Μίρζα Σαφί Βαζέχ
| Μίρζα Σαφί Βαζέχ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | میرزا شفیع واضح (Αζερμπαϊτζανικά) |
| Γέννηση | 1794[1] Γκαντζά |
| Θάνατος | 16 Νοεμβρίου 1852 ή 1852[1] Τιφλίδα |
| Τόπος ταφής | Pantheon of Azeri figures |
| Ψευδώνυμο | Вазех |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ρωσική Αυτοκρατορία Χανάτο του Γκαντζά |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αζέρικα περσικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ποιητής καλλιγράφος συγγραφέας παιδαγωγός καθηγητής |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μίρζα Σαφί Βαζέχ (1796–1852; αζερικά: Mirzə Şəfi Vazeh, περσικά: میرزا شفیع واضح), επίσης γνωστός ως «σοφός από τη Γκαντζά», ήταν ένας κλασικός δίγλωστος ποιητής στα αζερικά και τα περσικά,[Note 1] ο οποίος συνέχισε τις κλασικές παραδόσεις της ποίησης του Αζερμπαϊτζάν από τον 14ο αιώνα. Οι στίχοι του μεταφράστηκαν σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες.
Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μίρζα Σαφί γεννήθηκε το 1796 στη Γκαντζά. Ο παππούς του, ο Μουχάμεντ Σαφί, ήταν ευγενής της Γκαντζά και ο πατέρας του Κερμπελαγί Σαντίχ ήταν αρχιτέκτονας στο παλάτι του Τζαβάντ-χαν, του τελευταίου ηγέτη της Γκαντζά. Ο νεαρός Σαφί έλαβε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση σε έναν μεντρεσέ, όπου σπούδασε Αραβικά και Περσικά. Ο Βαζέχ διέκοψε την εκπαίδευσή του στο μεντρεσέ μετά το θάνατο των γονιών του και του αδελφού του και λόγω της τολμηρής στάσης του απέναντι στην άγνοια και την καθυστέρηση του θρησκευτικού κλήρου. Άρχισε να εργάζεται ως καλλιεργητής, χρησιμοποιώντας τις εξαιρετικές ικανότητές του στη γραφή για να μεταγράψει βιβλία και αργότερα εργάστηκε ως γραμματέας και οικονόμος στο κτήμα της Πουστά-χανούμ, κόρης του Τζαβάντ-χαν.
Λογοτεχνική δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1840 ο Βαζέχ μετακόμισε στην Τιφλίδα, όπου, με τη βοήθεια του πρώην μαθητή του Μίρζα Φαταλί Αχούντοφ, εξασφάλισε τη θέση του δασκάλου σε σχολή αρρένων. Στην Τιφλίδα, ο Βαζέχ έγινε ακόμα πιο αφοσιωμένος στη λογοτεχνία. Το 1844 ίδρυσε μια λογοτεχνική κοινωνία, την "Divan-i Hikmet" η οποία συγκέντρωσε πολλούς εξέχοντες Αζέρους, Ρώσους και ξένους διανοούμενους που ζούσαν στην Τιφλίδα.
Μεταξύ των μελών αυτής της κοινωνίας ήταν ο Φρίντριχ Μαρτίν φον Μπόντενστεντ, γερμανός ποιητής και ταξιδιώτης, ο οποίος έγινε φίλος και φοιτητής του Βαζέχ στην Αζερική και Περσική γλώσσα και λογοτεχνία. Ο Βαζέχ σπάνια δημοσίευε τους στίχους του σε γραπτή μορφή, λόγω του υψηλού κόστους των στυλών, του χαρτιού και του μελανιού στην περιοχή, και οι φίλοι του μετέγραφαν τα περισσότερα από τα έργα του κατά τις συναντήσεις τους. Ο φον Μπόντενστεντ ήταν ένας από τους γραμματείς και μετέφρασε τη ποίηση του Βαζέχ στα γερμανικά, με την επιστροφή του στη Γερμανία. Το πρώτο βιβλίο του για το Σαφί είχε το τίτλο Χίλιες και μία μέρες στην Ανατολή.[2][3] Αυτό περιελάμβανε ένα απολογισμό της παραμονής του Μπόντενστεντ στην Ασία και περιέλαβε πολλά ποιήματα του Σαφί. Ο εκδότης του ζήτησε να εκδώσει ξεχωριστά τα ποιήματα που περιέχονται σε αυτό και ως εκ τούτου αυτά δημοσιεύθηκαν το 1851 ως ένα βιβλίο που ονομάζεται Die Lieder des Mirza Schaffy (Τα τραγούδια του Μίρζα Σαφί),[4] που περιείχε πολλά επιπλέον ποιήματα.[2] Το βιβλίο έγινε δημοφιλές, αναδημοσιεύθηκε και μεταφράστηκε σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Ωστόσο, μετά το θάνατο του Βαζέχ το 1852, ο Φ. φον Μπόντενστεντ αρνήθηκε το συγγραφικό δικαίωμα του Βαζέχ ισχυριζόμενος ότι ήταν δικοί του στίχοι και τους παρουσίασε ως στίχους του Βαζέχ για να προσθέσει ένα εξωτικό αέρα στο βιβλίο για να αυξήσει τη δημοτικότητά του. Ενώ η αλήθεια αυτού του ισχυρισμού είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επειδή δεν βρέθηκαν πρωτότυπα χειρόγραφα από τον Σαφί στη Γερμανία,[5] δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ποιήματα του Σαφί έχουν παραμορφωθεί και προστέθηκαν στη μετάφραση. Μόνο λίγα πρωτότυπα χειρόγραφα έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα στο Αζερμπαϊτζάν. Δύο βρέθηκαν το 1964.[6]
Οι στίχοι του Βαζέχ, που μεταφράστηκαν και δημοσιεύθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη τον 19ο αιώνα, απέκτησαν την προσοχή στο Αζερμπαϊτζάν μόνο στις αρχές του 20ού αιώνα. Αζέροι φιλόλογοι, όπως ο Σ. Μουμτάζ και ο Χ. Χαμιντζαντέ έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη συλλογή και δημοσίευση εκείνων των αρχικών στίχων του Βαζέχ που έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα. Στην ποίησή του, ο Βαζέχ δοξάζει τις χαρές της ζωής, τη σοφία και την καλοσύνη του ανθρώπου. Ήταν επίσης επικριτικός του κλήρου και κατηγορήθηκε ότι ήταν αποστάτης.[6]
Η έρευνα για τα γραπτά του Σαφί είναι ακόμα μακριά από την ολοκλήρωση και συνεχίζεται στο Αζερμπαϊτζάν μέχρι σήμερα.[5]
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ ALGAR, HAMID. «ḎU'L-LESĀNAYN , "possessor of two tongues"; epithet often bestowed upon bilingual poets.». Encyclopædia Iranica. http://www.iranicaonline.org/articles/dul-lesanayn. Ανακτήθηκε στις 2011-05-01.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo20221171117. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ 2,0 2,1 "The Songs of Mirza-Schaffy" (1876) Lippincott's Magazine, Vol.17 pp.367–375
- ↑ Friedrich Martin von Bodenstedt, Richard Waddington (translator) (1851) The Morning-Land; or, A Thousand and One Days in the East, Richard Bentley, London
- ↑ Die Lieder des Mirza-Schaffy (1851) translated by Friedrich Bodenstedt (German)
- ↑ 5,0 5,1 «mirzeshefivazeh.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2018.
- ↑ 6,0 6,1 Alboma Qayıt (June 4, 2014) "Mirzə Şəfi Vazeh/Mirza Shafi Vazeh adlı birinin Şəkilləri", Facebook
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|