Μαρκελλίνος (μάγιστρος του στρατού)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαρκελλίνος (μάγιστρος του στρατού)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση5ος αιώνας
Θάνατος468[1]
Σικελία
Συνθήκες θανάτουανθρωποκτονία
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Ρώμη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααξιωματικός
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαιππάρχης
Στρατηγός
ηγεμόνας (Dalmatia)
δεδομένα
Η κατά προσέγγιση περιοχή της Δαλματίας που κυβερνούσε ο Μαρκελλίνος.

Ο Μαρκελλίνος, λατιν.: Marcellinus (απεβ. Αύγουστος 468) ήταν Ρωμαίος στρατηγός και πατρίκιος, που κυβέρνησε την περιοχή της Δαλματίας στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και κράτησε την εξουσία με τη βοήθεια του στρατού εκεί από το 454 μέχρι το τέλος του.

ΖΩΗ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μαρκελλίνος λέγεται ότι ήταν καλής καταγωγής και χαρακτήρα και ότι είχε καλή μόρφωση, [2] ήταν επίσης αφοσιωμένος ειδωλολάτρης [3] και φέρεται να ήταν επιδέξιος μάντης. [4] Τίποτε δεν είναι γνωστό για την πρώιμη ζωή του Μαρκελλίνου. Τα αρχεία αναφέρουν για πρώτη φορά το όνομά του το 454, όταν επαναστάτησε κατά του Δυτικού Αυτοκράτορα Βαλεντινιανού Γ΄ μετά τη δολοφονία τού Φλάβιου Αέτιου, που ήταν φίλος τού Μαρκελλίνου. [5] Ήταν στη Δαλματία εκείνη την εποχή και πιστεύεται, ότι είχε τον τίτλο του κόμη των στρατιωτικών (come rei militaris). [6] Ήταν αρκετά ισχυρός, για να καταλάβει τον έλεγχο της Δαλματίας για τον εαυτό του και πιθανώς ήταν σε θέση να το κάνει, επειδή ήταν διοικητής των στρατευμάτων εκεί. Φαίνεται ότι παρέμεινε ηγεμόνας της Δαλματίας μέχρι το 468 και διατήρησε την ανεξαρτησία του εκτός από το να αποδεχτεί για λίγο την εξουσία των Αυτοκρατόρων Mαϊοριανού και Aνθεμίου. Πηγές ισχυρίζονται ότι κυβέρνησε δίκαια και καλά και κράτησε τη Δαλματία ανεξάρτητη από τον Αυτοκράτορα και τους βαρβάρους ηγεμόνες. [7]

Στρατιωτική σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών του δυτικού μισού της Αυτοκρατορίας παρέμειναν τέσσερις κύριοι παίκτες, που συμμετείχαν στα παιχνίδια εξουσίας, που περιστρέφονταν γύρω από τον θρόνο. Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως μία συνέχισε να παίζει σημαντικό πολιτικό ρόλο, όπως και ο δυτικός ρωμαϊκός στρατός που αποτελείτο τους άλλους τρεις: ο Γαλατικός στρατός ήταν εξέχων, ειδικά υπό τον Αιγίδιο στη δεκαετία του 460, ο Ιταλικός στρατός ήταν υπό την επιρροή τού Ρικίμερ και ο στρατός της Δαλματίας ήταν μία σταθερή βάση ισχύος και υποστήριξης μεταξύ 450 και 480 για τον Μαρκελλίνο και αργότερα για τον ανιψιό του, τον Δυτικό Αυτοκράτορα Ιούλιο Νέπωτα. [8]

Όταν ο Μαϊοριανός ανέλαβε τον θρόνο τον Δεκέμβριο του 457, ο Μαρκελλίνος υποσχέθηκε την πίστη του στον νέον Αυτοκράτορα και σύντομα στάλθηκε για να φυλάξει τη Σικελία ενάντια στους Βανδάλους. ίσως αυτή την εποχή κατείχε τον τίτλο του magister militum. Ο Μαρκελλίνος επρόκειτο να συμμετάσχει σε μία κοινή επίθεση εναντίον της υπό των Βαλδάλων Αφρικής, με τον ίδιο να έρθει από τη Σικελία και ο Μαϊοριανός να εισβάλει από την Ισπανία, αλλά πριν ο Μαϊοριανός προλάβει να ξεκινήσει την εκστρατεία του, οι Βάνδαλοι προκάλεσαν σοβαρή ήττα στον στόλο επίθεσης και ένα χρόνο αργότερα το 461 ο Αυτοκράτορας δολοφονήθηκε από τον Ρικίμερ, ο οποίος αμέσως μετά προσπάθησε να δωροδοκήσει τα στρατεύματα του Mαρκελλίνου που ήταν κυρίως Ούννοι, προσπαθώντας να μειώσει την εξουσία των στρατηγών. [9] Αυτό ανάγκασε τον Μαρκελλίνο να εγκαταλείψει τη Σικελία και να επιστρέψει στη Δαλματία, όπου θα συνεργαζόταν στενά με τον Ανατολικό Αυτοκράτορα Λέοντα Α΄. [10] Το 464 ή το 465 ο Μαρκελλίνος επέστρεψε στη Σικελία, για να υπερασπιστεί το νησί ενάντια στους Βανδάλους. [11] Αυτή η ενέργεια αποτελούσε άμεση απειλή για την προσωπική δύναμη και το κύρος του Ρικίμερ, που είχε ήδη προσφύγει στον Λέοντα Α΄ για να εμποδίσει τον Μαρκελλίνο να ενεργήσει εναντίον του στρατιωτικά. Ο Λέων Α΄ αναγνώρισε τον Mαρκελίνο ως μάγιστρο του στρατού (magister militum), αλλά όχι τον Ρικίμερ και τον νέο μαριονέτα-Αυτοκράτορα Λίβιο Σεβήρο στη Δύση. Ο τίτλος του φαίνεται να άλλαξε περίπου αυτή την εποχή σε εκείνον του μαγίστρου τού Δαλματικού στρατού (magister militum Dalmatiae), αν και δεν είναι σίγουρο, καθώς μόνο ότι ο ανιψιός του που τον ανέλαβε μετά, κατείχε αυτόν τον τίτλο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η δύναμή του φαίνεται να αυξήθηκε και ήταν πιθανό να επιτέθηκε στην Ιταλία, αλλά μετά από αίτημα των Ιταλών, η ανατολική αυλή τού έστειλε απεσταλμένο και συμφώνησε να μην επιτεθεί.

Την άνοιξη του 467 ήταν ένας από τους κόμητες, που συνόδευσαν τον νέο Αυτοκράτορα της Δύσης Ανθέμιο στην Ιταλία με μεγάλο στρατό. [12] Το 468 τον βλέπουμε με τον τίτλο τού πατρικίου, που τού έδωσε ο Ανθέμιος. Κάποιες εξηγήσεις πρέπει να ειπωθούν εδώ, αφού εκείνη την εποχή ο Ρικίμερ εξακολουθούσε να κατείχε τους τίτλους magister utriusque militum και τού πατρικίου, [13] και φαίνεται ότι ο Ανθέμιος επιθυμούσε, ο Μαρκελλίνος να έχει παρόμοια δύναμη με αυτή που κατείχε ο Ρικίμερ, για να είναι αντίβαρο σε αυτόν. Στην Ανατολή ήταν καθιερωμένη πρακτική οι δύο magistri militum praesentales να είναι ίσοι, αλλά στη Δύση είχε γίνει σύνηθες φαινόμενο ο ένας μάγιστρος (συνήθως ο μάγιστρος τού πεζικού, magister peditum) να υπερτερεί του άλλου και έτσι αυτό μπορεί να ήταν μία προσπάθεια, ο Ανθέμιος να εισαγάγει την ανατολική δομή και να κυβερνά όπως ένας ανατολικός Αυτοκράτορας, χρησιμοποιώντας τον επιτυχημένο και αξιόπιστο Μαρκελλίνο ως δεύτερο διοικητή του. [14]

Το τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 468 ο Λέων Α΄ οργάνωσε μία μεγάλη εκστρατεία κατά των Βανδάλων στην Αφρική, στην οποία η Ανατολή και η Δύση θα δέσμευαν σημαντικές δυνάμεις. Στον Μαρκελλίνο δόθηκε η διοίκηση των δυνάμεων από τη δυτική Αυτοκρατορία και η εκστρατεία επρόκειτο να είναι μία τριπλή επίθεση. Ο Μαρκελλίνος εκείνη τη στιγμή είχε εκδιώξει τους Βάνδαλους από τη Σικελία και είχε επίσης ανακαταλάβει τη Σαρδηνία και επρόκειτο να μεταφερθεί με στόλο στην Αφρική. Ο Βασιλίσκος, ο κουνιάδος του Λέοντα, με τον κύριο στρατό σε έναν στόλο με περισσότερα από 1.000 πλοία θα αποβιβαζόταν σε απόσταση από την Καρχηδόνα και θα συνδεόταν με τον come rei militis Ηράκλειο, που προχωρούσε από την Αίγυπτο και την Τριπολιτάνα. Ο Μαρκελλίνος θεωρείται ότι διοικούσε περίπου 10.000 με 20.000 στρατιώτες. [15] Ο Mαρκελλίνος δεν ταξίδεψε ποτέ για την Αφρική, ίσως λόγω βέτο τού Ρικίμερ, είτε διότι δεν ήθελε να αφήσει τόσα πολλά στρατεύματα να εμπλακούν σε μία εκστρατεία στην Αφρική ελπίζοντας ότι η Ανατολή θα έκανε τη δουλειά για αυτόν, είτε ο Ανθέμιος αμφισβητούσε τις στρατιωτικές δυνατότητες του Μαρκελλίνου που ήταν προφανώς ο ευνοούμενός του. Ανεξάρτητα από τον λόγο, ο Μαρκελλίνος, που δεν μπορούσε να συμμετάσχει στην εκστρατεία και ο Βασιλίσκος που έκανε σφάλμα στη μάχη του Κάπε Μπον, αυτά τα δύο έκαναν την επιχείρηση να καταλήξει σε αποτυχία και έτσι η Δύση έχασε τη μοναδική της ευκαιρία να ανακτήσει την Αφρική από τους Βάνδαλους και πιθανώς να αποτρέψει την απώλειά της. [15]

Ο Μαρκελλίνος δολοφονήθηκε στη Σικελία την ίδια χρονιά, πιθανώς με εντολή του Ρικίμερ. Μετά το τέλος του, ο ανιψιός του Ιούλιος Νέπως, κληρονόμησε την εξουσία τού θείου του στη Δαλματία και καταγράφηκε ότι είχε τον τίτλο magister militum Dalmatiae. [16] Η Δαλματία θα υπηρετούσε τον Ιούλιο Νέπωτα με τον ίδιο τρόπο που υπηρέτησε τον Mαρκελλίνο και λόγω του κύρους και της ικανότητας του Ιουλίου Νέπωτα, ο Ανατολικός Αυτοκράτορας Λέοντας Α΄ θα τον πίεζε να γίνει ο νέος Δυτικός Αυτοκράτορας το 474.

Πηγή δύναμης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα θέμα πολλής συζήτησης αφορά την πηγή εξουσίας του Μαρκελλίνου, κυρίως τις δυνάμεις υπό τις διαταγές του. Αυτή η πτυχή γίνεται σημαντική, για την κατανόηση τού ρόλου του ως παίκτη στο πολιτικό και στρατιωτικό θέατρο της Δυτικής Αυτοκρατορίας. Ένα αξιοσημείωτο σχόλιο για τον στρατό του είναι, ότι τα στρατεύματά του λέγεται ότι ήταν πάντα καλά εξοπλισμένα. [17] Σε μία εποχή που οι στρατοί στη δύση μειώνονταν, αυτό γίνεται ιδιαίτερα σημαντικό.

Καθώς ο come rei militaris Dalmatiae Mαρκελίνος είχε στη διάθεσή του έναν σημαντικό στόλο, που είχε έδρα στη Σαλώνα (Σπλιτ) και ο οποίος θα αποκτούσε μεγάλη σημασία στη σταδιοδρομία του. Ο στόλος του έδωσε: τα απαραίτητα μέσα για να απειλήσει την Ιταλία με εισβολή, την ικανότητα να εισβάλει και να ασφαλίσει τη Σικελία σε δύο περιπτώσεις, και επίσης συνόδευσε τον Ανθέμιο με στρατό από την Ανατολή καθώς και με δικές του δυνάμεις για να εγκατασταθεί ο Ανθέμιος ως Αυτοκράτορας.

Όσο για τις χερσαίες δυνάμεις του, γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι είχε στρατεύματα Ούννων. [18] [9] [19] Αλλά δεν είναι σαφές εάν επρόκειτο για υπόσπονδες (foederati) δυνάμεις ή μισθοφόρους. Ανεξάρτητα από το ποιο από τα δύο ήταν, δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς είχε Ούννους στον στρατό του από τη διάλυση της αυτοκρατορίας των Ούννων το 454.

Είχε επίσης ανθρώπινο δυναμικό να αντλήσει από τα βόρεια του ποταμού Σάβου και από παραδοσιακούς χώρους στρατολόγησης στο εσωτερικό της Δαλματίας. Ίσως το πιο σημαντικό από όλα, και η πηγή της φράσης «καλά εξοπλισμένος», είναι ότι ο Μαρκελλίνος είχε στην περιοχή του το αυτοκρατορικό εργοστάσιο όπλων της Δαλματίας, ένα ναυτικό οπλοστάσιο στη Σαλώνα (κοντά στο σημερινό Σπλιτ) και πρόσβαση σε πόρους εξόρυξης μολύβδου στη Ντομαβία (κοντά στη σημερινή Σρεμπρένιτσα ) και σιδήρου στην κοιλάδα του Σάβου. [18] Λόγω της γεωγραφίας της Δαλματίας που απέτρεπε την προσέγγιση από την ξηρά (για τις παράκτιες πόλεις) και τον έλεγχο της Αδριατικής Θάλασσας, ο Μαρκελλίνος ήταν αρκετά απρόσβλητος, γεγονός που του επέτρεψε να δραστηριοποιηθεί πολύ σε μεγάλες περιοχές της Δύσης.

Συνωμοσία του Μαρκελλίνου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μαρκελλίνος μπορεί να ήταν το άτομο στην υπόθεση τη λεγόμενη συνωμοσία του Μαρκελλάνου (coniuratio Marcellana) το 457. [20] Αυτό μπορεί να ήταν ένα κίνημα στη Γαλατία μετά το τέλος του Aβίτου στα τέλη του 456/αρχές του 457, για να βάλει τον Μαρκελλίνο στο θρόνο. Όμως τίποτε δεν υποδηλώνει, ότι ο ίδιος ευνόησε την ιδέα.

Ωστόσο στον ακαδημαϊκό κόσμο υπάρχει διαμάχη, ως προς το ποιος είναι πραγματικά το άτομο των μηχανορραφιών της γαλατο-ρωμαϊκής αριστοκρατίας μετά το τέλος του Aβίτου, ο οποίος ήταν Γαλατικής καταγωγής και από τις δικές τους τάξεις. Πολλοί μελετητές παλαιοί και νέοι έχουν διαβάσει, το όνομα της εκδήλωσης ως Marcellini, Marcelliniana αντί για Marcellana. [21] Αυτό δεν έχει και πολύ νόημα να τοποθετήσουμε τον Μαρκελλίνο ως το εν λόγω πρόσωπο γι' αυτή τη δράση της Γαλατικής αριστοκρατίας, αφού δεν ήταν Γαλάτης και πιθανότατα προέρχεται από πλούσια οικογένεια Δαλματίας. Η υπόθεση να τοποθετηθεί ο Μαρκελλίνος ως το πρόσωπο για το οποίο γίνεται λόγος, οδήγησε άλλους να υποθέσουν ότι είναι Γαλατικής καταγωγής, όταν δεν υπάρχουν απολύτως στοιχεία που να το υποστηρίζουν. Ο Μάτιζεν έδειξε, ότι ο Μαρκελλίνος δεν μπορεί να είναι το εν λόγω πρόσωπο και ότι ο Απολλινάριος Σιδόνιος μιλούσε για έναν Μάρκελλο, ο οποίος ήταν Γαλάτης αριστοκράτης. Καταδεικνύει γιατί ο Μαρκελλίνος δεν μπορεί λογικά να είναι το εν λόγω πρόσωπο, συγκρίνοντας άλλα ονόματα γραμμένα από τον ίδιο συγγραφέα και δείχνοντας ότι ο Σιδόνιος χρησιμοποιεί το ίδιο ύφος γράφοντας τα ονόματα, δίνοντας έτσι την υποστήριξη ότι είναι ο Mάρκελλος και όχι ο Mαρκελλίνος, για τον οποίο μιλάει. [22]

Προκάτοχος
ίδρυση θεσης 		στρατιωτικός
διοικητής της Δαλματίας 		Διάδοχος
Ιούλιος Νέπως

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Ινστιτούτο της Ιταλικής Εγκυκλοπαίδειας: «Enciclopedia on line». (Ιταλικά) Treccani's Enciclopedia on line. Ανακτήθηκε στις 21  Οκτωβρίου 2021.
  2. ↑ Damascius, fragments 158
  3. ↑ Damascius, Epitome Photiana, 91
  4. ↑ Damascius, fragments 158, 159.
  5. ↑ PLRE, II pp 708
  6. ↑ PLRE, II pp 1289
  7. ↑ Damascius, fragments 155, 158
  8. ↑ The Cambridge Ancient History Vol. XIV pp 19
  9. ↑ 9,0 9,1 Priscus of Panium, fragment 29
  10. ↑ PLRE II, pp 709
  11. ↑ Hydatius Chronicon, 227
  12. ↑ Hydatius, 234
  13. ↑ PLRE II, pp 1288
  14. ↑ O'Flynn, Generalissimos of the Western Roman Empire, pp 116-117.
  15. ↑ 15,0 15,1 Stephin Williams and Gerard Friell, The Rome That Did Not Fall: Survival of the East in the fifth century, pp. 178
  16. ↑ PLRE II, pp. 777
  17. ↑ Damascius, Epitome Photiana, 91.
  18. ↑ 18,0 18,1 Wozniak,East Rome, Ravenna and Western Illyricum pp. 357.
  19. ↑ O'Flynn, Generalissmos pp. 116.
  20. ↑ Sidonius Apollinaris, Epistulae III.6
  21. ↑ Mathisen, R. W. 'Resistance and Reconciliation; Majorian and the Gallic Aristocracy after the Fall of Avitus', Francia, 7: 599
  22. ↑ Mathisen, 'Resistance and Reconciliation', 599-603

Bιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • John Martindale, John R. Morris PLRE II, ( Prosopography of the Later Roman Empire Vol. II μ.Χ. 395–527)
  • O'Flynn, John Michael. Στρατηγός της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
  • Stephen Williams και Gerard Friell, Η Ρώμη που δεν έπεσε: Η επιβίωση της Ανατολής τον πέμπτο αιώνα.
  • Jones, AHM, The Later Roman Empire 284-602 Vol. Εγώ
  • MacGeorge, Penny, Late Roman Warlords . Οξφόρδη 2002
  • Bury, JB History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian . Τομ. Ι. 1958.
  • Wozniak, Frank E. "East Rome, Ravenna and Western Illyricum", Historia 30, (1981) pp. 351–382.
  • Mathisen, RW "Resistance and Reconciliation; Majorian and the Gallic Aristocracy After the Fall of Avitus", Francia 7 pp. 597–627.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μαρκελλίνος_(μάγιστρος_του_στρατού)&oldid=10063596"