Μάρκος Βαλέριος Λαιβίνος
| Μάρκος Βαλέριος Λαιβίνος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Marcus Valerius Laevinus (Λατινικά) |
| Γέννηση | 260 π.Χ. ή 254 π.Χ. (περίπου και πιθανώς)[1] Αρχαία Ρώμη |
| Θάνατος | 200 π.Χ. ή 200 π.Χ.[1] Ρώμη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Ρώμη |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Ρωμαίος πολιτικός Ρωμαίος στρατιωτικός |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Gaius Valerius Laevinus[2][3] |
| Οικογένεια | Valerii Laevini |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Πραίτορας Ρωμαίος συγκλητικός (άγνωστη τιμή)[4] Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (220 π.Χ.)[4] |
Ο Μάρκος Βαλέριος Λαιβίνος, λατινικά: Marcus Valerius Laevinus (π. 260 π.Χ – 200 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος ύπατος και διοικητής, που αναδείχθηκε κατά τη διάρκεια του Β' Καρχηδονιακού Πολέμου και του ταυτόχρονου Α' Μακεδονικού Πολέμου. Μέλος του γένους των Βαλερίων, μίας παλαιάς οικογένειας πατρικίων που πιστεύεται ότι μετανάστευσε στη Ρώμη υπό τον βασιλιά των Σαβίνων T. Tάτιο, [5] ο Λαιβίνος έπαιξε αναπόσπαστο ρόλο στην ανάσχεση της μακεδονικής απειλής.
Ιστορικό και πρώιμη σταδιοδρομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήταν γιος του Π. Βαλέριου Λαιβίνου και εγγονός του Π. Βαλέριου Λαιβίνου. [6] Ο τελευταίος μπορεί να ήταν ο ύπατος του 280 π.Χ., τον οποίο νίκησε ο Πύρρος της Ηπείρου στην Ηράκλεια.
Έγινε πραίτωρ της Σικελίας το 227. [7] Ο M. Λαιβίνος εξελέγη για πρώτη φορά ύπατος το 220. Η υπατεία του, ωστόσο, ακυρώθηκε, πιθανότατα λόγω των κατηγοριών για λανθασμένες εκλογές. [7]
Το 215, κατά τη διάρκεια του Β' Καρχηδονιακού Πολέμου, ο Λαιβίνος εξελέγη πραίτωρ των ξένων με διοίκηση των ρωμαϊκών δυνάμεων στην Απουλία. Σταθμένος στο Βρινδήσιον, ο Λαιβίνος διορίστηκε να ενεργεί ως αποτρεπτικός παράγοντας σε οποιαδήποτε πιθανή προέλαση από τον Μακεδόνα βασιλιά, Φιλίππου Ε', ο οποίος είχε συμμαχήσει με τον Καρχηδόνιο στρατηγό Αννίβα Βάρκα, που είχε εισβάλει στην Ιταλία. Ως εκ τούτου, ο Βαλέριος επιφορτίστηκε με την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων στην Αδριατική Θάλασσα, και έτσι ανέλαβε τη διοίκηση του μεγαλύτερου μέρους του ρωμαϊκού στόλου.
Α΄ Μακεδονικός Πόλεμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ως praetor peregrinus, ο Λαιβίνος διοικούσε τον ρωμαϊκό στόλο στα ανοιχτά της Αδριατικής ακτής κατά τη διάρκεια του Α΄ Μακεδονικού Πολέμου , που συνέβη ταυτόχρονα με τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο κατά της Καρχηδόνας.
Η ενασχόληση της Ρώμης με τον πόλεμο κατά της Καρχηδόνας, έδωσε την ευκαιρία στον Φίλιππο Ε' της Μακεδονίας να επεκτείνει την εξουσία του προς τα δυτικά. Μετά τη νίκη των Καρχηδονίων επί της Ρώμης στις Κάννες το 216, ο Φίλιππος Ε΄ έστειλε πρεσβευτές στο στρατόπεδο του Αννίβα στην Ιταλία, για να διαπραγματευτεί μία συμμαχία εναντίον της Ρώμης. Στο ταξίδι τους πίσω στη Μακεδονία, οι απεσταλμένοι συνελήφθησαν από τον Π. Βαλέριο Φλάκκο, διοικητή του ρωμαϊκού στόλου που περιπολούσε στη νότια ακτή της Απουλίας. Μία επιστολή του Αννίβα προς τον Φίλιππο Ε΄, καθώς και οι όροι της συμφωνίας τους, ανακαλύφθηκε, προς μεγάλη απογοήτευση της Ρώμης.
Ο Λαιβίνος, ο οποίος βρισκόταν στο Βρινδήσιον, έλαβε τη διοίκηση δύο λεγεώνων και ενός στόλου 55 πλοίων. Με αυτά, του ανατέθηκε η φύλαξη των ιταλικών ακτών της Αδριατικής, και η παρακολούθηση των κινήσεων του Φιλίππου Ε΄. Αν ήταν εχθρικές, ο Λαιβίνος επρόκειτο να διασχίσει την Αδριατική και να κρατήσει τον Φίλιππο Ε΄ περιορισμένο στη Μακεδονία, έτσι ώστε να τον εμποδίσει να παράσχει οποιαδήποτε βοήθεια στον Αννίβα στην Ιταλία. [8]
Καθ' όλη τη διάρκεια του 214 οι δυνάμεις του Λαιβίνου παρείχαν βοήθεια σε αρκετούς Ρωμαίους συμμάχους που ήταν υπό τη μακεδονική απειλή. Ανέκτησε επιτυχώς το Ωρικόν από τους Μακεδόνες, πραγματοποιώντας επίθεση τη νύχτα, στήνοντας έτσι ενέδρα στον στρατό του Φιλίππου Ε΄. [9] Σύμφωνα με τον Λίβιο, οι Μακεδόνες τον φοβόντουσαν τόσο πολύ, που έκαψαν τις βάρκες τους, για να αποφύγουν να αντιμετωπίσουν ξανά τα πλοία του. Ο Λαεβίνος ανακούφισε επίσης την πολιορκία της Απολλωνίας, και έσωσε τον Τάραντα (Tarentum).
Η Αιτωλική Συμπολιτεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απασχολημένη από τη συνεχιζόμενη σύγκρουση με τον Αννίβα και τους Καρχηδόνιους, η Ρώμη δεν μπόρεσε να στείλει μία δύναμη αρκετά μεγάλη, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη μακεδονική απειλή. Αντίθετα, αποφάσισαν να συνάψουν συμμαχία με έναν από τους μακροχρόνιους εχθρούς της Μακεδονίας στην Ελλάδα, τους Αιτωλούς.
Το 212 π.Χ. ο Λαιβίνος στάλθηκε για να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις τόσο με την Αιτωλική Συμμαχία όσο και με τον Άτταλο Α' της Περγάμου, οι οποίες ολοκληρώθηκαν επιτυχώς το φθινόπωρο του 211. Οι διατάξεις της συνθήκης ήταν γενναιόδωρες προς τους Αιτωλούς, αλλά αναμενόταν να κάνουν το μεγαλύτερο μέρος των μαχών, με τη Ρώμη να παρέχει ναυτική υποστήριξη.
Μετά τη συμφωνία, ο Λαιβίνος δεν έχασε χρόνο. κατέλαβε τη Ζάκυνθο και τις Αρκανανικές πόλεις Οινιάδες και Νάσος, πριν ξεχειμωνιάσει στην Κέρκυρα.
Κυβερνήτης της Σικελίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα τέλη του 211 ο Λαιβίνος στάλθηκε στη Σικελία ως κυβερνήτης στη θέση του M. Κλαύδιου Μάρκελλου. Εκείνη την εποχή, ένας αξιωματικός του Καρχηδονιακού στρατού στη Σικελία, ονόματι Μουτίνης, Λιβυο-Φοίνικας και όχι καθαρόαιμος Καρχηδόνιος, είχε αντικατασταθεί ως διοικητής του Νουμιδικού ιππικού. Πρόδωσε τον Ακράγαντα (Agrigentum) στους Ρωμαίους, ως εκδίκηση για τον υποβιβασμό του. Σύμφωνα με τον Λίβιο, ο Λαιβίνος μεταχειρίστηκε βάναυσα τους κορυφαίους πολίτες της πόλης, για να τους κάνει παράδειγμα. Λίγο αργότερα, έλαβε εθελοντικές παραδόσεις από 40 πόλεις της Σικελίας, και κατέλαβε άλλες 26 με προδοσία ή βία, τερματίζοντας έτσι τον πόλεμο στη Σικελία.
210 π.Χ. ύπατος και ανθύπατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αξίωμα υπάτου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την επόμενη άνοιξη, ενώ πολιορκούσε την Αντίκυρα στον Κορινθιακό κόλπο, ο Λαιβίνος έλαβε την είδηση ότι είχε εκλεγεί εν τη απουσία του (in absentia) ύπατος, με συνάδελφό του τον Μ. Κλαύδιο Μάρκελλο (IV). [6] Ο Π. Σουλπίκιος ανέλαβε τα καθήκοντά του στην ανατολή, και ο Λαιβίνος αποσύρθηκε στη Ρώμη.
Ο Λίβιος περιγράφει τόσο τον Λαιβίνο, όσο και τον Μάρκελλο ως «λάτρεις του πολέμου... υπερβολικά δραστήριους και ορμητικούς» και δηλώνει ότι πιθανότατα θα επέτρεπαν τη συνέχιση του πολέμου κατά της Καρχηδόνας και της Μακεδονίας , κάτι που, πράγματι, το έκαναν. Η εκλογή τους βαρύνθηκε από διαμάχες, καθώς ο Μάρκελλος κατηγορήθηκε από τους Συρακούσιους ότι διέπραξε πράξεις ωμότητας στη Σικελία. Αν και κρίθηκε αθώος, η Σύγκλητος αντάλλαξε τις εντολές των υπάτων, στέλνοντας τον Μάρκελλο να πολεμήσει τον Αννίβα, και τοποθετώντας τον Λαιβίνο επικεφαλής της Σικελίας.
Δωρεές Συγκλητικών στο δημόσιο ταμείο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ενώ ο Λαιβίνος βρισκόταν στη Ρώμη, βρέθηκε αντιμέτωπος με την έλλειψη δημόσιων πόρων και την οδυνηρή κατάσταση του δημόσιου ταμείου μετά από χρόνια πολέμου. Σε απάντηση σε αυτό, οι ύπατοι απαίτησαν από τους πολίτες να παρέχουν κεφάλαια στο ταμείο, για τη χρηματοδότηση της στρατολόγησης των κωπηλατών. Οι πολίτες, ωστόσο, στάθηκαν σθεναρά εναντίον αυτού, αφού τα ίδια μέτρα είχαν εφαρμοστεί το 214 με μικρή επιτυχία, και η Σύγκλητος απέσυρε το σχέδιο.
Λόγω της σοβαρότητας της κατάστασης, ο Λίβιος καταγράφει ότι ο Λαιβίνος πρότεινε στους συγκλητικούς να επωμιστούν αυτά τα έξοδα. Οι συγκλητικοί συμφώνησαν τελικά, δωρίζοντας πολλά από τα πολύτιμα μέταλλά τους. Οι ιππείς μιμήθηκαν το παράδειγμά τους, συγκέντρωσαν αρκετά κεφάλαια για τους κωπηλάτες και οι ύπατοι έπλευσαν στις αντίστοιχες επαρχίες τους. Ωστόσο, μετά την υπατεία του, ο Λαιβίνος πρότεινε να επιστραφούν στους συγκλητικούς αυτές οι δωρεές σε τρία στάδια. Μόνο τα δύο πρώτα όμως αποπληρώθηκαν, καθώς η τρίτη δόση ήρθε σε μία άλλη περίοδο οικονομικής αστάθειας.
Οι υπατικές εκλογές για το 209
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Καθώς ήταν απαραίτητο τουλάχιστον ένας ύπατος να προεδρεύει στην εκλογή των διαδόχων τους, ο Λαιβίνος επέστρεψε από τη Σικελία στη Ρώμη, για να διεξαγάγει τις υπατικές εκλογές για το 209. Η Σύγκλητος πιθανότατα τον έστειλε αντί για τον Μάρκελλο, καθώς είχε κατακτήσει τη Σικελία εκείνη την εποχή, ενώ η μάχη του Μάρκελλου εναντίον του Αννίβα ήταν ακόμη σε εξέλιξη. [10]
Στη Ρώμη, ο Λαιβίνος έλαβε πληροφορίες σχετικά με ένα καρχηδονιακό σχέδιο για την ανάκτηση της Σικελίας, και επιθυμούσε να επιστρέψει εκεί το συντομότερο δυνατό. [11] Σε απάντηση, η Σύγκλητος του ζήτησε να ονομάσει έναν δικτάτορα, που θα διεξαγάγει τις εκλογές ερήμην του. Ο Λαιβίνος όρισε τον εξάδελφό του M. Βαλέριο Μεσάλλα, έπαρχο του στόλου (praefectus classis) του, αλλά η Σύγκλητος αρνήθηκε, καθώς δεν βρισκόταν στην Ιταλία. Απογοητευμένος, ο Λαιβίνος επέστρεψε κρυφά στη Σικελία. [11]
Ο Λαιβίνος είχε απαγορεύσει στους τριβούνους να υποβάλουν πρόταση στον λαό για τον διορισμό δικτάτορα, αλλά καθώς δεν βρισκόταν πλέον στην Ιταλία, οι τριβούνοι αγνόησαν την εντολή του. Έτσι, ο Κ. Φούλβιος Φλάκκος εξελέγη δικτάτορας, με τον Π. Λικίνιο Κράσσο Δίβη ως διοικητή του ιππικού (magister equitum).
Ανθύπατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την υπατεία του, ο Λαιβίνος έλαβε απεριόριστη εξουσία (imperium) ως ανθύπατος στη Σικελία, διατηρώντας το αξίωμα μέχρι το 206. Εκεί διοικούσε έναν στόλο, έλαβε στρατεύματα από ηττημένους ιταλικούς στρατούς, και του ανατέθηκε η φύλαξη της προμήθειας σιτηρών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προώθησε ενεργά τη γεωργία στη Σικελία, αποκαθιστώντας την καλλιέργεια σιτηρών. Το 209 μπόρεσε να στείλει προμήθειες στη Ρώμη , και ο Πολύβιος δηλώνει ότι εξασφάλιζε σημαντικό μέρος της προμήθειας σιτηρών για το μέλλον.
Ο Λαιβίνος οδήγησε επίσης περιστασιακά τον στόλο του στην Αφρική για επιδρομές, και για μάχη εναντίον των Καρχηδονιακών στόλων.
Μετέπειτα σταδιοδρομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πηγές που εξιστορούν την μετέπειτα σταδιοδρομία του Λαιβίνου, είναι σπάνιες. Ωστόσο, από ό,τι σώζεται είναι δυνατό να κατασκευαστεί μία σύντομη επισκόπηση των τελευταίων ετών του.
Το 205, μετά την ανάκλησή του στην Ιταλία τον προηγούμενο χρόνο, φαίνεται ότι ο Λαιβίνος συμμετείχε στη ρωμαϊκή πρεσβεία, που είχε επιφορτιστεί με τη μεταφορά του ιερού λίθου της Κυβέλης από τη Φρυγία πίσω στην πρωτεύουσα, ως απάντηση σε έναν χρησμό των Σιβυλλικών Βιβλίων.
Το 203 ο Λαιβίνος προέτρεψε τη Σύγκλητο να παραμερίσει την ειρήνη, που είχε διαπραγματευτεί ο Π. Κορνήλιος Σκιπίων με τους Καρχηδονίους. Η πρότασή του πέρασε, αλλά οι όροι του Σκιπίωνα επικυρώθηκαν αργότερα.
Μετά από αυτό, φαίνεται ότι ο Λαιβίνος στάλθηκε στην Ελλάδα το 200, και απεβίωσε αργότερα το ίδιο έτος. [7]
Περί των πηγών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αν και γράφτηκε 150 χρόνια μετά τα γεγονότα της ζωής του Λαιβίνου, η αφήγηση του Λίβιου για τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο παρέχει την πιο λεπτομερή αφήγηση της σταδιοδρομίας του Λαιβίνου. Πρέπει, ωστόσο, να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στη φιλορωμαϊκή προκατάληψη του Λίβιου, που τείνει να τονίζει τη ρωμαϊκή νίκη και αρετή.
Άλλες αρχαίες μαρτυρίες που αναφέρονται στον Λαιβίνο περιλαμβάνουν αυτές του Πολύβιου, του Ευτρόπιου, του Πλούταρχου, του Κικέρωνα και του Γ. Ι. Σολίνου.
Δεν υπάρχει σύγχρονο ιστορικό έργο που να ασχολείται αποκλειστικά με τον Λαιβίνο, αλλά εμφανίζεται σε αφηγήσεις και αναλύσεις των Καρχηδονιακών Πολέμων. Αυτά περιλαμβάνουν το Βοήθημα των Καρχηδονιακών Πολέμων του Ντέξτερ Χόγιος (2011), το Η Ρώμη και η Μεσόγιος 209–146 π.Χ. του Nάθαν Ρόζενσταϊν (2012), το Πολίτευμα, Κοινωνία και Λαϊκοί Ηγέτες στη μέση Δημοκρατική Ρώμη 241-167 π.Χ. της Ραχήλ Φάιγκ Φίσνια (1996),και το Ρωμαϊκή Πολιτική 220-150 π.Χ. του Χ. Χ. Σκούλαρντ (1973). Το Αξιωματούχοι της Ρωμαικής Δημοκρατίας (1951–1960) του T. Ρόμπερτ Σ. Μπρώτον παρέχει μία επισκόπηση των πολιτικών αξιωμάτων που κατείχε ο Λαιβίνος.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 807. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2021.
- ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 807. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2021.
- ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 1200. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2021.
- ↑ 4,0 4,1 Thomas Robert Shannon Broughton: «The Magistrates of the Roman Republic» (Αγγλικά) Αμερικανική Φιλολογική Εταιρεία. 1951. ISBN-10 0-89130-812-1.
- ↑ Elvers, Karl-Ludwig (2006). «Valerius». Brill Online Reference. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ 6,0 6,1 Broughton, T. Robert S. (1951–1960). The Magistrates of the Roman Republic. American Philological Association. σελίδες 277.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Briscoe, John (2012). «Valerius (RE 211) Laevinus, Marcus». M. Valerius Laevinus. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954556-8. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2017.
- ↑ Hoyos, Dexter (2011). A Companion to the Punic Wars. Hoboken, NJ: Blackwell Publishing Ltd. σελ. 325.
- ↑ Rosenstein, Nathan (2012). Rome and the Mediterranean 290-146BC. Edinburgh: Edinburgh University Press. σελ. 155.
- ↑ Feig Vishnia, Rachel (1996). State, Society, and Popular Leaders in Mid-Republican Rome, 241-267BC. London: Routledge. σελίδες 27.
- ↑ 11,0 11,1 Scullard, H.H. (1973). Roman Politics, 220-150BC. Oxford: Clarendon Press. σελ. 69.