Λαπίτα
Οι Λαπίτα ήταν αρχαιολογικός πολιτισμός στον Ειρηνικό Ωκεανό μεταξύ του 1600 π.Χ. και του 500 π.Χ.. Αποίκησαν την νησιωτική Μελανησία, την δυτική Πολυνησία και τμήματα της Μικρονησίας και θεωρούνται οι πρόγονοι των ιθαγενών αυτών των περιοχών.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Λαπίτα πιστεύεται πως κατάγονταν από την Ταϊβάν και άλλες περιοχές της ανατολικής Ασίας και περίπου το 2000 π.Χ. εγκαταστάθηκαν στο Αρχιπέλαγος του Μπίσμαρκ στην σημερινή Παπούα Νέα Γουινέα. Κατά το 1600 π.Χ. ξεκίνησαν να δημιουργούν χαρακτηριστική τέχνη, ιδιαίτερα κεραμική, καθώς και να εξαπλώνονται στα γύρω νησιά. Αρχικά δημιουργώντας αποικίες στα Νησιά Σολομώντα, είχαν εξαπλωθεί στα Φίτζι, την Τόνγκα και την υπόλοιπη δυτική Πολυνησία μέχρι το 1000 π.Χ.. Μέσα στα επόμενα 500 χρόνια αποίκησαν μέχρι και τμήματα της Μικρονησίας.[1] Οικισμοί των Λαπίτα έχουν βρεθεί από την Νέα Γουινέα και τα γύρω νησιά μέχρι και την Σαμόα, καθώς επίσης και στη Νέα Καληδονία, το Βανουάτου και στα Ουαλίς και Φουτουνά.[2]
Οι κοινωνίες των Λαπίτα θεωρείται πως ήταν οργανωμένες σε φυλές, με την κάθε φυλή να έχει τον δικό της αρχηγό.[3] Ταξίδευαν με κανό από νησί σε νησί και βασίζονταν κυρίως στο ψάρεμα για την επιβίωση τους, ενώ πιθανώς να ανέπτυξαν και περιορισμένη γεωργία και κτηνοτροφία.[1] Η διατροφή τους περιλάμβανε κολοκάσια, αρτόκαρπους και καρύδες και είχαν καθιερώσει εμπόριο με άλλους λαούς της περιοχής.[3]
Τέχνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η τέχνη των Λαπίτα είναι χαρακτηριστική του πολιτισμού τους. Κατασκεύαζαν τέχνεργα σκαλίζοντας ξύλο, κοχύλια και κόκαλα, ενώ ιδιαίτερης σημασίας ήταν η κεραμική. Συχνά περιλαμβάνονται γεωμετρικά σχέδια που συμβολίζουν κύματα, κανό, ζώα ή ανθρωπόμορφα θέματα.[3] Τα κεραμικά κατασκευάζονταν από πηλό και πιθανώς να χρησιμοποιούνταν για μαγείρεμα, σερβίρισμα ή αποθήκευση τροφίμων.[4] Άλλα τέχνεργα αποτελούν εργαλεία από κοχύλια ή στολίδια όπως μενταγιόν και δακτυλίδια, με τη χρήση οψιανού να είναι συχνή. Έχουν ανακαλυφθεί επίσης εργαλεία για την δημιουργία τατουάζ.[5]
Γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι άγνωστη η γλώσσα που μιλούσαν οι Λαπίτα. Κατά πάσα πιθανότητα ήταν κάποια πρωτογλώσσα που άνηκε στην Αυστρονησιακή οικογένεια. Αύτη η γλώσσα θα μπορούσε να είναι πρόγονος πολλών γλωσσών της Ωκεανίας, όπως τα σαμοανικά και τα φιτζιανά, οι οποίες είναι συγγενικές μεταξύ τους.
Ανακάλυψη και ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1909 ο Όττο Μάγερ, ένας καθολικός ιεραπόστολος, ανακάλυψε και σύλλεξε μερικά κομμάτια κεραμικών στην Παπούα Νέα Γουινέα. 41 χρόνια αργότερα, το 1950, ένας Γάλλος γεωλόγος σύγκρινε αυτά τα ευρήματα με κάποια που είχαν πρόσφατα ανακαλυφθεί στη Νέα Καληδονία και παρατήρησε πως έχουν σημαντικές ομοιότητες, υποδεικνύοντας πως προέρχονται από τον ίδιο πολιτισμό.[6]
Όπως και άλλοι αρχαιολογικοί πολιτισμοί, οι Λαπίτα πήραν το όνομα τους από ένα σημαντικό τους αρχαιολογικό χώρο, στην συγκεκριμένη περίπτωση όμως το όνομα δόθηκε λανθασμένα. Το 1952, ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Έντουαρντ Γκίφορντ έκανε ανασκαφές στο Γκραντ Τερ της Νέας Καληδονίας και ρώτησε έναν ιθαγενή για το πως λέγεται η τοποθεσία, αυτός κατάλαβε λάθος την ερώτηση και του απάντησε "λαπίτα" που στην γλώσσα Χαβέκε της περιοχής σημαίνει "το μέρος που κάποιος σκάβει". Το λάθος αυτό όμως παρατηρήθηκε πολύ αργότερα και το όνομα είχε ήδη καθιερωθεί.[6]
Εικόνες τέχνεργων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Κεφάλι αγαλματίδιου, Νήσοι Σολομώντα -
Στολίδια από κοχύλια, Φίτζι -
Θραύσμα πήλινου σκεύους, Φίτζι -
Θραύσμα πήλινου σκεύους, Φίτζι
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Lapita culture | Polynesia, Melanesia, Micronesia | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
- ↑ Taonga, New Zealand Ministry for Culture and Heritage Te Manatu. «Sites of Lapita pottery». teara.govt.nz (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Exploring the Fascinating World of Lapita Culture». Knowledge and Science Bulletin Board System (στα Αγγλικά). 15 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
- ↑ Wagelie, Jennifer (1 Οκτωβρίου 2002). «Lapita Pottery (ca. 1500–500 B.C.) - The Metropolitan Museum of Art». www.metmuseum.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
- ↑ «Which Intrepid Sailors First Settled the Pacific Ocean?». ThoughtCo (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
- ↑ 6,0 6,1 Mortaigne, Véronique (2010-12-28). «Lapita: Oceanic Ancestors – review» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/culture/2010/dec/14/lapita-oceanic-ancestors-paris-review. Ανακτήθηκε στις 2025-04-15.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Lapita Culture στο Wikimedia Commons
