Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας
Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας | |
---|---|
![]() | |
Περίοδος | 22 Ιουλίου 1461 - 30 Αυγούστου 1483 |
Στέψη | 15 Αυγούστου 1461 Καθεδρικός Ναός της Ρενς |
Προκάτοχος | Κάρολος Ζ΄ |
Διάδοχος | Κάρολος Η΄ |
Γέννηση | 3 Ιουλίου 1423 Μπουρζ, Γαλλία |
Θάνατος | 30 Αυγούστου 1483 (60 ετών) Château de Plessis-lez-Tours, Βασίλειο της Γαλλίας |
Σύζυγος | Μαργαρίτα των Στιούαρτ Καρλόττα της Σαβοΐας |
Απόγονοι | Άννα Ιωάννα Κάρολος Η΄ της Γαλλίας |
Οίκος | Οίκος των Βαλουά |
Πατέρας | Κάρολος Ζ΄ της Γαλλίας |
Μητέρα | Μαρία του Ανζού |
Θρησκεία | Ρωμαιοκαθολικός |
![]() | |
δεδομένα ( ) |
Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ ο Συνετός (γαλλική γλώσσα: Louis XI le Prudent, Μπουρζ, 3 Ιουλίου 1423 - 30 Αυγούστου 1483) ήταν βασιλιάς της Γαλλίας (1461-1483). Ήταν γιος και διάδοχος του Καρόλου Ζ΄ της Γαλλίας και της Μαρίας του Ανζού.[1] Γεννήθηκε την εποχή που το Βασίλειο της Αγγλίας είχε υπό την κατοχή του τη βόρεια Γαλλία. Ο πατέρας του Κάρολος Ζ΄ διατηρούσε μονάχα τα κεντρικά και νότια εδάφη της χώρας. Εγγονός από τη μεριά της μητέρας του, Γιολάντας της Αραγωνίας, ισχυρότατης γυναίκας που βοήθησε τον πατέρα του να ανακαταλάβει το Παρίσι και τα βόρεια εδάφη. Με τον γάμο του με τη Μαργαρίτα Στιούαρτ (1436), κόρη του Ιακώβου Α΄ της Σκωτίας, ισχυροποίησε τη θέση του. Το 1440 πήρε μέρος σε επανάσταση κατά τού πατέρα του, με στόχο να τον ελέγξει και να κηρυχθεί ο ίδιος αντιβασιλιάς. Το κίνημα απέτυχε: ο Λουδοβίκος υποτάχθηκε στον Κάρολο Ζ', που τον συγχώρησε. Συνέχισε τη στρατιωτική του δράση, αλλά και το μίσος προς τον πατέρα του, ο οποίος τον εξόρισε στην επαρχία του Ντωφινέ. Πατέρας και γιος δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ. Ο δελφίνος αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς, προσπαθώντας συνέχεια με κάθε μέσο να προκαλέσει ζημιά στον πατέρα του, Κάρολο Ζ'. Η σύζυγός του, Μαργαρίτα, υποστήριζε τον Κάρολο Ζ', αφού ο πεθερός της την εκτιμούσε πάντοτε έντονα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί έντονο μίσος και στο ζεύγος. Η Μαργαρίτα έπεσε σε μεγάλη μελαγχολία, λόγω της ανυποληψίας που της είχε ο δελφίνος Λουδοβίκος και οι υποστηρικτές του, και τελικά αυτή απεβιωσε πρόωρα (1445).
Στις 14 Φεβρουαρίου 1451 νυμφεύτηκε για δεύτερη φορά, χωρίς τη συγκατάθεση τού Καρόλου Ζ΄, την 8χρονη Καρλόττα της Σαβοΐας. Ο Κάρολος Ζ' με στρατό ετοιμάστηκε να καταδιώξει τον γιο του στο Ντωφινέ. Ο Λουδοβίκος ΙΑ' βρήκε καταφύγιο στην Αυλή του θείου του, Φιλίππου Γ΄ της Βουργουνδίας, και τού γιου του, Καρόλου, στο Κάστρο της Γένεπας. Ο Βασιλιάς εξοργίστηκε από την πράξη αυτή, απειλώντας τον Φίλιππο Γ' και προειδοποιώντας τον ότι έδωσε καταφύγιο σε "μια αλεπού που θα φάει τα πρόβατά του". Το 1461, με την αναγγελία τού θανάτου τού πατέρα του, έσπευσε να καταλάβει τον θρόνο, και να προλάβει τον αδελφό του Κάρολο. Η μεγάλη του δραστηριότητα σε συνομωσίες, όπως τον κατηγόρησαν οι εχθροί του, τού έδωσαν το προσωνύμιο "ο πονηρός" ή "η παγκόσμια αράχνη". Ο δούκας Κάρολος της Βουργουνδίας επαναστάτησε εναντίον του Λουδοβίκου ΙΑ΄. Ο βασιλιάς ωστόσο μπόρεσε να τον απομονώσει από τους Άγγλους συμμάχους του, και υπέγραψε με τον Εδουάρδο Δ΄ της Αγγλίας τη Συνθήκη του Πικινύ (1475) με την οποία έληξε ο Εκατονταετής Πόλεμος. Με τον θάνατο τού Καρόλου στη μάχη του Νανσύ (1477), ο κλάδος της Βουργουνδίας εξέλιπε από άρρενα μέλη, και ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ βρήκε την ευκαιρία να καταλάβει όλα τα κάστρα τού Καρόλου, ανάμεσα στα οποία τη Βουργουνδία και την Πικαρδία. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ κατόρθωσε πλέον χωρίς εξωτερικούς εχθρούς να υποτάξει τους επαναστάτες, να ενισχύσει τη βασιλική εξουσία και να επιτύχει την οικονομική ανάπτυξη. Πέθανε στις 30 Αυγούστου 1483 και τον διαδέχθηκε ο ανήλικος γιος του Κάρολος Η΄.
Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την εποχή που γεννήθηκε ο Λουδοβίκος, ο Εκατονταετής Πόλεμος ήταν στο αποκορύφωμα: οι Άγγλοι κατείχαν ολόκληρη τη βόρεια Γαλλία με το Παρίσι, και το βασίλειο τού πατέρα του είχε περιοριστεί στον νότο.[2] Η γιαγιά του, Γιολάντα της Αραγωνίας, μια πολύ δυναμική γυναίκα, είχε σημαντική συμβολή στην εκδίωξη των Άγγλων. Λίγες ημέρες μετά τη γέννησή του, ο Λουδοβίκος βαπτίστηκε στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου (4 Ιουλίου 1423). Ο γαλλικός στρατός γνώρισε ταυτόχρονα νέα συντριβή από τους Άγγλους.[3] Σε λίγο ο συμμαχικός στρατός των Άγγλων και των Βουργουνδών απείλησε την ίδια την Μπουρζ όπου αυτός έμενε. Την εποχή που ήταν βασιλιάς ο παππούς του, ο Κάρολος ΣΤ΄ της Γαλλίας (1380-1422), το Δουκάτο της Βουργουνδίας ήταν πανίσχυρο, και είχε γίνει ανεξάρτητο από το Γαλλικό στέμμα.[4] Ο Φίλιππος Γ΄ δούκας της Βουργουνδίας κυβερνούσε μιά απέραντη περιοχή, που επεκτεινόταν από τη Βόρεια Θάλασσα στα βόρεια μέχρι την Οροσειρά του Ιούρα στα νότια, και από τον ποταμό Σομ στα δυτικά μέχρι τον ποταμό Μοζέλλα στα ανατολικά.[5] Την εποχή του Εκατονταετούς Πολέμου, οι Βουργουνδοί είχαν συμμαχήσει με τους Άγγλους εναντίον τού βασιλιά τους.[6] Σε ηλικία 6 ετών, ενώ ο ίδιος βρισκόταν στο Λος (1429) η Ιωάννα της Λωρραίνης οδήγησε τους Γάλλους σε νίκη επί των Άγγλων την πολιορκία της Ορλεάνης, πράγμα που ανέστρεψε την τύχη του Εκατονταετούς Πολέμου.[3] Η Ιωάννα της Λωρραίνης οδήγησε κατόπιν τους Γάλλους σε άλλες δύο σημαντικές νίκες ενάντια στους Άγγλους.[6] Το Παρίσι ωστόσο ανακαταλήφθηκε μετά τον θάνατό της, όπου μπήκε θριαμβευτικά στην πόλη ο μικρός Λουδοβίκος με τον πατέρα του (12 Νοεμβρίου 1437).[7] Ο Λουδοβίκος μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που το βασίλειο της Γαλλίας ήταν αδύναμο: θεώρησε τον πατέρα του ανίκανο, και στράφηκε εναντίον του.
Γάμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο μικρός Λουδοβίκος συνάντησε τη Μαργαρίτα Στιούαρτ, κόρη του Ιάκωβου Α΄ της Σκωτίας, που ο πατέρας του είχε επιλέξει νύφη για διπλωματικούς λόγους.[8] Δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις πρώτες σχέσεις μεταξύ τους, λέγεται ότι τα συναισθήματα τους ήταν αρνητικά. Οι ιστορικοί λένε ότι ο Λουδοβίκος είχε την τάση να μισεί την πρώτη του σύζυγο, αλλά συμμετείχε πρόθυμα στην τελετή του γάμου, και έκανε την τυπική αγκαλιά μετά την πρώτη τους συνάντηση. Ο γάμος του Λουδοβίκου με τη Μαργαρίτα ήταν αποτέλεσμα της μεσαιωνικής βασιλικής διπλωματίας, και ανταποκρινόταν στην πτώση του κύρους της γαλλικής μοναρχίας εκείνη την εποχή. Η τελετή, πολύ φτωχή για την εποχή, έγινε στο παρεκκλήσιο του Κάστρου της Τουρ (25 Ιουνίου 1436) υπό την επίβλεψη του Ρενώ της Σαρτρ, αρχιεπισκόπου της Ρενς.[9] Ο 13χρονος Λουδοβίκος φαινόταν σαφώς πιο ώριμος από την 11χρονη νύφη του, την οποία χρησιμοποιούσαν οι συγγενείς τού συζύγου της σαν κούκλα.[9] Οι Σκωτσέζοι καλεσμένοι αποχώρησαν από την αίθουσα, μόλις ολοκληρώθηκε η τελετή. Στην πραγματικότητα οι Γάλλοι ήταν ανίκανοι οικονομικά να προχωρήσουν σε μεγαλοπρεπείς εορτασμούς, αλλά οι Σκωτσέζοι θεώρησαν τη φτωχή τελετή ως προσβολή.[10] Οι ιατροί συμβούλευαν να μην ολοκληρωθεί ακόμη ο γάμος, λόγω της ανηλικιότητας της νύφης και του γαμπρού. Η Μαργαρίτα συνέχιζε τις σπουδές της, και ο μικρός Λουδοβίκος ακολούθησε τον πατέρα του σε όλες τις εκστρατείες. Ο Κάρολος Ζ΄ έμεινε έκπληκτος για τις ικανότητες τού γιου του, έδωσε στον Λουδοβίκο τον τίτλο του Δελφίνου (Διαδόχου) σύμφωνα με τα έθιμα τής εποχής για τον πρώτο γιο του βασιλιά.[10] Η όμορφη και καλλιεργημένη Μαργαρίτα ήταν πολύ αγαπητή στη γαλλική Αυλή, αλλά οι σχέσεις της με την οικογένεια τού συζύγου της ήταν τεταμένες. Πέθανε πρόωρα και άτεκνη, σε ηλικία 20 ετών (1445).
Σε ηλικία 16 ετών (1446) ο Λουδοβίκος ήταν πρωταγωνιστής σε επανάσταση εναντίον τού πατέρα του, η οποία είχε στόχο να ανατρέψει τον βασιλιά και να τοποθετήσει τον Λουδοβίκο ως αντιβασιλιά. Η επανάσταση απέτυχε και ο Λουδοβίκος δήλωσε υποταγή στον πατέρα του: ο Κάρολος Ζ΄ τον συγχώρησε.[11] Ο Κάρολος Α΄ του Μπουρμπόν, ο οποίος ήταν ακίνδυνος για οποιαδήποτε εξέγερση εναντίον τού βασιλιά, ανέλαβε την κηδεμονία του Δελφίνου.[12] Ο Λουδοβίκος μπορεί να ηττήθηκε, αλλά είχε σημαντικά κέρδη: απέκτησε μεγάλη στρατιωτική εμπειρία και την υποστήριξη των κατοίκων του Παρισιού, οι οποίοι κατά παράδοση αντιπαθούσαν τον βασιλιά.[13] Ο ιστορικός Τζέημς Κλέιγκ σημειώνει:
"Σαν άλλα δυναμικά και έξυπνα αγόρια στην εποχή του, αναγνώρισε ότι δεν μπορεί να φτάσει στην κορυφή τόσο εύκολα. Η ήττα αυτή τού έγινε μάθημα, τόσο σαν Δελφίνου όσο και σαν βασιλιά, και δεν προχώρησε ξανά σε άλλες ενέργειες με ρίσκο, παρά μόνο στο τέλος της ζωής του".
Ο Λουδοβίκος συνέχισε να αξιώνεται στρατιωτικά, νίκησε στη μάχη του Αγίου Ιακώβου (1444) έναν μεγάλο αριθμό Ελβετών μισθοφόρων, και η νίκη αυτή τον έκανε διάσημο. Οι σχέσεις του με τον πατέρα του γίνονταν ολοένα και χειρότερες, κάτι που φάνηκε με την άσχημη συμπεριφορά απέναντι στην ερωμένη του Ανιές Σορέλ.[14] Ο Κάρολος Ζ΄ τον έστειλε εξορία στην επαρχία του Ντωφινέ (27 Σεπτεμβρίου 1446), έτσι ο Λουδοβίκος ζούσε κυρίως στη Γκρενόμπλ.[15] Οι δύο άνδρες δεν συναντήθηκαν από τότε ποτέ: ο Λουδοβίκος είχε τη δική του βασιλική Αυλή στην Ντωφινέ με συνεχείς συνομωσίες εναντίον τού πατέρα του.[16] Είχαν περάσει έξι χρόνια από τη χηρεία του, και αποφάσισε να κάνει δεύτερο γάμο, με την 18χρονη Καρλόττα της Σαβοΐας (14 Φεβρουαρίου 1551) παρά τη θέληση τού πατέρα του.[18] Με τον γάμο αυτό το γαλλικό στέμμα απέκτησε μεγάλη εμπλοκή στις υποθέσεις της Ιταλικής χερσονήσου. Ο Κάρολος Ζ΄ έστειλε εναντίον του στρατό στο Ντωφινέ, αλλά ο Λουδοβίκος διέφυγε στη Βουργουνδία, όπου τον υποδέχτηκε ο Φίλιππος Γ΄ δούκας της Βουργουνδίας.[17] Ο Βασιλιάς εξοργίστηκε που ο Φίλιππος αρνήθηκε να τού τον παραδώσει, και τον προειδοποίησε ότι "έδωσε άσυλο σε μιά αλεπού, που θα φάει τα πρόβατα του".
Άνοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν ο δελφίνος Λουδοβίκος έμαθε για τον θάνατο τού πατέρα του (1461), έσπευσε στη Ρενς να ορκιστεί βασιλιάς πριν από τον μικρότερο αδελφό του Κάρολο, και ορκίστηκε ως Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας (25 Ιουλίου 1461).[18] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ επέτυχε πολλά περισσότερα από τον πατέρα του, καθώς αντιμετώπισε τους δούκες και τους βαρόνους με μεγαλύτερες επιτυχίες. Η μεγαλύτερη επιτυχία του ήταν ότι έκανε το φορολογικό σύστημα περισσότερο αποτελεσματικό.[19] Απέλυσε πολλούς από τους συνωμότες που είχαν συνεργαστεί μαζί του, και τοποθέτησε ευγενείς ταπεινής καταγωγής αλλά με μεγάλες ικανότητες.[19] Επέτρεψε στους ευγενείς να εκτελούν εμπορικές σχέσεις, χωρίς να χάσουν τα προνόμια τους.[19] Αφαίρεσε πολλά αξιώματα από την κυβερνητική γραφειοκρατία, και δημιούργησε άλλα αξιώματα περισσότερο αποτελεσματικά.[19] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ πέρασε το μεγαλύτερο διάστημα τής βασιλείας του σε ταξίδια.[20] Με τα ταξίδια του από πόλη σε πόλη είχε προκαλέσει έκπληξη στους τοπικούς κυβερνήτες, έκανε ελέγχους στην τοπική διακυβέρνηση και τους έδωσε εμπορικά προνόμια.[21] Η πιο σημαντική εισφορά του στο γαλλικό βασίλειο ήταν η δημιουργία των μεγάλων εμπορικών οδών σε ολόκληρη τη Γαλλία, και πήρε τον τίτλο "Διεθνής αράχνη" χάρη στη μεγάλη συμβολή του στον τομέα της δικαιοσύνης.[22] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ έκανε συνετή οικονομική διακυβέρνηση, αν και σαν πρίγκιπας είχε συμπεριφερθεί με ασωτία. Τα ρούχα που φορούσε ήταν απλά, και επικοινωνούσε συχνά με τον απλό κόσμο, για να μάθει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε. Το σχέδιό του ήταν να προχωρήσει σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις και να δημιουργήσει έναν νέο κόσμο.[19] Ο γαλλικός λαός αναγνώρισε την προσφορά του Λουδοβίκου ΙΑ΄, και του έδωσε τον τίτλο τού μεγαλύτερου "μεταρρυθμιστή" στη Γαλλική ιστορία. Ο Λουδοβίκος ΙΑ' ευνόησε ιδιαίτερα την εμπορική τάξη, που αργότερα έγινε η αστική τάξη. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις και στα θρησκευτικά θέματα. Η Πραγματική Κύρωση που είχε εκδοθεί από τον πατέρα του, ακυρώθηκε τον Οκτώβριο του 1461, αντικαταστάθηκε με τη Νέα Γαλλική Εκκλησία, που έγινε ανεξάρτητη από τους πάπες στη Ρώμη.[23]
Συγκρούσεις με τη Βουργουνδία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την εποχή που ανέβηκε ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ στον θρόνο της Γαλλίας, δούκας της Βουργουνδίας ήταν ο Φίλιππος Γ΄, που στόχος του ήταν να οργανώσει Σταυροφορία στους Αγίους Τόπους. Ο δούκας ζήτησε από τον βασιλιά χρήματα, και ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ τού έδωσε 400.000 χρυσές κορώνες με αντάλλαγμα περιοχές όπως η Πικαρδία και η Αμιένη.[24] Ο γιος του Φιλίππου Κάρολος, μελλοντικός δούκας της Βουργουνδίας δυσαρεστήθηκε έντονα, επειδή στερήθηκε την κληρονομιά του, και προχώρησε σε επανάσταση, στην οποία συμμετείχε ο μικρότερος αδελφός τού βασιλιά, ο Κάρολος της Γαλλίας.[25] Αρχικά οι επαναστάτες ηττήθηκαν, αλλά μετά ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ δεν είχε καλή τύχη όταν τους αντιμετώπισε στο Μονλερύ, όπου έκλεισε ειρήνη με άσχημους όρους.[26][27] Όταν ο Κάρολος διαδέχθηκε τον πατέρα του ως δούκας της Βουργουνδίας (1467), προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί από το Γαλλικό στέμμα, αλλά δεν τα κατάφερε, επειδή ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ είχε ενισχύσει σημαντικά την κεντρική του πολιτική. Το Δουκάτο της Βουργουνδίας αντιμετώπισε πολλά προβλήματα, όπως η εξέγερση από τον λαό της Λιέγης. Ακολούθησαν οι "Πόλεμοι της Λιέγης", όπου ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ συμμάχησε με τον λαό της Λιέγης.

Το 1468, ο Λουδοβίκος ΙΑ', φοβούμενος την άφιξη αγγλικών στρατευμάτων που θα ένωναν τις δυνάμεις τους με τη Βουργουνδία, και πεπεισμένος ότι ήξερε πώς να χειραγωγήσει τον εξάδελφό του Κάρολο Δούκα της Βουργουνδίας προς όφελός του, πρότεινε διαπραγμάτευση. Ο δούκας τον προσκάλεσε στο κάστρο του στο Περόν και ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ πήγε με μια μικρή συνοδεία. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η Λιέγη επαναστάτησε εναντίον της Βουργουνδίας, και ο Βουργουνδός κυβερνήτης δολοφονήθηκε από τους κατοίκους της.[28] Γρήγορα έγινε εμφανές ότι οι βασιλικοί επίτροποι είχαν ενθαρρύνει τον λαό της Λιέγης να επαναστατήσει για άλλη μια φορά. Άσχημα εξοργισμένος ο Κάρολος από τη βασιλική διπλοπροσωπία, λίγο έλειψε να χτυπήσει τον Λουδοβίκο και έκλεισε τις πόρτες του κάστρου και της πόλης: ο Λουδοβίκος παγιδεύτηκε, στην πραγματικότητα κινδύνεψε θανάσιμα. Κρυφά προειδοποιημένος (από τον Φιλίπ ντε Κομίν, αξιωματούχο στην υπηρεσία του δούκα της Βουργουνδίας) για τη σοβαρότητα τού κινδύνου,[29] ο βασιλιάς δεν είχε άλλη λύση από το να υπογράψει μια ταπεινωτική συνθήκη: πολλά από τα εδάφη, που είχε πάρει ο Κάρολος Ζ' από τον Φίλιππο τον Αγαθό, επέστρεψαν στον γιο του και ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ αναγκάστηκε να αρνηθεί την υποστήριξή του στους κατοίκους της Λιέγης. Ακολούθησε πολιορκία της πόλης, πολλοί κάτοικοι σφαγιάστηκαν και η επαναστατημένη πόλη κάηκε μπρος στα μάτια του στις 30 Οκτωβρίου 1468.[30] Μετά την αποχώρηση του Καρόλου από τη Λιέγη, ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ αρνήθηκε τη Συνθήκη, και αποφάσισε να καταστρέψει με κάθε μέσο τη Βουργουνδία, για να δημιουργήσει μια πανίσχυρη μοναρχία με τον δούκα υποτελή του. Ο πόλεμος ξεκίνησε (1472): ο Λουδοβίκος πολιόρκησε το Μπωβαί και άλλες Βουργουνδικές πόλεις, ώσπου η πολιορκία σταμάτησε, όταν ο Κάρολος παραδόθηκε και ζήτησε ειρήνη (22 Ιουλίου 1472).[31] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ ίδρυσε το "Τάγμα του Αγίου Μιχαήλ" (1469), όπου πρότυπό του ήταν το Τάγμα του Χρυσόμαλλου Δέρατος που είχε ιδρύσει ο Φίλιππος ο Αγαθός, πατέρας του Καρόλου της Βουργουνδίας. Ο Ιωάννης Β΄ της Γαλλίας είχε ιδρύσει με τον ίδιο τρόπο το "Τάγμα του Αστέρος" στα πρότυπα του Τάγματος της Περικνημίδος, που είχε ιδρύσει ο Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας. Σε όλες τις περιπτώσεις ο Γάλλος βασιλιάς είχε ιδρύσει κάποιο θρησκευτικό τάγμα με στόχο πολιτικά πλεονεκτήματα, όπως την αύξηση τού κύρους τής εξουσίας του.
Αγγλική πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την ίδια εποχή που η Γαλλία και η Βουργουνδία βρέθηκαν σε εμφύλια σύγκρουση, ξεκίνησε στην Αγγλία ο -επίσης εμφύλιος- Πόλεμος των Ρόδων. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον, επειδή ο Οίκος της Υόρκης που αντιτάχθηκε στον Ερρίκο ΣΤ΄ της Αγγλίας είχε συμμαχήσει με τον Κάρολο της Βουργουνδίας. Ο Ρίτσαρντ Νέβιλ, 16ος Κόμης του Γουόρικ, διέφυγε στη Γαλλία στην Αυλή του Λουδοβίκου ΙΑ΄, και ο. Λουδοβίκος συμμάχησε με τη σύζυγο τού Ερρίκου ΣΤ΄, Μαργαρίτα του Ανζού, με στόχο να επαναφέρει τον Ερρίκο ΣΤ' στον θρόνο. Το σχέδιο επιτεύχθηκε: ο Εδουάρδος Δ΄ της Αγγλίας εξορίστηκε, αλλά αργότερα επέστρεψε στην Αγγλία. Ο κόμης του Γουόρικ έπεσε στη μάχη του Μπάρνετ (1471), και στη συνέχεια δολοφονήθηκε και ο Ερρίκος ΣΤ΄.[32] Ο Εδουάρδος Δ΄, σαν αναμφισβήτητος βασιλιάς της Αγγλίας, επιτέθηκε στη Γαλλία για να εκδικηθεί (1475): ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ υπέγραψε τη "Συνθήκη του Πικουίνι".[33] Οι Άγγλοι εγκατέλειψαν ολόκληρη τη Γαλλία με τη Νορμανδία, παίρνοντας σαν αντάλλαγμα ένα μεγάλο ποσό χρημάτων. Ο Λουβοβίκος ΙΑ΄ ήταν υπερήφανος ότι αυτό που δεν κατόρθωσε να κάνει με τα όπλα ο πατέρας του, το κατάφερε ο ίδιος με "πανέ, κρέας ελαφιού και καλό γαλλικό κρασί".
Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ βρισκόταν όπως ο πατέρας του σε συνεχή σύγκρουση με τους δούκες της Βουργουνδίας. Προσέλαβε Ελβετούς μισθοφόρους, που η μαχητικότητά τους ήταν αναγνωρισμένη.[34] Αργότερα ξεκίνησε πόλεμος ανάμεσα στον αντίπαλό του Κάρολο και τους Ελβετούς, και ο Κάρολος επιτέθηκε στην Ελβετία.[35] Η εισβολή αποδείχτηκε τραγικό λάθος: οι Βουργουνδοί συνετρίβησαν δύο φορές, πρώτα στο Γκραντσόν και στη συνέχεια στο Μούρτεν (22 Ιουνίου 1476).[34] Ο Κάρολος έπεσε στη μάχη του Νανσύ (5 Ιανουαρίου 1477), η δυναστεία του εξέλιπε από άρρενα μέλη, και οι Βουργουνδικοί πόλεμοι έληξαν.[36] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ βρήκε την ευκαιρία να εξοντώσει τους αντιπάλους του: πολλοί από αυτούς, όπως ο Ζακ ντ΄Αρμανιάκ Δούκας του Νεμύρ, εκτελέστηκαν. Τα εδάφη της Βουργουνδίας, τα οποία είχε παραδώσει ο προ-προπάππος του Ιωάννης Β΄ της Γαλλίας στον τρίτο γιο του Φίλιππο τον Τολμηρό, επέστρεψαν στο Γαλλικό στέμμα.
Ιταλική πολιτική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο γάμος του Λουδοβίκου με την 8χρονη Καρλόττα είχε σαν αποτέλεσμα να εμπλακεί το Γαλλικό στέμμα σε υποθέσεις στην Ιταλία. Την εποχή εκείνη η Ιταλική χερσόνησος ήταν χωρισμένη σε πέντε μεγάλες δυνάμεις: Βενετία, Μιλάνο, Φλωρεντία, τα Παπικά Κράτη και το Βασίλειο της Νεαπόλεως.[37] Υπήρχαν και πολλά άλλα μικρότερα κράτη διεσπαρμένα στη χερσόνησο, που άλλαζαν συνέχεια συμμαχίες ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Τη Δημοκρατία της Γένοβας ανταγωνίστηκε η ανερχόμενη Σαβοΐα με επίκεντρο το Τορίνο, παρόμοια περιστατικά σημειώθηκαν στη νότια Ιταλία. Με τη Συνθήκη του Λόντι (1454) όλες οι μεγάλες ιταλικές δυνάμεις ενώθηκαν στην Ιταλική Λίγκα, και τα επόμενα χρόνια ακολούθησε ειρήνη και ευημερία.[38] Τόσο ο ίδιος ο Λουδοβίκος όσο και ο πατέρας του Κάρολος Ζ΄, ήταν πολύ απασχολημένοι με τις συγκρούσεις τους με τους δούκες της Βουργουνδίας, και αδιαφόρησαν για την Ιταλία. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ είχε ωστόσο άλλον έναν μεγάλο εχθρό, τον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό Α΄ των Αψβούργων που είχε παντρευτεί την κόρη του Καρόλου, Μαρία της Βουργουνδίας, και ήθελε να διεκδικήσει την κληρονομιά της. Μετά τον θάνατο του Καρόλου της Βουργουνδίας (1477), τη Συνθήκη του Πικινύ με τους Άγγλους (1475) και την ειρηνική ψηφοφορία για την κληρονομιά της Βουργουνδίας (1482), έστρεψε την προσοχή του στην Ιταλία. Η πτώση του δουκάτου της Βουργουνδίας έφερε σημαντικές αλλαγές στο βασίλειο της Γαλλίας.
Παρά τις στενές συνδέσεις του με τον Οίκο της Σαβοΐας λόγω του δεύτερου γάμου του, στενός του φίλος ήταν και ο Φραγκίσκος Α΄ Σφόρτσα Δούκας του Μιλάνου, ο παραδοσιακά μεγάλος εχθρός της Σαβοΐας. Ο Φραγκίσκος Α' έστειλε τον γιο του Γκαλεάτσο Μαρία Σφόρτσα με έναν μεγάλο στρατό, με στόχο να βοηθήσει τον Λουδοβίκο ΙΑ΄ στον Πόλεμο της Διεθνούς Ευτυχίας (1465).[39] Αργότερα διαφώνησε μαζί του και διέκοψε τη συμμαχία, αλλά μετά την πτώση του δούκα της Βουργουνδίας (1477) αποκατέστησαν ξανά τις σχέσεις τους[38]. Ο παλιός εχθρός της Γαλλίας, ο Φερδινάνδος Α΄ της Νεαπόλεως, αναζητούσε νέες συμμαχίες για το Βασίλειό του.[38] Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ αναζήτησε επιπλέον συμμαχίες με τα παπικά κράτη, ξεχνώντας τις παλιές συμμαχίες τού Πάπα με τον Δούκα της Βουργουνδίας.[38]. Τον Ιανουάριο του 1478 ακολούθησε μια σημαντική και πολύ ευνοϊκή συνθήκη με τη Δημοκρατία της Βενετίας. Οι Γαλλικές επεμβάσεις στην Ιταλία έφθασαν στο αποκορύφωμα, όταν ο Λουδοβίκος Σφόρτσα, μικρότερος γιος του Φραγκίσκου Α΄, τον προσκάλεσε για βοήθεια, έτσι ακολούθησε μία εκστρατεία στην Ιταλία. Η εισβολή αυτή αποτέλεσε κορυφαίο γεγονός στην Ιταλική πολιτική ιστορία.[40]
Υστεροφημία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας πέθανε μετά από χρόνια ασθένεια και κρίσεις αποπληξίας (30 Αυγούστου 1483). Τάφηκε στη Βασιλική της Παναγίας του Κλερύ, που βρίσκεται στην Ορλεάνη. Η χήρα του, Καρλόττα της Σαβοΐας, πέθανε λίγους μήνες αργότερα, και τάφηκε δίπλα του. Τον διαδέχθηκε ο 13χρονος γιος του Κάρολος Η΄ υπό την κηδεμονία της μεγαλύτερης αδελφής του, Άννας. Με ένα άριστο ταχυδρομικό δίκτυο που είχε δημιουργήσει σε ολόκληρη τη Γαλλία, ο Λουδοβίκος μπόρεσε να συλλέξει πολλές πληροφορίες για τους εχθρούς του,: θεωρείται ο ιδρυτής τού σύγχρονου γαλλικού ταχυδρομικού συστήματος.[41] Ανέπτυξε σημαντικά την εμπορική δραστηριότητα μέσω του οδικού συστήματος.[22] Μεταρρύθμισε τη Γαλλική διακυβέρνηση σύμφωνα με τα πιο σύγχρονα πρότυπα, και βοήθησε σημαντικά να βγει η Γαλλία από την περίοδο του Μεσαίωνα. Μπόρεσε να περιορίσει σημαντικά τη δύναμη των βαρόνων και να δημιουργήσει ένα ισχυρό Γαλλικό βασίλειο, ήταν ωστόσο αρκετά μοναχικός, γι΄αυτό δεν τον θρήνησαν επαρκώς, όταν πέθανε. Ταυτόχρονα ήταν και πολύ προληπτικός, πλαισιωμένος συνεχώς από αστρολόγους. Παρά τις σημαντικές πολιτικές του ικανότητες, ο Νικολό Μακιαβέλι τον επικρίνει έντονα στο 13ο Κεφάλαιο του έργου του Ο Ηγεμόνας, όπου γράφει ότι ο Λουδοβίκος παραμέλησε το γαλλικό πεζικό για χάρη των Ελβετών μισθοφόρων.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Νυμφεύτηκε πρώτα το 1436 τη Μαργαρίτα Στιούαρτ, κόρη του Ιακώβου Α΄ της Σκωτίας· δεν απέκτησαν επιζώντες απογόνους και η Μαργαρίτα απεβίωσε το 1445.
Το 1451 έκανε δεύτερο γάμο με την Καρλόττα της Σαβοΐας, κόρη του Λουδοβίκου δούκα της Σαβοΐας, και είχε τέκνα:
- Λουδοβίκος (1458 - 1460), απεβ. 2 ετών.
- Ιωακείμ (15 Ιουλίου - 29 Νοεμβρίου 1459), απεβ. νήπιο.
- Λουίζα (1460), απεβ. νήπιο.
- Άννα (1461 - 1522), παντρεύτηκε τον Πέτρο Β΄ του Μπουρμπόν.
- Ιωάννα (1464 - 1505), παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο ΙΒ΄ της Γαλλίας.
- Λουδοβίκος (4 Δεκεμβρίου 1466), θνησιγενής.
- Κάρολος Η΄ (1470 - 1498), Βασιλιάς της Γαλλίας.
- Φραγκίσκος (1472 - 1473), απεβ. 1 έτους.
Πρόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]8. Κάρολος Ε΄ της Γαλλίας | |||||||||||||
4. Κάρολος ΣΤ΄ της Γαλλίας | |||||||||||||
9. Ιωάννα των Βουρβόνων | |||||||||||||
2. Κάρολος Ζ΄ της Γαλλίας | |||||||||||||
10. Στέφανος Γ΄ της Βαυαρίας | |||||||||||||
5. Ισαβέλλα της Βαυαρίας | |||||||||||||
11. Ταντέα Βισκόντι | |||||||||||||
1. Λουδοβίκος ΙΑ΄ της Γαλλίας | |||||||||||||
12. Λουδοβίκος Α΄ του Ανζού | |||||||||||||
6. Λουδοβίκος Β΄ του Ανζού | |||||||||||||
13. Μαρία του Μπλουά (1345-1404) | |||||||||||||
3. Μαρία του Ανζού | |||||||||||||
14. Ιωάννης Α΄ της Αραγωνίας | |||||||||||||
7. Γιολάντα της Αραγωνίας, βασίλισσα της Νάπολης | |||||||||||||
15. Γιολάντα του Μπαρ | |||||||||||||
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Kendall 1971, σ. 33
- ↑ Guerard 1959, σ. 552
- ↑ 3,0 3,1 Kendall 1971, σ. 34
- ↑ Guerard 1959, σ. 105
- ↑ Kendall 1971, σ. 84
- ↑ 6,0 6,1 Kendall 1971, σ. 42
- ↑ Kendall 1971, σ. 46
- ↑ Kendall 1971, σ. 43
- ↑ 9,0 9,1 Cleugh 1970
- ↑ 10,0 10,1 Tyrell 1980
- ↑ Kendall 1971, σ. 50
- ↑ Kendall 1971, σ. 48
- ↑ Le Roy Ladurie 1987
- ↑ Kendall 1971, σσ. 65-67
- ↑ Moreau 2010
- ↑ Kendall 1971, σ. 69
- ↑ Kendall 1971, σ. 86
- ↑ Kendall 1971, σ. 107
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Kendall 1971, σ. 116
- ↑ Kendall 1971, σ. 115
- ↑ Kendall 1971, σ. 118
- ↑ 22,0 22,1 Guerard 1959, σ. 116
- ↑ Kendall 1971, σ. 117
- ↑ Kendall 1971, σ. 121
- ↑ Kendall 1971, σ. 142
- ↑ Kendall 1971, σσ. 158-168
- ↑ Kendall 1971, σ. 169
- ↑ Kendall 1971, σ. 214
- ↑ Klaus Schelle (trad. Denise Meunier), Charles le Téméraire. La Bourgogne entre les lys de France et l'aigle de l'Empire, Paris, éditions Fayard, 1979, p. 155.
- ↑ Kendall 1971, σσ. 222-223
- ↑ Kendall 1971, σ. 250
- ↑ Kendall 1971, σ. 241
- ↑ Kendall 1971, σ. 276
- ↑ 34,0 34,1 Guerard 1959, σ. 117
- ↑ Kendall 1971, σ. 298
- ↑ Kendall 1971, σ. 314
- ↑ Kendall 1971, σ. 333
- ↑ 38,0 38,1 38,2 38,3 Kendall 1971, σ. 334
- ↑ Kendall 1971, σ. 147
- ↑ Hoyt & Chodorow 1976, σ. 619
- ↑ Thompson 1995, σ. 64
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Bakos, Adrianna E. (1997). Images of Kingship in Early Modern France: Louis XI in Political Thought, 1560-1789. Routledge.
- Bowersock, G W (2009). From Gibbon to Auden : Essays on the Classical Tradition. Oxford, UK: Oxford University Press.
- Brine, Douglas (2015). Pious Memories: The Wall-Mounted Memorial in the Burgundian Netherlands. Brill.
- Châtelet, Albert; Paviot, Jacques (2007). Visages d'antan : le Recueil d'Arras (XIVe-XVIe siècle). Éditions du Gui.
- Cleugh, James (1970). Chant Royal The Life of King Louis XI of France (1423–1483). Doubleday & Company, Inc.
- Guérard, Albert (1959). France: A Modern History. University of Michigan Press.
- Hoyt, Robert S.; Chodorow, Stanley (1976). Europe in the Middle Ages. Harcourt, Brace, Jovanovich, Inc.
- Kendall, Paul Murray (1971). Louis XI: The Universal Spider. W.W. Norton & Company Inc.
- Le Roy Ladurie, Emmanuel (1987). The Royal French State 1460–1610. Blackwell Publishers.
- Moreau, Gilles-Marie (2010). Le Saint-Denis des Dauphins: histoire de la collégiale Saint-André de Grenoble (in French). L'Harmattan.
- Saenger, Paul. "Burgundy and the Inalienability of Appanages in the Reign of Louis XI." French Historical Studies 10.1 (1977): 1-26 online.
- Slattery, Maureen. "King Louis XI-Chivalry's Villain or Anti-Hero: the Contrasting Historiography of Chastellain and Commynes." Fifteenth Century Studies 23 (1997): 49+.
- Thompson, John B. (1995). The Media and Modernity: A Social Theory of the Media. Stanford University Press.
- Tyrell, Joseph M. (1980). Louis XI. Twayne Publishers.