Μάχη της Κω
| Μάχη της Κω (1943) | |||
|---|---|---|---|
| Μέρος της Μάχης της Δωδεκανήσου του Β' Π.Π. | |||
.jpg) Βρετανοί αιχμάλωτοι πολέμου μεταφέρονται από την Κω | |||
| Χρονολογία | 3 Οκτωβρίου – 4 Οκτωβρίου 1943 | ||
| Τόπος | Κως, Ελλάδα | ||
| Έκβαση | Νίκη των δυνάμεων του Άξονα | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απώλειες | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_without_Union_Jack.svg){kind=small}
Η Μάχη της Κω ήταν μια σύντομη σύγκρουση στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ των βρετανικών και ιταλικών δυνάμεων, από τη μια μεριά, με τις γερμανικές, από την άλλη, για τον έλεγχο του νησιού της Κω, στα Δωδεκάνησα. Η μάχη πυροδοτήθηκε από την ιταλική συνθηκολόγηση και την πρόθεση παράδοσης των ιταλικών στρατευμάτων στους Συμμάχους. Οι γερμανικές δυνάμεις, με ισχυρή αεροπορική υποστήριξη, κατατρόπωσαν γρήγορα την ιταλική φρουρά και τις πρόσφατες βρετανικές ενισχύσεις, αρνούμενες να επιτρέψουν στους Συμμάχους να θέσουν βάση στα Βαλκάνια που μέχρι στιγμής ήταν υπό γερμανική κατοχή. Ένας άλλος στόχος των Γερμανών ήταν να οδηγήσουν στην απομάκρυνση και στον θάνατο τον εβραϊκό πληθυσμό του νησιού.
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, οι γερμανικές δυνάμεις στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο κινήθηκαν για να καταλάβουν τις περιοχές που νωρίτερα ήταν υπό ιταλικό έλεγχο. Ταυτόχρονα, οι Σύμμαχοι, υπό την προτροπή του Βρετανού πρωθυπουργού Ουίνστον Τσόρτσιλ, προσπάθησαν να καταλάβουν νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων. Τα νησιά αυτά βρίσκονταν υπό ιταλικό έλεγχο από το 1912 και αποτελούσαν στρατηγικές θέσεις στο νοτιοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος και ο Τσόρτσιλ ήλπιζε να τα χρησιμοποιήσει ως βάση ενάντια στις γερμανικές θέσεις στα Βαλκάνια και ως μέσο πίεσης της ουδέτερης Τουρκίας να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.
Αποβίβαση βρετανικών δυνάμεων και ρίψη αλεξιπτωτιστών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ρόδος, το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων, κατελήφθη με μια γρήγορη επίθεση από μια γερμανική μηχανοκίνητη ταξιαρχία. Ωστόσο, οι βρετανικές δυνάμεις προσγειώθηκαν σε πολλά νησιά, κυρίως στην Κω και στη Λέρο, και μαζί με τις ιταλικές δυνάμεις που βρίσκονταν εκεί, υπήρχαν ελπίδες για τη τελική ανάκτηση της Ρόδου. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 τριάντα οκτώ βομβαρδιστικά Liberator από τη Βόρεια Αφρική βομβάρδισαν τα τρία αεροδρόμια στη Ρόδο, καθηλώνοντας στο έδαφος τα αεροσκάφη της Luftwaffe, ενώ οι μονάδες των ειδικών δυνάμεων (Special Boat Section -SBS) του βρετανικού πολεμικού ναυτικού προσγειώθηκαν στην Κω, καταλαμβάνοντας το λιμάνι και το αεροδρόμιο κοντά στο χωριό Αντιμάχεια. Στις 14 Σεπτεμβρίου, δυο μαχητικά Beaufighter και ένας αριθμός Spitfire της 7ης Μοίρας των Νοτιοαφρικανικών Αεροπορικών Δυνάμεων πέταξαν πάνω από το αεροδρόμιο. Το βράδυ της 14ης Σεπτεμβρίου, 120 αλεξιπτωτιστές από το 11ο βρετανικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών έπεσαν από τις ντακότες της 216ης Μοίρας της RAF στο νησί. Τους αλεξιπτωτιστές υποδέχτηκε η ιταλική φρουρά, που έστρωσε με άχυρα τη ζώνη προσγείωσης.[1]
Τα ξημερώματα της 15 Σεπτεμβρίου, διατηρήθηκε μόνιμη περιπολία δυο Spitfire της 7ης Μοίρας των Νοτιαφρικανικών Αεροπορικών Δυνάμεων πάνω από την Κω για να καλύψει τα αεροσκάφη και τα πλοία μεταφοράς που έφερναν προμήθειες και ενισχύσεις. Μεταξύ αυτών ήταν τα πρώτα στρατεύματα του συντάγματος της RAF που πέταξαν από την υπό Βρετανική Εντολή Παλαιστίνη με εννέα κανόνια Hispano-Suiza HS.404 για αντιαεροπορική άμυνα, ακολουθούμενα δυο ημέρες αργότερα από μια δεύτερη Διμοιρία, η οποία έφερε τις πρώτες από τις αεροπορικές δυνάμεις μαζί με τα όπλα της για την επικείμενη μάχη στο νησί.
Στο έδαφος, η συμμαχική δύναμη αποτελούνταν από το 1ο Τάγμα του Συντάγματος Ελαφρού Πεζικού «Durham» (Durham Light Infantry), έναν λόχο από το 11ο Τάγμα Αλεξίπτωτων της 1ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας, έναν λόχο με άνδρες των ειδικών δυνάμεων του ναυτικού (SBS) και το προσωπικό της RAF, υπό τη διοίκηση του αντισυνταγματάρχη Λ.Ρ.Φ. Κένυον. Η δύναμη ανήλθε σε περίπου 1.600 Βρετανούς (αν και μόνο 1.115 ήταν μαχητές, 880 στο στρατό και 235 στη RAF) και περίπου 3.500 Ιταλοί στρατιώτες από την αρχική φρουρά του νησιού.
Μάχη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γερμανικός εναέριος βομβαρδισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η γερμανική αντεπίθεση ξεκίνησε στις 17 Σεπτεμβρίου με «βαρύ» βομβαρδισμό. Αν και στην αρχή τα μαχητικά αεροσκάφη Messerschmitt 109s και Junkers 88s αντιμετώπισαν δυσκολίες λόγω της παρουσίας των πυροβολητών της RAF στο έδαφος και των Spitfire των Νοτιαφρικανικών Αεροπορικών Δυνάμεων στον αέρα, οι βόμβες της Λουφτβάφε έπληξαν προσωρινά την Αντιμάχεια και έβλαψαν τα Douglas C-47 Skytrains. Μία Ντακότα έπεσε στη θάλασσα και οι επιβάτες της διασώθηκαν αλλά μεταφέρθηκαν και κρατήθηκαν στην Τουρκία.
Οι γερμανικές βομβιστικές επιθέσεις και τα πυρά του πυροβολικού συνέχισαν να παρενοχλούν τη φρουρά τις επόμενες ημέρες. Η Λούφτβαφε πέταξε με 100 αεροσκάφη στην περιοχή του Αιγαίου ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό των αεροσκαφών σε 360. Ενώ η γερμανική αεροπορική κάλυψη βελτιώθηκε, οι Σύμμαχοι μπορούσαν να βασίζονται μόνο σε περιορισμένο αριθμό αεροσκαφών λόγω των αποφάσεων του στρατηγού Άιζενχαουερ σχετικά με τη συμμετοχή των Βρετανών στο μέτωπο του πολέμου στη περιοχή των Βαλκανίων.
Η περιορισμένη κάλυψη αεροσκαφών για την επιχείρηση στην Κω ήταν εντελώς ανεπαρκής και θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην ικανότητα των Βρετανών να υπερασπιστούν το νησί. Κατά τη διάρκεια των εβδομάδων από τις 13 Σεπτεμβρίου έως τις 3 Οκτωβρίου, τα Συμμαχικά αεροσκάφη που υπερασπίζονταν την Κω υπέστησαν πολλές απώλειες από βομβαρδισμούς στο αεροδρόμιο και σε αεροπορικές μάχες. Μέχρι τις 26 Σεπτεμβρίου, η 7η Μοίρα των Νοτιαφρικανικών Αεροπορικών Δυνάμεων είχε στη διάθεση της πλέον μόνο τέσσερα αεροσκάφη που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Η 74η μοίρα της RAF μεταφέρθηκε στην Κω εκείνη τη μέρα
Οι υπερασπιστές της Κω, βρίσκονταν σε δύσκολη θέση γιατί η ιταλική αντιαεροπορική άμυνα ήταν αμελητέα και οι ίδιοι οι πόροι τους ήταν λιγοστοί. Επιπρόσθετα ,η περιοχή γύρω από το αεροδρόμιο που έπρεπε να προστατευθεί ήταν πολύ βραχώδης για να μπορέσουν να κάνουν έργα κάλυψης και δεν υπήρχε χρόνος να χτιστούν τείχη. Οι αεροπορικές επιθέσεις ήταν τόσο σοβαρές που οι απώλειες που υπέστησαν οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές τους ανάγκασαν να αποσυρθούν στις 25 Σεπτεμβρίου.[1]
Επιχείρηση «Πολική αρκούδα »[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την 1η Οκτωβρίου 1943, παρατηρήθηκε συγκέντρωση πλοίων στα λιμάνια της Κρήτης, και νωρίς το επόμενο πρωί ένα βρετανικό αεροσκάφος εντόπισε ένα κομβόι που βρισκόταν σε βόρεια-βόρειο-ανατολική κατεύθυνση στα νοτιοανατολικά της Μήλου. Επείγουσες προμήθειες κατέφτασαν στην Κω από πέντε Ντακότες και τότε ήρθε η είδηση ότι ένας μικρός Γερμανικός στόλος 10 πλοίων βρισκόταν στη θάλασσα. Αυτός ο στολίσκος μετέφερε τακτική στρατιωτική δύναμη αποτελούμενη από μια ομάδα μάχης («Kampfgruppe») της 22ης Μεραρχίας πεζικού στην Κρήτη, καθώς και τις λεγόμενες ειδικές δυνάμεις του «Βρανδεμβούργου» από την ηπειρωτική χώρα, δηλαδή το 1ο Τάγμα αμφίβιων επιχειρήσεων και το 5ο Τάγμα αλεξιπτωτιστών, μέρη του Συντάγματος του Βραδεμβούργου που θα λάμβανε μέρος στην επίθεση, υπό την διοίκηση του στρατηγού Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλλερ.
Στις 04.30 στις 3 Οκτωβρίου άρχισε η εισβολή στην Κω. Μέχρι το μεσημέρι, 1.200 Γερμανοί, καλά οπλισμένοι με ελαφρύ πυροβολικό και θωρακισμένα οχήματα, βρίσκονταν στην ξηρά .Ο βομβαρδισμός από τα Junker 87s πρόσθεσε περαιτέρω δυσκολίες στους υπερασπιστές του νησιού, και το απόγευμα η Αντιμάχεια κατακτήθηκε. Η κύρια γερμανική φάλαγγα εκτιμάται ότι αποτελείτο από επτά μεταφορές, επτά σκάφη προσγείωσης, τρεις καταστροφείς και πολλά καΐκια (αλιευτικά σκάφη) και άλλα μικρά σκάφη. Οι κύριες προσγειώσεις πραγματοποιήθηκαν στο Μαρμάρι και στο Τίνγκατσι (στο βόρειο κεντρικό τμήμα του νησιού) και στον κόλπο Camare (νοτιοδυτικά) με κάποιες μικρότερες στο Forbici και στο Capo Foco (στις βορειοανατολικές και νοτιοανατολικές άκρες του νησιού αντίστοιχα).
Οι αλεξιπτωτιστές προσγειώθηκαν στα δυτικά και στα νότια της Αντιμάχειας. Έως τις 12.00 αναφέρθηκε ότι είχαν προσγειωθεί 1.500 Γερμανοί. Περίπου στις 13.30 πραγματοποιήθηκε μια ακόμη μικρή προσγείωση γερμανικών αλεξιπτωτιστών μιας ομάδας των ειδικών δυνάμεων του «Βρανδεμβούργου» στο κέντρο του νησιού και έφτασαν περισσότερα στρατεύματα δια θαλάσσης. Για τις βρετανικές δυνάμεις η κατάσταση μέχρι τις 18.00 αναφέρθηκε ως κρίσιμη. Το Τάγμα του Συντάγματος Ελαφρού Πεζικού «Durham» (Durham Light Infantry), οι ειδικές δυνάμεις του ναυτικού (SBS) και οι αλεξιπτωτιστές πολέμησαν γενναία αλλά μπροστά στην αριθμητική υπεροχή του εχθρού και την πρόσβαση του σε βαρύτερο εξοπλισμό, αναγκάστηκαν να αποσυρθούν σε θέσεις που κάλυπταν την πόλη, το λιμάνι της Κω και το αεροδρόμιο. Εκείνο το βράδυ οι Γερμανοί επιτέθηκαν στις βρετανικές θέσεις περιορίζοντας τη βρετανική κυριαρχία σε μια μικρή περιοχή γύρω από την πόλη της Κω. Η γερμανική δύναμη είχε ενισχυθεί σε περίπου 4.000 άντρες μέχρι το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου.
Οι ιταλικές και βρετανικές δυνάμεις παραδόθηκαν στις 6 Οκτωβρίου στις 06:00. 1.388 Βρετανοί και 3.145 Ιταλοί συνελήφθησαν ως κρατούμενοι πολέμου,[2] ενώ ο Ιταλός διοικητής του νησιού, ο συνταγματάρχης Φελίτσε Λετζίο, και σχεδόν 100 από τους αξιωματικούς του εκτελέστηκαν. Αυτή η πράξη αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου των Γερμανών. Ένα γερμανικό ανακοινωθέν της 5ης Οκτωβρίου που ανέφερε την παύση των εχθροπραξιών στην Κω, ανέφερε πως οι κρατούμενοι ήταν 600 Βρετανοί και 2.500 Ιταλοί. Μέρος της βρετανικής δύναμης διέφυγε σε γειτονικά νησιά και διασώθηκε τη νύχτα από μονάδα των ειδικών δυνάμεων του βρετανικού πολεμικού ναυτικού.
Eπακόλουθα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κατάληψη της Κω είχε καταστροφικές συνέπειες για τις βρετανικές επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα. Έχοντας στερηθεί την αεροπορική κάλυψη, οι Σύμμαχοι δεν μπορούσαν μακροπρόθεσμα να κρατήσουν τα υπόλοιπα νησιά, ενώ οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Λέρο ένα μήνα αργότερα, ολοκληρώνοντας την κατάκτηση των Δωδεκανήσων στα τέλη Νοεμβρίου. Στο συμπέρασμα της επίσημης αποστολής που κάλυπτε αυτές τις επιχειρήσεις, επισημάνθηκε ότι:
« Αποτύχαμε επειδή δεν μπορούσαμε να εδραιώσουμε χώρους προσγείωσης στην περιοχή των επιχειρήσεων . [...] Η υπεροχή του εχθρού στον αέρα επηρέασε την αποτελεσματικότητα των εναέριων δυνάμεων ,των δυνάμεων της ξηράς και της θάλασσας και όποτε επιθυμούσε ο εχθρός θα μπορούσε να αναπτύξει συγκριτικά μικρές δυνάμεις με αποφασιστικά αποτελέσματα. [...] Εάν υπήρχαν περισσότερα αεροσκάφη, ειδικά μαχητικά μεγάλων αποστάσεων, και με περισσότερη τύχη, οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να έχουν παραταθεί, αλλά μετά την απώλεια της Κω, εάν ο εχθρός ήταν έτοιμος να εκτρέψει την απαραίτητη προσπάθεια, είναι αμφίβολο εάν η Λέρος θα μπορούσε να κρατηθεί επ' αόριστον χωρίς να ξεκινήσουμε μια μεγάλη επιχείρηση για την οποία δεν υπήρχαν δυνάμεις».[3] [4]
Μια άλλη συνέπεια της γερμανικής κατοχής της Κω ήταν η απομάκρυνση της μικρής εδραιωμένης εβραϊκής κοινότητας στα ευρωπαϊκά στρατόπεδα θανάτου. Κανένας από τους Εβραίους δεν επέζησε από τον πόλεμο.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «Kos and Samos». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2016.
- ↑ «Seekrieg 1943, Oktober». www.wlb-stuttgart.de. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ Viscount Cunningham of Hyndhope (1951) σελ. 582-583
- ↑ https://www.thegazette.co.uk/London/issue/38426/supplement/5379 The London Gazette (Supplement). 8 October 1948. σελ. 5379.