Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λουτρά του Κωνσταντίνου (Ρώμη)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 41°53′54.2″N 12°29′16.4″E / 41.898389°N 12.487889°E / 41.898389; 12.487889

Λουτρά του Κωνσταντίνου (Ρώμη)
Χάρτης
Είδοςθέρμες, αρχαιολογική θέση και αρχαία ρωμαϊκή κατασκευή
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°53′54″N 12°29′16″E
Διοικητική υπαγωγήΡώμη
ΧώραΙταλία
Commons page Πολυμέσα

Τα Λουτρά του Κωνσταντίνου ή Θέρμαι Κωνσταντινιαναί (λατινικά: Thermae Constantinianae) ήταν δημόσιο συγκρότημα λουτρών που κτίστηκε στον λόφο Κουιρινάλιο της Ρώμης, δίπλα στον ποταμό Τίβερη, από τον Κωνσταντίνο Α΄, πιθανότατα πριν από το 315.[1]

Η Αρχαία Κωνσταντινούπολη και η Αρλ είχαν επίσης συγκροτήματα γνωστά ως Λουτρά του Κωνσταντίνου.

Κατασκευή και σχέδιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κάτοψη των Λουτρών του Κωνσταντίνου στη Ρώμη.

Το τελευταίο από τα συγκροτήματα λουτρών της Ρώμης, κατασκευάστηκαν στον ακανόνιστο χώρο που περικλείονταν από το vicus Longus, το Alta Semita, το clivus Salutis και το vicus laci Fundani. Και καθώς αυτός βρισκόταν σε ένα πλάγιο λόφο, ήταν απαραίτητο να κατεδαφιστούν τα σπίτια του 4ου αι., στη συνέχεια στην τοποθεσία (κάτω από τα οποία υπάρχουν ερείπια σπιτιών του 2ου και 3ου αιώνα) και να γίνει ένα τεχνητό επίπεδο πάνω από τα ερείπιά τους.[2] Εξαιτίας αυτών των ιδιόμορφων συνθηκών, αυτές οι θερμές διέφεραν ως προς το σχέδιο από όλες τις άλλες στην πόλη: δεν υπήρχαν προθάλαμοι εκατέρωθεν του θερμού μέρους (caldarium), για παράδειγμα, καθώς το κτίριο ήταν πολύ στενό. Το κτίριο είχε προσανατολισμό βορρά-νότου, έτσι ώστε να θερμαίνεται χρησιμοποιώντας τον ήλιο, με κύριες εισόδους στη δυτική πλευρά, όπου υπήρχε μια σειρά σκαλοπατιών από την κορυφή του λόφου μέχρι το Άρεως Πεδίο και στη μέση της βόρειας πλευράς.

Καθώς η κύρια δομή καταλάμβανε όλο το χώρο μεταξύ των δρόμων στα ανατολικά και δυτικά, ο συνηθισμένος περίβολος αντικαταστάθηκε από ένα περίκλειστο χώρο στην πρόσοψη, που οριοθετήθηκε στα βόρεια από μια καμπύλη γραμμή, μια περιοχή που καταλαμβάνεται τώρα από το Παλάτσο ντελα Κονσούλτα. Το ψυχρό μέρος (frigidarium) φαίνεται ότι είχε τον μακρύτερο άξονά του ευθυγραμμισμένο βόρεια και νότια, αντί για ανατολικά και δυτικά, και πίσω του ήταν το χλιαρό μέρος (tepidarium) και το caldarium, και τα δύο κυκλικού σχήματος.

Η μόνη αναφορά σε αυτά τα λουτρά στην αρχαία γραμματεία είναι στον Aμιανό Μαρκελίνο[3], αν και αναφέρονται στο Δρομολόγιο του Άινσηντελν (1.10; 3.6; 7.11).

Τα λουτρά βλάφτηκαν πολύ από πυρκαγιά και σεισμό έναν αιώνα μετά την κατασκευή τους. Αποκαταστάθηκαν το 443 από τον έπαρχο της πόλης Πετρόνιο Περπένα Μάγνο Κουαδρατίνο, οπότε είναι πιθανό ότι τα κολοσσιαία αγάλματα των Διόσκουρων και των αλόγων, τώρα στην πλατεία του Κυρηναλίου, είχαν στηθεί μέσα τους.[4] Τα Λουτρά του Κωνσταντίνου παρέμειναν πιθανώς σε χρήση μέχρι τον Γοτθικό Πόλεμο (535–554), όταν όλα -εκτός από ένα- από τα υδραγωγεία προς την πόλη της Ρώμης κόπηκαν από τους Οστρογότθους.

Αρκετό μέρος της κατασκευής στεκόταν στις αρχές του 16ου αι. για να επιτρέψει σχέδια και γραφήματα από αρχιτέκτονες εκείνης της περιόδου. Αυτές είναι οι κύριες πηγές της γνώσης μας για το κτίριο.[5] Τα ερείπια καταστράφηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου το 1605–1621 κατά την κατασκευή του παλάτσο Ροσπιλιόζι, αλλά ορισμένα ίχνη βρέθηκαν έναν αιώνα αργότερα,[6] και το 1870.[7] Μερικά από αυτά μπορείτε τώρα να τα δείτε κάτω από το ΚΑζίνο ντελ' Αουρόρα.

Στον χώρο αυτών των θερμών βρέθηκαν αξιόλογα έργα τέχνης, μεταξύ των οποίων:

  • Τα χάλκινα αγάλματα ενός πυγμάχου και ενός άγνωστου ελληνιστικού πρίγκιπα τώρα στο Παλάτσο Μάσιμο αλα Τέρμε του Εθνικού Ρωμαϊκού Μουσείου.
  • Δύο αγάλματα του Κωνσταντίνου Α΄, το ένα στεγάζεται τώρα στον νάρθηκα της Βασιλικής του Σαν Τζιοβάνι στο Λατεράνο και το άλλο στα Μουσεία του Καπιτωλίου με άγαλμα τού γιου του Κωνστάντιου Β'.
  • Τοιχογραφίες, στο Παλάτσο Ροσπιλιόζι μέχρι περίπου το 1929 και τώρα στο Mουζέο ντελε Τέρμε - αυτές ανήκουν σε παλαιότερο κτίριο, ίσως το Domus Claudiorum.
  • Τα αλληγορικά αγάλματα των ποταμών Νείλου και Τίβερη πλαισιώνουν τη σκάλα που οδηγεί στο Παλάτσο Σενατόριo στην Πιάτσα ντελ Καπιτόλιo.
  • Τα υπερμεγέθη αγάλματα του Κάστορα και του Πολυδεύκη, γνωστά ως «δαμαστές ίππων» που διακοσμούν τη Φοντάνα ντι Μόντε Καβάλο στην Πιάτσα ντελ Κουιρινάλε.
  • Για τις θερμές γενικά, βλέπε H. Jordan, Topographie der Stadt Rom, σελ. 438-441; Rheinisches Museum fur Philologie, Neue Folge, 1894, 389-392; Jord. II.526-528; O. Gilbert, Geschichte und Topographie der Stadt Rom in Altertum (Λειψία, 1883–1890), τόμ. III σελ. 300; Εγκυκλοπαίδεια Πάουλυ-Βίσοβα, vol. IV, 962-963; Reber, Die Ruinen Roms, 2η έκδ. (Λειψία, 1879), σελ. 496-500; Canina Ed. iv. pls. 220-222; Memorie della Classe di Scienze Morali, Storiche e Philologiche della R. Accademia dei Lincei, series 5, 17 (1909), σελ. 534, 535.
  • [1], από το Platner's Topographical Dictionary of Ancient Rome
  1. Aurelius Victor Caes. 40: a quo ad lavandum institutum opus ceteris haud multo dispar; Not. Reg. VI
  2. Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma 1876, pp. 102‑106
  3. xxvii.3.8: cum collecta plebs infima domum prope Constantinianum lavacrum iniectis facibus incenderat
  4. Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Romische Abteilung, 1898, pp. 273‑274; 1900, pp. 309‑310
  5. See especially Serlio, Architettura iii.92; Palladio, Le Terme, pl. XIV.; Dupérac, Vestigii, pl. 32; R. Lanciani, Storia degli Scavidi Roma (Rome, 1902-12), Vol. III, pp.196‑197; Ant. van den Wyngaerde, Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma 1895, pls. VI.-xiii.; H. Jordan, Topographie der Stadt Rom in Altertum (Berlin: 1906), Vol. I Part 3, p. 439 n 131
  6. Bullettino della Commissione Archeologica Comunale di Roma, 1895, p. 88; H. Jordan, Topographie der Stadt Rom, Vol. I, Part 3, p. 440, n133
  7. Notizie degli Scavi di Antichita comunicate alla R. Accademia dei Lincei 1876, 55, 99; 1877, 204, 267; 1878, 233, 340