Μάρτυρας εγκλήματος (ταινία, 1985)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μάρτυρας εγκλήματος
Witness
ΣκηνοθεσίαΠίτερ Γουέαρ
ΠαραγωγήΈντουαρντ Σ. Φέλντμαν
ΣενάριοEarl W. Wallace και William Kelley
ΠρωταγωνιστέςΧάρισον Φορντ, Κέλι ΜακΓκίλις, Τζόζεφ Σόμερ, Λούκας Χάας, Αλεξάντερ Γκοντούνοφ, Ντάνι Γκλόβερ, Βίγκο Μόρτενσεν, Jan Ladislav Rubes, Φρέντερικ Ρολφ, Πάτι ΛουΠον, Ρόμπερτ Ερλ Τζόουνς, Άνγκους ΜακΊνες, Brent Jennings[1], Τίμοθι Κάρχαρτ[1] και Richard Chaves[1]
ΜουσικήΜωρίς Ζαρ
ΦωτογραφίαΤζον Σιλ
ΜοντάζΤομ Νόμπλ
Εταιρεία παραγωγήςParamount Pictures
ΔιανομήParamount Pictures και Netflix
Πρώτη προβολή1985, 24  Μαΐου 1985 (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Δημοκρατία της Ιρλανδίας)[2] και 8  Φεβρουαρίου 1985 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[3]
Διάρκεια112 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά και Γερμανικά
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Μάρτυρας εγκλήματος (αγγλικά: Witness‎‎) είναι αμερικανική νεο-νουάρ δραματική αστυνομική ταινία του 1985 [4] σε σκηνοθεσία Πίτερ Γουέαρ, και με πρωταγωνιστές τους Χάρισον Φορντ, Κέλι Μακγκίλις, Λούκας Χάας, Ντάνι Γκλόβερ και Βίγκο Μόρτενσεν.

Η ταινία επικεντρώνεται σε έναν ντετέκτιβ της αστυνομίας (Φορντ) που προστατεύει μια γυναίκα Άμις (Μακγκίλις) και τον μικρό γιο της (Χάας), ο οποίος μπαίνει στο στόχαστρο αφού γίνει μάρτυρας μιας άγριας δολοφονίας σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό της Φιλαδέλφειας.

Γυρισμένη το 1984, το Μάρτυρας κατηγορίας κυκλοφόρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες από την Paramount Pictures τον Φεβρουάριο του 1985. Η ταινία συνέχισε να γίνεται μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας πάνω από 116 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Στα 58α Όσκαρ, κέρδισε οκτώ υποψηφιότητες, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας και Α' Ανδρικού Ρόλου για τον Φορντ, καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου και καλύτερου μοντάζ. Ήταν επίσης υποψήφια για επτά Βραβεία Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, κερδίζοντας ένα για τη μουσική του Μωρίς Ζαρ και έξι Χρυσές Σφαίρες. Οι Γουίλιαμ Κέλι και Ερλ Γουόλας κέρδισαν Βραβείο Writers Guild of America για το καλύτερο πρωτότυπο σενάριο και Βραβείο Έντγκαρ καλύτερης κινηματογραφικής ταινίας από τους Mystery Writers of America.

Πλοκή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1984, μια κοινότητα Άμις έξω από το Λάνκαστερ της Πενσυλβάνιας, παρευρίσκεται στην κηδεία του Τζέικομπ Λαπ, ο οποίος πέθανε αφήνοντας πίσω τη σύζυγό του Ρέισελ και τον οκτάχρονο γιο τους Σάμιουελ. Η Ρέιτσελ και ο Σάμιουελ ταξιδεύουν με τρένο για να επισκεφτούν την αδερφή της Ρέιτσελ, η οποία τους οδηγεί στη Φιλαδέλφεια. Ενώ βρίσκονται στον σταθμό περιμένοντας το τρένο, ο Σάμιουελ πηγαίνει στην τουαλέτα και γίνεται μάρτυρας της βάναυσης δολοφονίας ενός μυστικού αστυνομικού.

Ο ντετέκτιβ Τζον Μπουκ και ο συνεργάτης του, αρχιφύλακας Έλτον Κάρτερ, έχουν αναλάβει την υπόθεση. Ρωτούν τον Σάμιουελ, ο οποίος δεν μπορεί να αναγνωρίσει τον δράστη ανάμεσα φωτογραφίες και διαφόρους υπόπτους. Στη συνέχεια, ο Σάμιουελ βλέπει ένα απόκομμα εφημερίδας με τον αξιωματικό Τζέιμς Μακφί να λαμβάνει ένα βραβείο και τη δείχνει στον Μπουκ. Ο Μπουκ ερευνά και ανακαλύπτει ότι ο Μακφί ήταν κάποτε υπεύθυνος για μια κατάσχεση ακριβών χημικών που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή αμφεταμινών στη μαύρη αγορά, αλλά τα στοιχεία έχουν πλέον εξαφανιστεί. Ο Μπουκ υποθέτει ότι ο Μακφί πούλησε τα χημικά σε εμπόρους ναρκωτικών και ότι ο δολοφονημένος ντετέκτιβ ερευνούσε την κλοπή. Ο Μπουκ εκφράζει τις υποψίες του στον αρχηγό της αστυνομίας Πολ Σέφερ, ο οποίος συμβουλεύει τον Μπουκ να κρατήσει την υπόθεση μυστική, μέχρι να δουν πώς να προχωρήσουν. Αργότερα ο Μπουκ πέφτει σε ενέδρα και δέχεται πυροβολισμούς σε ένα γκαράζ από τον Μακφί, ο οποίος τον αφήνει βαριά τραυματισμένο. Δεδομένου ότι μόνο ο Σέφερ γνώριζε τις υποψίες του Μπουκ, συνειδητοποιεί ότι και ο Σέφερ είναι διεφθαρμένος και ότι αυτός ειδοποίησε τον Μακφί.

Γνωρίζοντας πια ότι ο Σάμιουελ και η Ρέιτσελ κινδυνεύουν, ο Μπουκ διατάζει τον συνεργάτη του να αφαιρέσει όλα τα ίχνη των Λαπ από τα αρχεία του και οδηγεί το αγόρι και τη μητέρα του πίσω στην κοινότητά τους, όπου λιποθυμά μπροστά στο αγρόκτημά τους. Ο Μπουκ επιμένει ότι η μετάβαση σε νοσοκομείο θα επιτρέψει στους διεφθαρμένους αστυνομικούς να τον βρουν και θα θέσει τον Σάμιουελ σε κίνδυνο. Ο πεθερός της Ρέιτσελ, Ιλάι, δέχεται απρόθυμα να τον κρύψουν.

Ο Μπουκ αναρρώνει σιγά σιγά με τη φροντίδα τους και αρχίζει να εντάσσεται στην κοινότητα. Αυτός και η Ρέιτσελ έλκονται επίσης ερωτικά, αν και αποφεύγουν να ενεργήσουν με βάση τα συναισθήματά τους. Εντωμεταξύ, ο Σέφερ αναζητά τον Μπουκ επικοινωνώντας με τις αρχές της περιοχής των Άμις, αλλά, καθώς οι κοινότητες Άμις δεν έχουν σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και ελάχιστη επαφή με τον έξω κόσμο, πέφτει επανειλημμένα σε αδιέξοδο.

Ο Μπουκ τελικά πηγαίνει στην πόλη με τον Ιλάι για να χρησιμοποιήσει καρτοτηλέφωνο και να τηλεφωνήσει στο τμήμα του και μαθαίνει ότι ο Κάρτερ έχει σκοτωθεί. Στην πόλη, μια ομάδα παρενοχλεί τους Άμις και ο Μπουκ ανταποδίδει, σπάζοντας την παράδοση των Άμις κατά της βίας. Ο διαπληκτισμός αναφέρεται στην τοπική αστυνομία και τελικά στον Σέφερ.

Την επόμενη μέρα, ο Σέφερ, ο Μακφί και άλλος ένας διεφθαρμένος αστυνομικός, ο Φέργκιουσον, φτάνουν στο αγρόκτημα των Λαπ, παίρνοντας ομήρους τη Ρέιτσελ και τον Ιλάι. Ο Μπουκ ξεγελά τον Φέργκιουσον σε ένα σιλό και τον θάβει κάτω από τόνους καλαμπόκι. Στη συνέχεια, χρησιμοποιεί το όπλο του Φέργκιουσον για να σκοτώσει τον Μακφί. Ο Σέφερ κρατάει τη Ρέιτσελ και τον Ιλάι με την απειλή όπλου, αλλά ο Ιλάι κάνει σήμα στον Σάμιουελ να χτυπήσει το κουδούνι του αγροκτήματος. Ο Μπουκ έρχεται αντιμέτωπος τον Σέφερ που απειλεί να σκοτώσει τη Ρέιτσελ, αλλά το δυνατό κουδούνι έχει καλέσει τους γείτονες. Με τόσους πολλούς μάρτυρες παρόντες, ο Σέφερ τα παρατάει και ο Μπουκ τον συλλαμβάνει.

Ο Μπουκ αποχαιρετά τον Σάμιουελ στα χωράφια, ο Ιλάι του εύχεται να είναι καλά «εκεί έξω ανάμεσα τους Άγγλους» και ο Μπουκ φεύγει.

Διανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Χάρισον Φορντ ως Τζον Μπρουκ
  • Κέλι Μακγκίλις ως Ρέιτσελ Λαπ
  • Λούκας Χάας ως Σάμιουελ Λαπ
  • Γιαν Ρούμπες ως Ιλάι Λαπ
  • Τζόζεφ Σόμερ ως Πολ Σέφερ
  • Ντάνι Γκλόβερ ως Τζέιμς Μακφί
  • Μπρεντ Τζένινγκς ως Έλτον Κάρτερ
  • Βίγκο Μόρτενσεν ως Μόζες Χοχλάιτνερ
  • Τίμοθι Κάρχαρτ ως Ίαν Ζίνοβιτς

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο παραγωγός Έντουαρντ Σ. Φέλντμαν, ο οποίος είχε κλείσει συμφωνία με την 20th Century Fox εκείνη την εποχή, έλαβε για πρώτη φορά το σενάριο για το Μάρτυρας εγκλήματος το 1983. Αρχικά, είχε 182 σελίδες, που ισοδυναμεί με τρεις ώρες επί οθόνης. Το σενάριο, που κυκλοφορούσε αρκετά χρόνια στο Χόλιγουντ, ήταν εμπνευσμένο από ένα επεισόδιο της σειράς Gunsmoke της δεκαετίας του 1970, το οποίο βασίστηκε σε μια ιδέα της μυθιστοριογράφου Πάμελας Γουόλας. [5] [6]

Στον Φέλντμαν άρεσε η ιδέα, αλλά θεωρούσε ότι μεγάλο μέρος του σεναρίου ήταν αφιερωμένο στις παραδόσεις των Άμις, μειώνοντας τις αστυνομικές πτυχές της πλοκής. Οι σεναριογράφοι υπέβαλαν το αναθεωρημένο σενάριο σε λιγότερο από έξι εβδομάδες και ο Φέλντμαν το παρέδωσε στη Fox. [7]

Ο Φέλντμαν έστειλε το σενάριο στον ατζέντη του Χάρισον Φορντ, Φιλ Γκερς, ο οποίος επικοινώνησε με τον παραγωγό τέσσερις ημέρες αργότερα και του απάντησε ότι ο πελάτης του ήταν πρόθυμος να δεσμευτεί για την ταινία. Ο Φέλντμαν τον πλησίασε για μία ακόμη φορά τον Γουάζαν της Fox, αλλά εκείνος επέμεινε ότι όσο κι αν τους άρεσε ο ο Φορντ, δεν τους ενδιέφερε να γυρίσουν μια «αγροτική ταινία». [6]

Ο Φέλντμαν έστειλε το σενάριο σε πολλά στούντιο και απορρίφθηκε από όλα, μέχρι που τελικά η Paramount Pictures εκδήλωσε ενδιαφέρον. Η πρώτη επιλογή του Φέλντμαν για σκηνοθέτη ήταν ο Πίτερ Γουέαρ, αλλά εκείνος συμμετείχε στην παραγωγή του Η ακτή του κουνουπιού και αρνήθηκε. Ο Τζον Μπάνταμ απέρριψε την πρόταση ως "μια ακόμη αστυνομική ταινία", και άλλοι που προσέγγισε ο Φέλντμαν είτε ήταν δεσμευμένοι σε άλλα έργα είτε δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον. Στη συνέχεια, ο Γουέαρ ελευθερώθηκε χρονικά για να σκηνοθετήσει την ταινία, που ήταν η πρώτη του αμερικανική ταινία. [8]

Κάστινγκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Λιν Λίτμαν είχε αρχικά συζητήσει για τη σκηνοθεσία της ταινίας, και παρόλο που αυτό δεν έγινε, συνέστησε τον Λούκας Χάας για τον ρόλο του Σάμιουελ επειδή είχε πρόσφατα συνεργαστεί μαζί του στην ταινία της Η διαθήκη. Ο ρόλος της Ρέιτσελ ήταν ο πιο δύσκολος και αφού ο Γουέαρ απογοητεύτηκε με τα δοκιμαστικά που είχε δει, ζήτησε από την υπεύθυνη κάστινγκ να βρει ηθοποιούς στην Ιταλία γιατί πίστευε ότι θα ήταν πιο «γυναικείοι». Καθώς εξέταζαν κασέτες με δοκιμαστικά από την Ιταλία, ήρθε η Κέλι Μακγκίλις στην ακρόαση και τη στιγμή που φόρεσε το καπέλο και διάβασε μερικές ατάκες, ο Γουέαρ αποφάσισε να την επιλέξει. Η υπεύθυνη κάστινγκ συνέστησε τον παλιό της φίλο Αλεξάντερ Γκούντουνοφ, ο οποίος δεν είχε παίξει ποτέ πριν, αλλά ο Γουέαρ συμφώνησε. 

Ο Βίγκο Μόρτενσεν επιλέχτηκε επειδή ο Γουέαρ πίστευε ότι είχε το σωστό πρόσωπο για τον ρόλο ενός άντρα Άμις. Ο Μόρτενσεν είχε μόλις ξεκινήσει την υποκριτική του καριέρα, οπότε αυτός ήταν ο πρώτος του ρόλος στον κινηματογράφο και έπρεπε να αρνηθεί έναν άλλο ρόλο ως στρατιώτης στη σεξπιρική παραγωγή του Ερρίκο Ε'. [4]

Γυρίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία γυρίστηκε στη Φιλαδέλφεια και στις γύρω κωμοπόλεις. Οι ντόπιοι Άμις συμφώνησαν να εργαστούν ως ξυλουργοί και ηλεκτρολόγοι, αλλά αρνήθηκαν να εμφανιστούν σε ταινίες, έτσι πολλοί από τους κομπάρσους ήταν στην πραγματικότητα μενονίτες. [6]

Κατά την πρόβα κάθε σκηνής, ο Γουέαρ έπαιζε μουσική για να φτιάξει τη διάθεση, θεωρώντας ότι έτσι εμπόδιζε τους ηθοποιούς να σκέφτονται υπερβολικά και τους άφηνε να ακούσουν τοόένστικτά τους. Η σκηνή στον αχυρώνα δεν ήταν παρά μια μικρή παράγραφος στο σενάριο, αλλά ο Γουέαρ θεώρησε ότι ήταν σημαντικό να τονίσει αυτή την πτυχή της κοινοτικής ζωής των Άμις. Γύρισαν τη σκηνή σε μια μέρα και, στην πραγματικότητα, έχτισαν έναν αχυρώνα με τη βοήθεια γερανών. Για να κινηματογραφηθεί η σκηνή στο σιλό, έριξαν πραγματικό καλαμπόκι πάνω στον ηθοποιό, ενώ μια δεξαμενή πεπιεσμένου αέρα ήταν κρυμμένη στο πάτωμα, ώστε να μπορεί ο ηθοποιός να αναπνέει. [4]

Αρχικά, το σενάριο τελείωνε με μια σκηνή όπου ο Μπουκ και η Ρέιτσελ εξηγούσαν στο κοινό τι νιώθουν ο ένας για τον άλλον, αλλά ο Γουέαρ θεώρησε ότι η σκηνή ήταν περιττή και αποφάσισε να μην τη γυρίσει. Τα στελέχη του στούντιο ανησυχούσαν ότι το κοινό δεν θα καταλάβαινε το συμπέρασμα και προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, αλλά ο Γουέαρ επέμενε. [4]

Κυκλοφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μάρτυρας εγκλήματος έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο Λάνκαστερ της Πενσυλβάνιας στις 7 Φεβρουαρίου 1985. [9] Η ταινία προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού στο Φεστιβάλ των Καννών το 1985. [10]

Εισπράξεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία πρωτοκυκλοφόρησε σε 876 κινηματογραφικές αίθουσες στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 8 Φεβρουαρίου 1985 και απέσπασε 4.539.990 δολάρια το πρώτο Σαββατοκύριακο, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση πίσω από τον Μπάτσο του Μπέβερλι Χιλς. Η ταινία συνέχισε να έχει επιτυχία, φτάνοντας στην κορυφή την πέμπτη εβδομάδα κυκλοφορίας της. [11] Τελικά κέρδισε συνολικά 68.706.993 δολάρια στη Βόρεια Αμερική. [12] Διεθνώς, κέρδισε 47,4 εκατομμύρια δολάρια με παγκόσμιο τζίρο 116,1 εκατομμύρια δολάρια.

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον ιστότοπο Rotten Tomatoes, η ταινία έχει βαθμολογία αποδοχής 93% με βάση 41 κριτικές, με μέση βαθμολογία 8,4/10. Η γνώμη των κριτικών του ιστότοπου: «Ένα υπέροχα διασκεδαστικό θρίλερ σε ένα ασυνήθιστο σκηνικό, με τον Χάρισον Φορντ σε μια εκπληκτικά συγκινητική ερμηνεία». [13] Στο Metacritic, η ταινία έχει σταθμισμένο μέσο όρο βαθμολογίας 76 στα 100 με βάση 14 κριτικούς, υποδεικνύοντας "γενικά ευνοϊκές κριτικές". [14]

Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γουίλιαμ Γιούρι συνόψισε την κορυφαία σκηνή της ταινίας σε ένα κεφάλαιο με τίτλο "The Witness" στο βιβλίο του Getting to Peace το 1999 και χρησιμοποίησε τη σκηνή ως σύμβολο της δύναμης των απλών πολιτών να επιλύουν συγκρούσεις και να σταματήσουν τη βία. [15]

Ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Ακίρα Κουροσάβα ανέφερε το Μάρτυρας εγκλήματος ως μία από τις αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών. [16] [17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ανακτήθηκε στις 27  Φεβρουαρίου 2024.
  2. ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0090329/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 14  Απριλίου 2017.
  3. ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0090329/releaseinfo/. Ανακτήθηκε στις 8  Απριλίου 2023.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Keith Clark and Jon Mefford (2005). Witness (DVD). Paramount Pictures. OCLC 949729643. 
  5. ↑ McGivern 2020, σελ. 2.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Feldman 2005.
  7. ↑ Feldman 2005, σελ. 191.
  8. ↑ Feldman 2005, σελ. 188.
  9. ↑ Wright, Mary Ellen (February 12, 2015). «Throwback Thursday: 'Witness' premiered at Fulton 30 years ago». LPN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 4, 2022. https://web.archive.org/web/20220604040259/https://lancasteronline.com/features/throwback-thursday-witness-premiered-at-fulton-30-years-ago/article_50e9324c-b2d6-11e4-ae0c-17a87103bccf.html. 
  10. ↑ «Festival de Cannes: Witness». festival-cannes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2009. 
  11. ↑ Smith, Jeremy (23 Μαΐου 2022). «It Took A Total Re-Write To Make Witness An Oscar Winner». /Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2022. 
  12. ↑ «Witness». Box Office Mojo. Amazon.com. 
  13. ↑ «Witness (1985)». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2021. 
  14. ↑ «Witness Reviews». Metacritic. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ Ury 2000.
  16. ↑ Lee Thomas-Mason. «From Stanley Kubrick to Martin Scorsese: Akira Kurosawa once named his top 100 favourite films of all time». Far Out. Far Out Magazine. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2021. 
  17. ↑ «Akira Kurosawa's Top 100 Movies!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2010. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μάρτυρας_εγκλήματος_(ταινία,_1985)&oldid=10170520"