Λιούντεβιτ Γκάι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λιούντεβιτ Γκάι
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση8  Αυγούστου 1809[1] ή 8  Ιουλίου 1809[2][3]
Κράπινα[4][3]
Θάνατος20 Απριλίου 1872 (62 ετών)
Ζάγκρεμπ[5][4][3]
Τόπος ταφήςνεκροταφείο Μιριγκόι
ΚατοικίαΚράπινα[3]
Βάραζντιν (από 1821)[3]
Κάρλοβατς (από 1826)[3]
Βιέννη (από 1826)[3]
Γκρατς[3]
Βουδαπέστη (από 1829)[3]
Λειψία (από 1834)[3]
Μπρατισλάβα (από 1847)[6]
Βελιγράδι[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΑυστριακή Αυτοκρατορία
Βασίλειο της Ουγγαρίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΚροατικά[7][8][3]
Γερμανικά[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγλωσσολόγος[3]
συγγραφέας[3]
δημοσιογράφος άποψης[9]
δημοσιογράφος[9]
πολιτικός[10][3]
ποιητής[11][3]
φιλόσοφος[3]
Αξιοσημείωτο έργοKurzer Entwurf einer kroatisch-slavischen Ortographie nach philosophischen, nazionälen und ökonomischen Grundsätzen[3]
Pravopisz[3]
Die Schlösser bei Krapina[6]
Gedanken zum Ausgleich Croatiens und Slavoniens mit der Regierung[6]
Slavoglaszje iz Zagorja[6]
Vsze vu vszem ztvorenyu vlada[6]
Napoleon i Kraljevina Iliria[6]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Λιούντεβιτ Γκάι (Κροατικά: Ljudevit Gaj, προφέρεται ʎûdeʋit ɡâːj, 8 Αυγούστου 1809 - 20 Απριλίου 1872), γεννηθείς ως Λούντβιχ Γκάι,[12][13] ήταν Κροάτης γλωσσολόγος, πολιτικός, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αποτέλεσε ένα από τα κεντρικά πρόσωπα του πανσλαβιστικού Ιλλυρικού Κινήματος.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καταγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στην Κράπινα (τότε εντός του Κομιτάτου του Βαράζντιν, στο Βασίλειο της Κροατίας (Αυστροουγγαρία)), στις 8 Αυγούστου του 1809. Ο πατέρας του, Γιόχαν Γκάι ήταν Γερμανός μετανάστης προερχόμενος από την Ουγγρική Σλοβακία, ενώ η μητέρα του, Γιουλιάνα Σμιτ, ήταν κόρη Γερμανού μετανάστη ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην περιοχή στην διάρκεια της δεκαετίας του 1770.[14][15] Οι Γκάι ήσαν αρχικώς Βουργουνδικής Ουγενοτικής καταγωγής. Κατέφθασαν στο Μπατιζόβτσε της σημερινής Σλοβακίας τον 16ο ή 17ο αιώνα. Εκεί, κατέστησαν δουλοπάροικοι των οικογενειών Μαριάσι ντε Μαρκουσφάλβα και Μπατιζφάλβα στην διάρκεια του 18ου αιώνα. Καθώς υπήρχε σημαντικός αριθμός Γερμανών εντός της συγκεκριμένης περιοχής, οι Γκάι σε σύντομο διάστημα γερμανοποιήθηκαν. Ο πατέρας του Λιούντεβιτ καταγόταν από κλάδο της οικογένειας, ο οποίος μετεγκαταστάθηκε στο χωριό του Μαρκουσόβτσε.[16]

Ορθογραφία και άλλες εργασίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύντομες Βασικές Αρχές της Κροατικής-Σλαβονικής Ορθογραφίας (1830)

Ο Γκάι ξεκίνησε την έκδοση έργων του από νωρίς. Το 36 σελίδων εγχειρίδιό του σχετικά με τα επιβλητικά αρχοντικά της γενέτειρας επαρχίας του, γραμμένο στη μητρική του γλώσσα, τα γερμανικά, κυκλοφόρησε, μόλις, το 1826 υπό τον τίτλο Die Schlösser bei Krapina.[17][18]

Στη Μπούντα, το 1830, το Λατινικό αλφάβητο του Γκάι εκδόθηκε για πρώτη φορά[19][20] ("Σύντομες Βασικές Αρχές της Κροατικής-Σλαβονικής Ορθογραφίας"), το οποίο αποτέλεσε το πρώτο κοινό εγχειρίδιο Κροατικής ορθογραφίας (μετά τα έργα των Ιγκνγιάτ Τζούρτζεβιτς και Παβάο Ρίττερ Βιτέζοβιτς). Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο εκδόθηκε σε δύο γλώσσες, τα κροατικά και τα γερμανικά. Οι Κροάτες χρησιμοποιούσαν το Λατινικό αλφάβητο, ωστόσο ορισμένοι συγκεκριμένοι ήχοι δεν εκπροσωπούνταν ομοιόμορφα. Ο Γκάι ακολούθησε το παράδειγμα του Παβάο Ρίττερ Βιτέζοβιτς και της Τσεχικής ορθογραφίας, χρησιμοποιώντας ένα γράμμα της λατινικής γραφής για κάθε ήχο της γλώσσας. Χρησιμοποίησε διακρατικά, καθώς και τα δίγραφα lj και nj.

Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο βοήθησε τον Γκάι να αποκτήσει αναγνωσιμότητα σε εθνικό επίπεδο. Το 1834, σημείωσε επιτυχία εκεί όπου, δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα, ο Τζούρο Ματίγια Σπόρερ είχε αποτύχει, δηλαδή στο να λάβει έγκριση εκ μέρους της βασιλικής κυβερνήσεως της Μοναρχίας των Αψβούργων, προκειμένου να προχωρήσει στην έκδοση Κροατικής καθημερινής εφημερίδας. Έκτοτε, έμεινε γνωστός ως ένας πνευματικός ηγέτης. Στις 6 Ιανουαρίου 1835, οι Novine Horvatske ("Τα Κροατικά Νέα") κυκλοφόρησαν, ενώ, στις 10 Ιανουαρίου, απέκτησαν την λογοτεχνική προσθήκη Danicza horvatzka, slavonzka y dalmatinzka ("Η Κροατική, Σλαβονική και Δαλματική Καθημερινή"). Οι "Novine Horvatske" εκδίδονταν στην Καϊκαβιανή διάλεκτο έως τα τέλη του ιδίου έτους, ενώ η "Danicza" εκδιδόταν στη Στοκαβιανή διάλεκτο, μαζί με την Καϊκαβιανή.

Στις αρχές του 1836 οι ονομασίες των εκδόσεων μετατράπηκαν σε Ilirske narodne novine ("Τα Νέα των Λαών της Ιλλυρίας") και Danica ilirska ("Η Ιλλυρική Πρωινή"), αντιστοίχως. Το γεγονός αυτό συνέβη καθώς, εκείνη την περίοδο, ιστορικοί είχαν προχωρήσει στην υπόθεση σύμφωνα με την οποία οι Ιλλυριοί ήσαν Σλάβοι και πως ήσαν απευθείας πρόγονοι των σημερινών Νότιων Σλάβων.

Εκτός της πνευματικής του εργασίας, ο Γκάι ήταν επίσης ποιητής. Το πλέον δημοφιλές ποίημά του ήταν το "Još Hrvatska ni propala" ("Η Κροατία δεν έχει ακόμα καταστραφεί"), το οποίο συνέγραψε το 1833.

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκάι απεβίωσε στο Ζάγκρεμπ του Βασιλείου της Κροατίας-Σλαβονίας, στην Αυστροουγγαρία, το 1872, σε ηλικία 62 ετών.

Γλωσσολογική κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Λατινικό αλφάβητο του Γκάι

Το Λατινικό αλφάβητο το οποίο χρησιμοποιείται στην Κροατική γλώσσα οφείλεται στο Kratka osnova Hrvatskog pravopisa του Γκάι. Το Λατινικό αλφάβητο (gajica) χρησιμοποιείται, επίσης, για τα Σερβικά όταν τα τελευταία καταγράφονται στα λατινικά, ενώ το Κυριλλικό αντίστοιχο είναι γνωστό ως vukovica, από την ονομασία του γλωσσολόγου της εποχής, Βουκ Κάραντζιτς. Το Σλοβενικό αλφάβητο, το οποίο εισήχθη στην διάρκεια των μέσων της δεκαετίας του 1840, αποτελεί, επίσης, παραλλαγή του Λατινικού αλφάβητου του Γκάι (η μοναδική μεταξύ τους διαφοροποίηση είναι η απουσία των γραμμάτων ć και đ).

Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παντρεύθηκε την 26 ετών Παουλίνα Κρίζμανιτς, ανιψιά ενός αββά, το 1842 στη Μαρίγια Μπίστριτσα. Μαζί απέκτησαν συνολικά πέντε τέκνα: μια κόρη, την Λιουμποσλάβα, καθώς και τέσσερις υιούς, τους Βέλιμιρ, Σβέτοσλαβ, Μιλιβόγιε και Μπογκντάν.[21]

Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2008, συνολικά 211 οδικές αρτηρίες στην Κροατία έφεραν το όνομα του Λιούντεβιτ Γκάι, καθιστώντας ως το τέταρτο δημοφιλέστερο όνομα σε επίπεδο οδικών αρτηριών στην χώρα.[22]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12023022w. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija». (Κροατικά) Croatian Encyclopedia. Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. Ανακτήθηκε στις 15  Απριλίου 2024. ISBN-13 978-953-6036-31-8. ISBN-10 953-6036-31-2.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Hrvatski biografski leksikon». (Κροατικά) Croatian Biographical Lexicon. 1983. Ανακτήθηκε στις 15  Απριλίου 2024.
  7. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12023022w. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  8. ↑ CONOR.SI. 16184675.
  9. ↑ 9,0 9,1 books.google.es/books?id=ZvMi6paTOlcC&pg=PA154. σελ. 154.
  10. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  11. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  12. ↑ Σύμφωνα με το Djuro Šurmin: Hrvatski preporod, vol I-II, Zagreb, 1903)[1], [2] Αρχειοθετήθηκε 2011-07-21 στο Wayback Machine.
  13. ↑ «Koha Online Catalog MARC Details for Record No. 27429». Koha.ffzg.hr. 17 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2010. 
  14. ↑ Traian Stoianovich (1994). Balkan Worlds: The First and Last Europe. M.E. Sharpe. σελ. 282. ISBN 9780765638519. 
  15. ↑ Discourses of collective identity in Central and Southeast Europe (1770–1945), Vol. 2, by Balázs Trencsényi and Michal Kopeček
  16. ↑ Horvat, Josip. Politička povijest Hrvatske 1. August Cesarec, Zagreb, p. 49
  17. ↑ «Die Schloesser bei Krapina». Koha Online Catalog: ISBD View. Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής του Ζάγκρεμπ. UDC: 94(497.5)-2. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2013. 
  18. ↑ Đuro Šurmin (1904). Hrvatski Preporod. σελ. 121. ISBN 9781113014542. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2013. 
  19. ↑ Kratka osnova horvatsko-slavenskoga pravopisanja, poleg mudroljubneh, narodneh i prigospodarneh temeljov i zrokov
  20. ↑ Kratka osnova horvatsko-slavenskoga pravopisaňa
  21. ↑ Marijan Tenšek (2009). «Krapinski vjesnik». Krapinski Vjesnik (Studeni) 6 (58). ISSN 1334-9317. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716115351/http://www.radio-krapina.hr/wp-content/uploads/vjesnik/KV-58-Studeni2009.pdf. Ανακτήθηκε στις 2017-08-10. 
  22. ↑ Letica, Slaven (29 Νοεμβρίου 2008). Bach, Nenad, επιμ. «If Streets Could Talk. Kad bi ulice imale dar govora». Croatian World Network. ISSN 1847-3911. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λιούντεβιτ_Γκάι&oldid=10445121"