Μαύρη Χειρ (Σερβία)
Ένωση ή Θάνατος (σερβικά: Уједињење или смрт / Ujedinjenje ili smrt), ευρέως γνωστή ως Μαύρη Χειρ (σερβικά Црна рука / Crna ruka), ήταν μια μυστική στρατιωτική εταιρεία, που δημιουργήθηκε τον Μάιο του 1911 από αξιωματικούς του Στρατού του Βασιλείου της Σερβίας. Απέκτησε φήμη για την φερόμενη συμμετοχή της στη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίκου Φερδινάνδου στο Σεράγεβο το 1914 και για την προηγούμενη δολοφονία του σερβικού βασιλικού ζεύγους, του Βασιλέως Αλέξανδρου Ομπρένοβιτς και της μοργανατικής συζύγου του, Δράγας Μάσινο, το 1903 υπό την αιγίδα του λοχαγού Ντραγκούτιν Ντιμιτρίγιεβιτς («Άπις»). [1]
Η μυστική εταιρεία σχηματίστηκε για να ενώσει όλα τα εδάφη με τη νοτιοσλαβική πλειοψηφία, που τότε δεν διοικούνταν ούτε από τη Σερβία ούτε από το Μαυροβούνιο. Έλαβε έμπνευση κυρίως από την ένωση της Ιταλίας το 1859–1870, αλλά και από την ενοποίηση της Γερμανίας το 1871[2] [3]. Μέσω των διασυνδέσεών της με τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου τον Ιούνιο του 1914 στο Σεράγεβο, που διεξήχθη από τα μέλη του κινήματος νεολαίας Νέα Βοσνία, η Μαύρη Χειρ συνέβαλε καθοριστικά στην έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1914–1918) επισπεύδοντας την Κρίση του Ιουλίου του 1914, κάτι που τελικά οδήγησε στην εισβολή της Αυστροουγγαρίας στο Βασίλειο της Σερβίας τον Αύγουστο του 1914. [4]
Ιστορικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ομάδα συνωμοσίας του Άπις και το Πραξικόπημα του Μάη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον Αύγουστο του 1901, μια ομάδα κατώτερων αξιωματικών με επικεφαλής τον λοχαγό Ντράγουτιν Ντιμιτρίεβιτς "Άπις" ίδρυσε μια ομάδα συνωμοσίας ενάντια στη δυναστεία[5]. Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1901. Παρόντες ήταν οι Ράντομιρ Αραντζέλοβιτς, Μίλαν Φ. Πέτροβιτς και Ντράγκουτιν Ντιμιτρίεβιτς, καθώς και οι υπολοχαγοί Αντόνιε Άντιτς, Ντράγκουτιν Ντούλιτς, Μίλαν Μαρίνκοβιτς και Νικόντιε Πόποβιτς[6]. Έκαναν ένα σχέδιο για να δολοφονήσουν το βασιλικό ζεύγος, τον βασιλιά Αλέξανδρο Α' Ομπρένοβιτς και τη βασίλισσα Ντράγκα. Η βασίλισσα κατηγορήθηκε ότι είχε μετατρέψει το παλάτι σε κερδοσκοπική επιχείρηση και δεχόταν επιθέσεις επειδή δεν είχε κάνει διάδοχο του θρόνου.[7]
Τη νύχτα της 28ης/29ης Μαΐου 1903 (ιουλιανό ημερολόγιο, ο Λοχαγός Άπις ηγήθηκε προσωπικά μιας ομάδας αξιωματικών του Στρατού, που δολοφόνησαν το βασιλικό ζεύγος στο Παλαιό Παλάτι στο Βελιγράδι. Μαζί με το βασιλικό ζεύγος, οι συνωμότες σκότωσαν τον πρωθυπουργό Δημήτριε Τσίνταρος Μάρκοβιτς, τον υπουργό Στρατιωτικών Μίλοβαν Πάβλοβιτς και τον στρατηγό Λάζαρ Πέτροβιτς. Αυτό έγινε γνωστό ως Πραξικόπημα του Μάη.
Εθνική Άμυνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 8 Οκτωβρίου 1908, μόλις δύο ημέρες αφότου η Αυστρία προσάρτησε τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σέρβοι υπουργοί, αξιωματούχοι και στρατηγοί πραγματοποίησαν συνάντηση στο Δημαρχείο του Βελιγραδίου. Ίδρυσαν μια ημι-μυστική εταιρεία, την Νάροντνα Οντμπράνα («Εθνική Άμυνα»), που έδωσε στον Πανσερβισμό εστίαση και οργάνωση. Σκοπός της ομάδας ήταν η απελευθέρωση των Σέρβων υπό την αυστροουγγρική κατοχή. Διένειμαν επίσης αντιαυστριακή προπαγάνδα και οργάνωσαν κατασκόπους και σαμποτέρ για να δράσουν εντός των κατεχόμενων επαρχιών. Δορυφορικές ομάδες σχηματίστηκαν στη Σλοβενία, τη Βοσνία, την Ερζεγοβίνη και την Ίστρια. Η βοσνιακή ομάδα συνδέθηκε βαθιά με τοπικές ομάδες Πανσέρβων ακτιβιστών όπως η Μλάντα Μπόσνα («Νεαρά Βοσνία»). [8]
Εγκαθίδρυση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ομάδα Ένωση ή Θάνατος ιδρύθηκε στις αρχές Μαΐου 1911 [9] και το αρχικό καταστατικό της οργάνωσης υπογράφηκε στις 9 Μαΐου[10]. Οι Λιούμπα Τσούπα, Μπόγκνταν Ραντένκοβιτς και Βόισλαβ Τάνκοσιτς έγραψαν το καταστατικό της οργάνωσης [11] διαμορφωμένο σύμφωνα με παρόμοιες γερμανικές μυστικές εθνικιστικές ενώσεις και τους Ιταλούς Καρμπονάρους[11] [12]. Η οργάνωση αναφέρθηκε στο σερβικό κοινοβούλιο ως «Μαύρο χέρι» στα τέλη του 1911. [13]
Μέχρι το 1911–1912, το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης είχε δημιουργήσει δεσμούς με τη Μαύρη Χείρα και αμφότερα έγιναν «παράλληλα στη δράση και επικαλυπτόμενα σε μέλη». [14]
1911–13
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οργάνωση χρησιμοποίησε το περιοδικό Pijemont (το σερβικό όνομα για το Πιεμόντε, το βασίλειο που οδήγησε την ενοποίηση της Ιταλίας υπό τον Οίκο της Σαβοΐας) για τη διάδοση των ιδεών τους[15]. Το περιοδικό ιδρύθηκε από τον Λιούμπα Τσούπα τον Αύγουστο του 1911. [16]
1914
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέχρι το 1914, η ομάδα είχε εκατοντάδες μέλη, πολλά από τα οποία ήταν αξιωματικοί του Σερβικού Στρατού. Ο στόχος της ένωσης των σερβικών εδαφών υλοποιήθηκε με την εκπαίδευση ανταρτών μαχητών και σαμποτέρ. Η Μαύρη Χείρα οργανώθηκε σε επίπεδο βάσης σε πυρήνες των τριών έως πέντε μελών υπό την εποπτεία των περιφερειακών επιτροπών και από μια Κεντρική Επιτροπή στο Βελιγράδι, της οποίας η δεκαμελής εκτελεστική επιτροπή διοικούνταν κυρίως από τον συνταγματάρχη Ντιμιτρίεβιτς "Άπις". Για να διασφαλιστεί η μυστικότητα, τα μέλη σπάνια γνώριζαν πολύ περισσότερα από τα άλλα μέλη του δικού τους πυρήνα και από ένα ανώτερο από αυτά. Τα νέα μέλη ορκίζονταν[17]:
| « | Εγώ (...), εισερχόμενος στην κοινωνία, ορκίζομαι στον Ήλιο που λάμπει πάνω μου, στη Γη που με τρέφει, στο Θεό, στο αίμα των προγόνων μου, στην τιμή μου και στη ζωή μου, ότι από αυτή τη στιγμή και μέχρι το θάνατό μου θα υπηρετώ πιστά το έργο αυτής της οργάνωσης και ότι θα είμαι πάντοτε έτοιμος να υποστώ γι' αυτήν οποιαδήποτε θυσία. Ορκίζομαι επίσης στον Θεό, στην τιμή μου και στη ζωή μου ότι θα εκτελώ άνευ όρων όλες τις διαταγές και εντολές της. Ορκίζομαι επίσης στο Θεό, στην τιμή μου και στη ζωή μου ότι θα κρατήσω μέσα μου όλα τα μυστικά αυτής της οργάνωσης και θα τα πάρω μαζί μου στον τάφο μου. Είθε ο Θεός και οι αδελφοί μου σε αυτή την οργάνωση να είναι οι κριτές μου, αν σε οποιαδήποτε στιγμή αποτύχω ή παραβώ συνειδητά αυτόν τον όρκο. | » |
Η Μαύρη Χειρ ανέλαβε τις τρομοκρατικές ενέργειες της Εθνικής Αμύνης και εργάστηκε σκόπιμα για να κρύψει τις όποιες διακρίσεις μεταξύ των δύο ομάδων διαπραγματευόμενη το κύρος και το δίκτυο της παλαιότερης οργάνωσης. Τα μέλη της Μαύρης Χειρός κατείχαν σημαντικές στρατιωτικές και κυβερνητικές θέσεις. Ο διάδοχος Αλέξανδρος ήταν ενθουσιώδης οικονομικός υποστηρικτής[18]. Η ομάδα είχε επιρροή στους κυβερνητικούς διορισμούς και τις πολιτικές. Η σερβική κυβέρνηση ήταν αρκετά καλά ενημερωμένη για τις δραστηριότητες της ομάδας.
Οι φιλικές σχέσεις είχαν ψυχρανθεί αρκετά μέχρι το 1914. Η Μαύρη Χειρ ήταν δυσαρεστημένη με τον Πρωθυπουργό Νίκολα Πάσιτς και θεώρησε ότι δεν ενήργησε αρκετά επιθετικά για τον πανσερβικό σκοπό. Συμμετείχε σε μια σκληρή μάχη εξουσίας για πολλά ζητήματα, όπως το ποιος θα έλεγχε εδάφη, που είχε προσαρτήσει η Σερβία κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Τότε, η διαφωνία με τη Μαύρη Χείρα ήταν επικίνδυνη, καθώς η πολιτική δολοφονία ήταν ένα από τα εργαλεία της.
Το 1914, ο Άπις φέρεται να αποφάσισε ότι ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, κληρονόμος της Αυστρίας, θα έπρεπε να δολοφονηθεί, καθώς προσπαθούσε να ειρηνεύσει τους Σέρβους, κάτι που θα απέτρεπε μια επανάσταση, εάν είχε επιτυχία. Προς το σκοπό αυτό, τρεις νεαροί Βόσνιοι Σέρβοι φέρεται να στρατολογήθηκαν για να σκοτώσουν τον Αρχιδούκα. Σίγουρα είχαν εκπαιδευτεί στη ρίψη βομβών και στη σκοποβολή από νυν και πρώην μέλη του σερβικού στρατού. Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ, ο Νεντέλκο Τσαμπρίνοβιτς και ο Τρίφκο Γκράμπεζ μεταφέρθηκαν λαθραία από τα σύνορα πίσω στη Βοσνία μέσω μιας αλυσίδας επαφών παρόμοια με τον αμερικανικό Υπόγειο Σιδηρόδρομο. Η απόφαση να σκοτωθεί ο Αρχιδούκας ξεκίνησε από τον Άπις και δεν εγκρίθηκε από την πλήρη Εκτελεστική Επιτροπή (εάν ο Άπις εμπλεκόταν καθόλου, ένα ζήτημα που παραμένει αμφισβητούμενο).
Κληρονομιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Μαύρη Χειρ τέθηκε εκτός νόμου στη Σερβία το 1917, αν και οι ιδέες της συνέχισαν να έχουν επιρροή μετά τον Πρώτο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένας οργανισμός γνωστός ως Λευκή Χειρ δημιουργήθηκε και εμπνεύστηκε από αυτήν. [19]
Το 1938, η Κονσπιράτσια, μια συνωμοτική ομάδα για την ανατροπή της γιουγκοσλαβικής αντιβασιλείας ιδρύθηκε, μεταξύ άλλων, από μέλη της Σερβικής Πολιτιστικής Λέσχης (SKK)[20]. Ο οργανισμός διαμορφώθηκε σύμφωνα με τη Μαύρη Χείρα, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας στρατολόγησης[21]. Δύο μέλη της Μαύρης Χειρός, ο Αντόνιε Άντιτς και ο Βέλιμιρ Βέμιτς, ήταν στρατιωτικοί σύμβουλοι της οργάνωσης. [22]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Black Hand | secret Serbian society». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ Gavrilo Princip and the Black Hand organization. Bookrags.
- ↑ Alan Cassels (1996). Ideology and international relations in the modern world. Psychology Press. σελίδες 122–. ISBN 978-0415119269.
- ↑ David Stevenson (2012). 1914–1918: The History of the First World War. Penguin. σελίδες 12. ISBN 978-0-141-90434-4.
- ↑ Borislav Ratković· Mitar Đurišić (1972). Srbija i Crna Gora u balkanskim ratovima 1912–1913. Beogradski izdavačko-grafički zavod.
Y августу 1901. нижи официри су, под руководством капетана Драгутина Димитр^евиhа – Аписа, створили заверенички покрет против ди- насти е ("Црна рука").
- ↑ Antić 2010-11-20.
- ↑ NEWSROOM (27 Μαΐου 2014). «Μηχανή του Χρόνου: Η παρακρατική οργάνωση που ξεκίνησε έναν Παγκόσμιο Πόλεμο». News 24/7. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025.
- ↑ Clark, Christopher (2012). The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914. Penguin UK. σελ. 69. ISBN 978-0718192952.
- ↑ Đorđe Radenković (1997). Pašić i Srbija. Službeni list SRJ. σελ. 462. ISBN 978-8635503332.
- ↑ Srpska akademija nauka i umetnosti (1955). Posebna izdanja. 243. σελ. 199.
Оригинални Устав истого, друштва од 9/22 ма]а 1911 год. са своеручним потписила опт.
- ↑ 11,0 11,1 Stanoje Stanojević (1929). Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka, knjiga 2 (στα Σερβοκροατικά). Zagreb. σελ. 181.
- ↑ Trotsky, Leon (1916). «The Big Lie: The Defence of Small Nations». Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ Olga Popović-Obradović (1998). Parlamentarizam u Srbiji od 1903. do 1914. godine. Službeni list SRJ. σελ. 158. ISBN 978-8635504032.
- ↑ Victor Roudometof (2001). Nationalism, Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans. Greenwood Publishing Group. σελίδες 170–. ISBN 978-0313319495.
- ↑ NIN. nedeljne informativne novine. Politika. 2004.
- ↑ «Пијемонт». Veliki rat. National Library of Serbia.
- ↑ Pressonline.rs Αρχειοθετήθηκε 12 August 2016 στο Wayback Machine. Press (7 October 2011). Retrieved on 2011-11-08. (in σερβική)
- ↑ «Šta je bila Crna ruka i ko je bio Dragutin Dimitrijević Apis». BBC News na srpskom (στα Σερβικά). 2 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ «The Black Hand: Overview & WWI Role». Study.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ Kazimirović 1995, σελ. 653.
- ↑ Kazimirović 1995, σελ. 654.
- ↑ Zečević 2003, σελ. 335.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Antić, Antonije (20 November 2010). «Škola gnezdo zavere». Novosti. http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:308440-Skola-gnezdo-zavere.
- Apis, Dragutin T. Dimitrijević (1918). Tajna prevratna organizacija. Velika Srbija.
- Dedijer, Vladimir (1966). The Road to Sarajevo. Simon and Schuster.
- Kazimirović, Vasa (1995). Srbija i Jugoslavija, 1914–1945: Srbija i Jugoslavija između dva svetska rata. Prizma. ISBN 978-8670840010.
- Kazimirović, Vasa (1997). Crna ruka: ličnosti i događaji u Srbiji od prevrata 1903. do Solunskog procesa 1917. godine. Prizma. ISBN 978-8670840164.
- MacKenzie, David (1995). The "Black Hand" on Trial: Salonika, 1917. East European Monographs. ISBN 978-0880333207.
- MacKenzie, David (1998). The Exoneration of the "Black Hand," 1917–1953. East European Monographs. ISBN 978-0880334143.
- MacKenzie, David (1989). Apis, the Congenial Conspirator: The Life of Colonel Dragutin T. Dimitrijević. East European Monographs. ISBN 978-0880331623.
- MacKenzie, David (1982). «Serbian Nationalist and Military Organizations and the Piedmont Idea, 1844–1914». East European Quarterly 16 (3): 323–. https://archive.org/details/sim_east-european-quarterly_1982-09_16_3/page/n68.
- Remak, Joachim (1971). The Origins of World War I: 1871–1914. Holt, Rinehart and Winston. ISBN 978-0136427445.
- Zečević, Momčilo (2003). Prošlost i vreme: iz istorije Jugoslavije. Prosveta. ISBN 978-8607013937.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Bataković, Dušan T. (2006). «Nikola Pašić: The Radicals and the "Black hand" challenges to parliamentary democracy in Serbia 1903–1917». Balcanica (37): 143–69. doi:.
- Blakley, Patrick R. F.. «Narodna Odbrana (The Black Hand): Terrorist Faction that Divided the World». Oswego Historical Review 2: 13–34. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-10-09. https://ghostarchive.org/archive/20221009/http%3A%2F%2Fwww.oswego.edu%2FDocuments%2Fhistory%2FOswego%2520Historical%2520Review%2520Volume%25202.pdf.
- Gilfond, Henry (1975). The Black Hand at Sarajevo. Bobbs-Merrill. ISBN 0672520702.
- Jelavich, Barbara (1991). «What the Habsburg Government Knew about the Black Hand». Austrian History Yearbook 22: 131–50. doi:.
- Nešković, Borivoje (1953). Istina o solunskom procesu. Narodna knjiga.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- «The Constitution of the Ujedinjenje ili Smrt (Unification or Death)». "Black Hand over Europe" by Henri Pozzi, 1935. Projekat Rastko. 1935 [1911].
- Lutz, Hermann. "The Serbian 'Black Hand'," The Freeman, Vol. 7, N°. 164, pp. 179–81, 2 May 1923.
- John Paul Newman: Black Hand, in: 1914–1918 online. International Encyclopedia of the First World War.
- Μακεδονία του Βαρδάρη (1918-41)
- Πρώην οργανώσεις με έδρα τη Σερβία
- Πολιτική ιστορία της Σερβίας
- Ιστορία των Σέρβων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
- Ιδεολογία Μεγάλης Σερβίας
- Σερβικός εθνικισμός
- Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
- Ιστορία της Σερβίας κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
- Βασίλειο της Σερβίας
- 20ός αιώνας στην Αυστροουγγαρία