Μάχη των Βασιλικών Θεσσαλονίκης

Μάχη των Βασιλικών
Ελληνική Επανάσταση του 1821
Χρονολογία	10 Ιουνίου 1821
Τόπος	Βασιλικά Θεσσαλονίκης
Έκβαση	Νίκη των Τούρκων
Αντιμαχόμενοι
Έλληνες επαναστάτες Οθωμανική αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Σταμάτιος Κάψας, Γεώργιος Χυμευτός, Βασίλειος Κοτζιόγλου, Παύλος Χαλάτης, Θεολόγος Τουρλάκης, Αυγερινός Καραγιάννης Μπαϊράμ Πασάς, Αχμέτ Μπέης Εβρενόσογλου
Δυνάμεις
2.000 άνδρες 30.000 πεζοί, 5.000 ιππείς

Η μάχη των Βασιλικών ήταν πολεμική εμπλοκή της Επανάστασης του 21, κατά την οπίσθοχώρηση των Ελλήνων επαναστατών μετά την άκαρπη προσπάθεια απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.

Τα γεγονότα πριν τη μάχη

Μετά τη νικηφόρα Μάχη της Θεσσαλονίκης στις 8 Ιουνίου του 1821, οι Έλληνες επαναστάτες υπό τον Σταμάτιο Κάψα, αποφάσισαν οπισθοχώρηση, καθώς πληροφορήθηκαν τη γενική επιστράτευση στη Θεσσαλονίκη και τη συγκέντρωση Οθωμανικών στρατιωτικών δυνάμεων αποτελούμενων από 30.000 πεζούς και 5.000 ιππείς. Συγκεντρώθηκαν στα Βασιλικά προς ανασύνταξη δυνάμεων. Όμως ο Μεχμέτ Πασάς, συνεπικουρούμενος απ' τον Αχμέτ Μπέη Εβρενόσγλου των Γιαννιτσών τους καταδίωξε. Οι επαναστάτες συμπτύχθηκαν στις πλαγιές του όρους Βουζιάρη μετά από συμβουλή του γέροντα προεστού των Βασιλικών, Γεώργιου Κοτζιά.

Η μάχη

Ο στρατός των Τούρκων κατευθύνονταν προς την τοποθεσία που είχαν οχυρωθεί ο Σταμάτιος Κάψας, με τους Βασιλικιώτες υπό τον Βασίλειο Κοτζιόγλου, τους Κασσανδρινούς υπό τον Γεώργιο Χυμευτό και τους Βαβδινούς υπό τους οπλαρχηγούς Παύλο Χαλάτη, Θεολόγο Τουρλάκη και Αυγερινό Καραγιάννη. Οι Έλληνες τότε αποφάσισαν να στείλουν τα γυναικόπαιδα των Βασιλικών, που είχαν προσφύγει μαζί τους, στο Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας. Μεγάλο τμήμα του στρατού των Επαναστατών συνόδευσε τα γυναικόπαιδα προς το μοναστήρι, αλλά τη στιγμή εκείνη, η εμπροσθοφυλακή των Τούρκων επιτέθηκε με αποτέλεσμα να υπάρχουν εκατοντάδες θύματα, τόσο από τα γυναικόπαιδα, όσο και από τους Τούρκους, καθώς οι Έλληνες τους αποδεκάτισαν και σταδιακά τους απώθησαν. Όσα γυναικόπαιδα σώθηκαν, διέφυγαν στο μοναστήρι.

Τότε όμως, εμφανίστηκε ό κύριος κορμός του Οθωμανικού στρατού. Ο Σταμάτιος Κάψας με τους Βαβδινούς οπλαρχηγούς Παύλο Χαλάτη, Θεολόγο Τουρλάκη και Αυγερινό Καραγιάννη καθώς κι ορισμένους αγωνιστές απ' την Κασσάνδρα και τη Συκιά, παρέμειναν να πολεμήσουν, ενώ οι υπόλοιποι κατ' εντολήν του Καπετάν Χάψα, είτε διήλθαν στο μοναστήρι, είτε οχυρώθηκαν με σκοπό να αποχωρήσουν σταδιακά προς Βάβδο και Πολύγυρο.

Ο Σταμάτιος Κάψας με 67 παλικάρια, χύμηξε πάνω στον Οθωμανικό στρατό και όλοι σκοτώθηκαν μέχρις ενός, ενώ οι Τούρκοι είχαν πολύ περισσότερες απώλειες.

Απολογισμός της μάχης

Μετά τη μάχη, ο Γεώργιος Χυμευτός που ήταν οχυρωμένος στις πλαγιές του όρους, αποφάσισε να διαπραγματευτεί με τους Οθωμανούς, προκειμένου να διασωθούν οι εναπομείναντες στο Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας. Συνοδευόμενος από τον Αθανάσιο Τσολάκη και το Σκανδήλα, πλησίασε το Τουρκικό στρατόπεδο στα Βασιλικά και συνάντησαε τον παλιό γνώριμό του, Αγκούς Αγά. Του ζήτησε να δοθεί αμνηστία και να λήξει η εξέγερση. Ο Αγκούς Αγάς όμως δεν δέχτηκε. Αποκεφάλισε τον Τσολάκη και το Σκανδήλα, αλλά έδωσε μια νύχτα διορία, στους Έλληνες ν' αποχωρήσουν. Έτσι, ο κύριος όγκος των Ελλήνων επαναστατημένων, καθώς και των γυναικοπαίδων απ' τα Βασιλικά, κατάφερε μέσω των βουνών της Γαλάτιστας και της Βάβδου, να διαφύγει προς Πολύγυρο και τον Άγιο Νικόλαο και κατόπιν προς Κασσάνδρα και Άγιο Όρος.