνομα "παστέλι" που είναι Λατινογενές. Είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις «μέλι» + «κουνί» [σημ. 1] όπως λέγεται ο σπόρος στη Ρόδο και προέρχεται από την αρχαία Ελληνική ονομασία του σπόρου: κόκκων (του κόκκωνος) .

παραδοσιακά μελεκούνια

Παρασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχικά καβουρδίζονται καλά τα αποφλοιωμένα αμύγδαλα. Μετά, σειρά παίρνει το σησάμι που, αφού πλυθεί και στεγνώσει, καβουρδίζεται μέχρι να μαλακώσει. Στη συνέχεια το σησάμι, τα αμύγδαλα , το ξύσμα πορτοκαλιού και τα μυρωδικά ανακατεύονται μέχρι να γίνουν ένα μείγμα. Στη δεύτερη φάση, βράζεται το μέλι με λίγο χυμό λεμονιού. Μόλις βράσει, το μέλι προστίθεται στο μείγμα και ανακατεύεται καλά. Στην τρίτη φάση, το μείγμα, όπως είναι χλιαρό, απλώνεται σε μια πλατιά επιφάνεια και με τη χρήση ενός πλάστη γίνεται ομοιόμορφο και επίπεδο. Τέλος, αφού κρυώσει, το γλύκισμα κόβεται σε σχήμα ρόμβου.

μελεκούνια

Παράδοση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μελεκούνι και ροδίτικος γάμος: Οι γυναίκες του χωριού από το οποίο κατάγεται το ζευγάρι,  μαζεύονται όλες μαζί και σε γιορτινή ατμόσφαιρα με τραγούδι και χαρές φτιάχνουν τα μελεκούνια τα οποία τα προσφέρουν στα καλέσματα και στην εκκλησία. Με το μέλι που περισσεύει μελώνουν το ζευγάρι και τους παρευρισκόμενους.Δεν νοήται Ροδίτικος γάμος χωρίς μελεκούνι. Παλιά το έδιναν αντί για προσκλητήριο, σήμερα συνοδεύει το προσκλητήριο και είναι το κέρασμα με το τέλος της τελετής του γάμου. Στο Λεξιλόγιον της δημώδους ροδιακής διαλέκτου αναφέρεται χαρακτηριστικά ως «Γλύκι­ σμα μελίπηκτον μετά σησάμου πεφρυγμένης, είναι το επίσημον γλύκισμα των χωρικών εις τους γάμους και τας εορτάς αποστελλόμενον και ως αγγελτήριον των γάμων εις τους απουσιάζοντας φίλους και συγγενείς, καθάπερ εν ταις πόλεσι τα σακχαρόπηκτα κουφέτα» (Κωνσταντινίδης).

Στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου (Χονδρός, 2016), το οποίο εκδόθηκε από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου «Η Κυψέλη», αναφέρεται ότι η Ρόδος έχει αναδείξει αρκετά γλυκά που έχουν ως βάση τους το μέλι, μεταξύ των οποίων και το μελεκούνι. Τα γλυκά αυτά έχουν τη ρίζα τους στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους και είναι γνωστά από τα ομηρικά χρόνια. Ο Ηρόδοτος (484-426 π.Χ.) αναφέρει ένα είδος παρόμοιο με το μελεκούνι.

Επίσης, στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο μελεκούνι και μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι ανάμεσα στα τελετουργικά του γάμου (στο νησί της Ρόδου) είναι και τα έθιμα που συνδέονται με το μελεκούνι. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Μαριτσά, το βράδυ της Παρασκευής —πριν από τον γάμο— οι γονείς της νύφης και του γαμπρού γύριζαν στα σπίτια και καλούσαν τους συγγενείς να συμμετάσχουν στην παρασκευή των μελεκουνιών λέγοντας «Κοπιάστε στα μελεκούνια!». Ειδικότερα, οι καλεσμένοι έπαιρναν τα συστατικά (σουσάμι, μέλι) και, αφού πραγμα­ τοποιούσαν τις κατάλληλες προετοιμασίες (καρβούρδισμα, ανάμειξη), με τη βοήθεια έμπειρου ατόμου (μαστόρισσα) τα έψηναν. Η παραγόμενη ποσότητα καταναλωνόταν από τους παρευρισκόμενους και η υπόλοιπη φυλασσόταν για τον γάμο. Το έθιμο αυτό ακολουθούσαν και σε άλλα χωριά (Δαματριά, Κρεμαστή, Κοσκινού κ.ά.).


Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Λέξη θηλυκού γένους - στη Ρόδο χρησιμοποιείται ως συνώνυμο των λέξεων: σπόρος, κουκούτσι, πυρήνας. Λ.χ. η κούννα της ελιάς, οι κούννες του καρπουζιού κ.τ.λ.