Λευκή Σερβία
Λευκή Σερβία (σερβικά: Бела Србија / Bela Srbija), που ονομάζεται επίσης Μπόικα ή Μποΐκι (αρχαία ελληνικά Βοΐκι, σερβικά: Бојка / Bojka), είναι το όνομα που χρησιμοποιείται στην υποτιθέμενη πατρίδα των Λευκών Σέρβων (σερβικά: Бели Срби / Beli Srbi), μια φυλετική υποομάδα των Βένδων, μια μικτή και δυτικότερη ομάδα Πρωτοσλάβων.
Είναι οι πρόγονοι των σύγχρονων Σόρβων στη Σαξονία και πιθανώς των Σέρβων στη Σερβία.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος (913–959) στο Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν των μέσων του 10ου αιώνα αφηγείται στο Κεφάλαιο 31: «Αυτοί οι ίδιοι Κροάτες έφτασαν ως πρόσφυγες στον αυτοκράτορα των Ρωμαίων [Αυτοκράτορα Ηράκλειο, 610–641] πριν οι Σέρβοι έρθουν ως πρόσφυγες στον ίδιο αυτοκράτορα Ηράκλειο». Και κυρίως στο Κεφάλαιο 32:
«Πρέπει να είναι γνωστό ότι οι Σέρβοι κατάγονται από τους αβάπτιστους Σέρβους, που ονομάζονται επίσης «λευκοί», οι οποίοι ζουν πέρα από την Ουγγαρία, σε μια περιοχή που ονομάζεται από αυτούς Βοΐκι, όπου γειτονική τους είναι η Φραγκία, όπως και η Μεγάλη Κροατία, οι αβάπτιστοι, που ονομάζονται επίσης «λευκοί». Σε αυτό το μέρος, λοιπόν, κατοικούσαν και αυτοί οι Σέρβοι από την αρχή... Τώρα, αφού οι δύο αδελφοί διαδέχτηκαν τον πατέρα τους στην κυριαρχία της Σερβίας, ο ένας από αυτούς, παίρνοντας το μισό του λαού, ήρθε ως πρόσφυγας στον Ηράκλειο, τον αυτοκράτορα των Ρωμαίων, τους έδωσε μια περιοχή στη Θεσσαλονίκη για να εγκατασταθούν, δηλαδή τα Σέρβια, η οποία από τότε έχει αποκτήσει αυτό το όνομα... Έπειτα, μετά από λίγο καιρό, αυτοί οι ίδιοι Σέρβοι αποφάσισαν να φύγουν στις πατρίδες τους και ο αυτοκράτορας τους έστειλε. Έτσι, όταν διέσχισαν τον ποταμό Δούναβη, άλλαξαν γνώμη και έστειλαν αίτημα στον αυτοκράτορα Ηράκλειο... ο αυτοκράτορας εγκατέστησε αυτούς τους ίδιους Σέρβους σε αυτές τις χώρες»[1][2].
Στο 33ο κεφάλαιο ο Κωνσταντίνος γράφει: «[...] η φυλή του ανθύπατου και πατρίκιου Μιχαήλ, γιου του Βίσεβιτς, άρχοντα των Ζαχλουμιανών, καταγόταν από τους αβάπτιστους κατοίκους του ποταμού Βιστούλα, που ονομάζονται Λιτζίκοι, και εγκαταστάθηκαν στον ποταμό που ονομάζεται Ζαχλούμα[3][2].
Ένα λατινικό έγγραφο των αρχών του 10ου αιώνα αναφέρει ότι «οι Ούγγροι μετακινήθηκαν στην Παννονία από τη Σερβία (Ungarorum gens a Servia egressa in Pannoniam)». Ο Τίμπορ Ζίβκοβιτς υποστηρίζει ότι πιθανότατα αναφέρεται στο Βοΐκι (Βοημία)[4].
Διαμάχη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι θεωρίες σχετικά με την τοποθεσία του λεγόμενου «Βοΐκι» και των «Λευκών» Σέρβων έχουν αμφισβητηθεί, αλλά γενικά έχει διαπιστωθεί ότι βρίσκονταν στην περιοχή της Βοημίας και της Σαξονίας[5][6][7][8][9][10]. Από τον 19ο αιώνα, δύο πιο σημαντικές θεωρίες ήταν η Βοημία και η γη των Μπόικο στην Ανατολική Γαλικία στα Καρπάθια. Το τελευταίο υποστηρίχθηκε κυρίως από μελετητές του 19ου αιώνα, όπως ο Πάβελ Γιόζεφ Σαφάρικ (1795–1865) και ο Χένρι Χόιλ Χάουορθ (1842–1923)[11], οι οποίοι συμπεριέλαβαν επίσης τους Λευκούς Σέρβους στους Πολαβούς Σλάβους[12]. Αντί να συσχετίσουν το Βοΐκι με τη Βοημία, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από το εθνωνύμιο της κελτικής φυλής των Βόιων, συνέδεσαν το τοπωνύμιο με το πολύ νεότερο εθνωνύμιο της υποεθνικής ομάδας των Ρουθηνών Μπόικο. Ο Μπένι Κάλαϊ (1839–1903) σημείωσε ότι πολλοί ιστορικοί υπέθεσαν ότι η σερβική επικράτεια ήταν πανομοιότυπη με τις τσεχικές περιοχές (Βοημία) με βάση το όνομα Μπόικα, αλλά υποστήριξε επίσης τη θέση του Σαφάρικ. Άλλοι μελετητές με παρόμοια άποψη ήταν ο Βλαντιμίρ Τσόροβιτς (1885–1941)[13] και ο Λιουμπιβόγιε Τσέροβιτς (γεν. 1936)[14]. Ωστόσο, οι περισσότεροι μελετητές όπως οι Μποριβόγιε Ντρομπνιάκοβιτς (1890–1961), ο Ανδρέας Στράτος (1905–1981)[7], Σίμα Τσίρκοβιτς (1929–2009)[15] και Ρέλια Νοβάκοβιτς (1911–2003) την τοποθετούν δυτικά στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Έλβα και Ζάαλε, περίπου μεταξύ Βοημίας και Ανατολικής Γερμανίας (Πολαβία)[16]. Σύμφωνα με τους Μιχάιλο Χρουσέβσκι (1898), Γκέραρντ Λαμπούντα (1949), Φράνσις Ντβόρνικ (1962), Γιάροσλαβ Ρουντνίτσκι (1962–1972) και Χένρικ Ουομιάνσκι (1964), σε αντίθεση με τους Κροάτες, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Σέρβοι έζησαν ποτέ εντός της Βοημίας ή στην Ανατολική Γαλικία, μόνο ότι έζησαν κοντά στη Βοημία, και η σύνδεση μεταξύ Βοΐκι και Μπόικο θεωρείται επιστημονικά απίθανη, ξεπερασμένη και απορριφθείσα[5][17][18][19].
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Β.Β. Σέντοφ (1995), το 32ο κεφάλαιο του Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν υποδεικνύει ότι βρισκόταν στην περιοχή της Κάτω Λουσατίας, όπου βρίσκονταν οι Σόρβοι[20], αλλά το 33ο κεφάλαιο για τη Ζαχλουμία προκάλεσε σύγχυση, που οδήγησε σε αρκετές υποθέσεις[21]. Η πρώτη ομάδα μελετητών υποστήριξε ότι η πατρίδα βρισκόταν μεταξύ των ποταμών Έλβα και Ζάαλε, η δεύτερη στην άνω ροή των ποταμών Βιστούλα και Όντερ και η τρίτη από τον Έλβα και το Ζάαλε έως την άνω ροή του Βιστούλα[21]. Ωστόσο, ο Σέντοφ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα αρχαιολογικά δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν καμία από αυτές τις υποθέσεις και πιο εύλογη είναι η άποψη του Λούμπορ Νίντερλε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία ότι υπήρξε ποτέ η Λευκή Σερβία και ότι ο Κωνσταντίνος Ζ΄ πιθανότατα επινόησε τη Βόρεια Μεγάλη Σερβία μόνο σύμφωνα κατ' αναλογία με τη Μεγάλη Κροατία[21], η οποία, σύμφωνα με άλλους ιστορικούς, επίσης δεν υπήρχε[22][23]. Σύμφωνα με τον Τίμπορ Ζίβκοβιτς, η δομή και το περιεχόμενο του υποκεφαλαίου για την οικογένεια του Μιχαήλ της Ζαχλουμίας υποδηλώνουν ότι αυτή η αφήγηση πιθανότατα ειπώθηκε από τον ίδιο τον Μιχαήλ. Δεν αναφέρεται ότι είναι σερβικής καταγωγής. Ο Ζίβκοβιτς πίστευε ότι η οικογένεια του Μιχαήλ μπορεί να είχε διατηρήσει τη μνήμη της φυλετικής καταγωγής της[24].
Τοπωνύμια και ανθρωπονύμια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ταντέους Λεβίτσκι στην τοπωνυμική του έρευνα για τις πολωνικές περιοχές βρήκε πολλά τοπωνύμια, που τεκμηριώθηκαν μεταξύ 12ου και 14ου αιώνα με ρίζα "Serb-" και "Sarb-" και τα όρισε ως ίχνη και ως υπολείμματα πληθυσμού των λεγόμενων Λευκών Σέρβων. Από τον 13ο και 15ο αιώνα έχουν καταγραφεί επίσης προσωπικά ονόματα και επώνυμα, που πιθανώς προέρχονται από το εθνωνύμιο. Ωστόσο, σύμφωνα με την Χάνα Ποπόβσκα-Ταμπόρσκα, η μέθοδος δεν έλαβε υπόψη την σαφή ετυμολογική ερμηνεία του σερβικού εθνωνύμου, εξαιτίας της οποίας πιθανότατα η πλειονότητα των τοπωνυμίων δεν προέρχονται από το ίδιο το εθνωνύμιο. Επίσης, η αφθονία τους είναι ασυνήθιστη, κάτι που δεν μπορεί να αντικατοπτρίζει τη μεγάλη μετανάστευση των Σλάβων στις αρχές του Μεσαίωνα και μάλλον περιγράφει τον σορβικό πληθυσμό, που ζούσε στην πολωνική επικράτεια, ο οποίος μεταφέρθηκε εκεί από τον ποταμό Έλβα ως αιχμάλωτος από τη δυναστεία των Πιάστ[25][26].
Φωτογραφική συλλογή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
-
Λευκή Σερβία και Λευκή Κροατία (περίπου 560), σύμφωνα με τον Φράνσις Ντβόρνικ (1949). -
Μετανάστευση των Σέρβων.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Živković 2012, σελ. 49, 152–185.
- ↑ 2,0 2,1 Sedov 2013, σελ. 458–459.
- ↑ Živković 2012, σελ. 152–185.
- ↑ Živković 2012, σελ. 153.
- ↑ 5,0 5,1 Mykhailo Hrushevsky (1997) [1898]. Andrzej Poppe, επιμ. History of Ukraine-Rus'. Volume 1: From Prehistory to the Eleventh Century. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press. σελίδες 161–162. ISBN 978-1-895571-19-6.
The second detail in Constantine's account, which supposedly points to the eastern Carpathians, is his reference to a 'place called Boiki (Boiki)' on the border with the White Serbs; for a long time this was considered — and some consider it still – to be a reference to the Ukrainian Boikos. That is very unlikely, however, because the location is too far east for the Serbs, nor is there any indication that the name of the Boikos was ever in such wide usage. So all we are left with to suggest the existence of a Rus' Croatia in the Carpathians is the Primary Chronicle ... Published by H. Jireiek, the Karten zur Geschichte (1897) also show the 'Boiki' on the Dnister (map 4). It is more likely that Boiki is a distorted variant of the name Boiohem, or Bohemia, as most scholars now believe...
- ↑ Dvornik 1962, σελ. 130–131.
- ↑ 7,0 7,1 Andreas Nikolaou Stratos (1968). Byzantium in the seventh century. Adolf M. Hakkert. σελ. 326. ISBN 9789025607487.
These, he says, descended from the unbaptised Serbs who were also called "white" and lived in a place called by them "Boiki" (Bohemia)...
- ↑ Acta archaeologica Carpathica. Państwowe Wydawn. Naukowe. 1999. σελ. 163.
Wielu spośród nich osiedlili królowie węgierscy u zachodnich granic swego królestwa; morze Ciemne = Bałtyk; Boiki = Bohemia, czyli Czechy...
- ↑ Slavia antiqua. 44. Poznań Society of Friends of Learning. 2003. σελ. 13.
Serbów balkañskich znajdowala siç w kraju zwanym u nich Boiki (Bohemia=Czechy)...
- ↑ Овчинніков, Олександр (2000). «Східні хорвати на карті Європи». Археологічні студії (στα Ουκρανικά). 1. Kyiv, Chernivtsi: Видавництво "Прут"; Chernivtsi University. σελίδες 152–153. ISBN 966-560-003-6.
- ↑ Howorth, H. H. (1878). «The Spread of the Slaves. Part I. The Croats.». The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 7: 326. doi:. https://zenodo.org/record/2182681.
- ↑ Howorth, H. H. (7 December 1880). «The Spread of the Slaves. Part III. The Northern Serbs or Sorabians and the Obodriti.». The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 9: 181–232. doi:.
- ↑ Ćorović 2001.
- ↑ Ljubivoje Cerović (2002). Srbi u Ukrajini. Muzej Vojvodine. σελ. 13. ISBN 9788682077169.
- ↑ Ćirković 2004, σελ. 17.
- ↑ Vizantološki institut (1996). Recueil de travaux de l'Institut des études byzantines. 35. Vizantološki institut SANU. σελ. 127. ISBN 9788683883103.
Најпре је посвећивана пажња подацима о прадомовини Срба, односно о Белој или некрштеној Србији о чијем положају на широком простору иза Мађарске а између Лабе и Пољске су и раније у стручној литератури изрицани различити судови. Много пажње овом питању посветио је Р. Нова- ковић, полазећи од унапред стеченог убеђења да сам Константин Порфирогенит тврди да су Срби са северозапада стигли на Балканско полуострво.37 Извесно је да се тако нешто не може наслутити из података цара писца, јер би иначе била сасвим сувишна и не- разумљива дуга расправљања о положају прадомовине Срба па и Хрвата. У трагању за локализацијом прадомовине Срба, односно Беле Србије, Р. Новаковић се уствари вратио на већ одавно искази- вано мишљење да се она налазила у Полабљу. Настојећи да у подацима цара писца открије елементе који би упућивали на западну локализацију Беле Србије, он је пре свега обратио пажњу на детаљ да се она налазила близу Франачке.38 Међутим, Р. Новаковић је желео да изнесе још неке доказе за западну локализацију Беле Србије, на пр. име Бојки којим су Бели Срби, бар по цару писцу, називали своју земљу. По његовом уверењу тај назив, који долази од имена келтског племена Боји, односи се на Чешку (Војоћетшп), што је довољан доказ да прадомовину Срба ваља тражити на севе- розападу простора иза Турске (Угарске) где је смешта спис ВА1.59 Знатну пажњу Р. Новаковић је посветио занимљивом податку цара писца да су Бели Срби од давнина били настањени у својој пра- домовини, а пошто се она по његовом убеђењу налазила у Полабљу, то значи да су Словени овде живели сигурно пре V или чак пре IV века после Христа.40 Касније је Р. Новаковић посебну пажњу после доласка Срба на Балканско полуострво, што показује да су они овде пристигли негде крајем VIII века.
- ↑ Dvornik 1962, σελ. 131.
- ↑ Łowmiański, Henryk (2004) [1964]. Nosić, Milan, επιμ. Hrvatska pradomovina (Chorwacja Nadwiślańska in Początki Polski) (στα Κροατικά). Maveda. σελίδες 16, 76–77.
- ↑ Jaroslav Rudnyckyj (1962–1972). An Etymological Dictionary of the Ukrainian Language: Parts 1–11, A–G (στα English και Ukrainian). 1. Winnipeg: Ukrainian Free Academy of Sciences (UVAN). σελ. 162.
- ↑ Sedov 2013, σελ. 458.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 Sedov 2013, σελ. 459.
- ↑ Sedov 2013, σελ. 451.
- ↑ Majorov 2012, σελ. 21, 58.
- ↑ Živković 2012, σελ. 185.
- ↑ Łowmiański, Henryk (2004) [1964]. Nosić, Milan, επιμ. Hrvatska pradomovina (Chorwacja Nadwiślańska in Początki Polski) (στα Κροατικά). Maveda. σελίδες 104–105.
- ↑ Popowska-Taborska, Hanna (1993). «Ślady etnonimów słowiańskich z elementem obcym w nazewnictwie polskim» (στα pl). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 27: 225–230. doi:. http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.hdl_11089_16320. Ανακτήθηκε στις 16 August 2020.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κωνσταντίνος Ζ' Πορφυρογέννητος (1967) [1949]. De Administrando Imperio (Moravcsik, Gyula έκδοση). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
- Einhard. Annales regni Francorum [Royal Frankish Annals] (στα Latin).
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
- Ćorović, Vladimir (2001). Istorija srpskog naroda (Internet έκδοση). Belgrade: Ars Libri.
- Francis Dvornik· Romilly Jenkins· Bernard Lewis· Gyula Moravcsik· Dimitri Obolensky· Steven Runciman (1962). Jenkins, Romilly, επιμ. De Administrando Imperio: Volume II Commentary. London: The Athlone Press, University of London. ISBN 978-0-88402-021-9.
- Fine, John Van Antwerp (1991). The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Michigan: The University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08149-3.
- Ferjančić, Božidar (1959). Vizantiski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Vizantološki institut SANU. σελίδες 5, 47.
- Летопис Матице српске. 141–144. У Српској народној задружној штампарији. 1885. σελ. 145.
- Majorov, Aleksandr Vjačeslavovič (2012), Velika Hrvatska: etnogeneza i rana povijest Slavena prikarpatskoga područja, Zagreb, Samobor: Brethren of the Croatian Dragon, Meridijani, ISBN 978-953-6928-26-2
- Novak, Viktor (1973). Istoriski časopis. 20. Prosveta. σελ. 7.
- Sedov, Valentin Vasilyevich (2013) [1995]. Славяне в раннем Средневековье [Sloveni u ranom srednjem veku (Slavs in Early Middle Ages)]. Novi Sad: Akademska knjiga. ISBN 978-86-6263-026-1.
- The South Slav Journal. 22–23. Dositey Obradovich Circle. 2001. σελ. 149.
- Zbigniew Gołąb (1992). The origins of the Slavs: a linguist's view. Slavica Publishers, Inc. σελ. 397. ISBN 978-0-89357-224-2.
- Živković, Tibor (2012). De conversione Croatorum et Serborum: A Lost Source. Belgrade: The Institute of History.