Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λέων Χοιροσφάκτης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λέων Χοιροσφάκτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Λέων Χοιροσφάκτης (Ελληνικά)
Γέννηση850[1]
Θάνατος919[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςμεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας
διπλωμάτης
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαenvoy of the Byzantine Empire to the Abbasid Caliphate

Ο Λέων ο Χοιροσφάκτης ή ο Μάγιστρος (γενν. 845-850, απεβ. λίγο μετά το 919), ήταν αξιωματούχος της Ρωμανίας, που ανήλθε σε υψηλό αξίωμα υπό τον Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα (βασ. 867-886) και υπηρέτησε ως απεσταλμένος του Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (βασ. 886-912) στη Βουλγαρία και στο χαλιφάτο των Αββασιδών. Ο Λέων ήταν επίσης καλά μορφωμένος και εξέχων λόγιος. Έγινε συγγραφέας και πολλά από τα έργα του και τις επιστολές του διασώθηκαν.

Ο Βασίλειος Α΄ και ο γιος του, μετέπειτα Λέων ΣΤ΄. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών.

Το έτος γέννησής του δεν είναι σαφές· ο Γεώργιος Κόλιας το τοποθετεί το διάστημα 845-850. Ο Χανς-Γκέοργκ Μπεκ περί το 824, όμως ο Πωλ Μαγκνταλίνο ωστόσο απορρίπτει να γεννήθηκε τη δεκαετία του 820, καθώς ο Λέων ζούσε το 913 και μάλλον απεβίωσε μετά το 920. Η οικογένειά του προερχόταν από την Πελοπόννησο και ήταν καλά τοποθετημένη στους αριστοκρατικούς κύκλους. Μέσω της συζύγου του ήταν προφανώς συγγενής της Ζωής Καρβονοψίνας, ερωμένης του Λέοντα ΣΤ΄ μετά το 903 και τελικά 4ης συζύγου του. Ο ίδιος ο Λέων νυμφεύτηκε μία συγγενή της αυτοκρατορικής οικογένειας, από την οποία απέκτησε δύο κόρες.

Δεν γνωρίζουμε τίποτε για τη ζωή του πριν το 865, όταν αφιέρωσε μία μεγάλη θεολογική εργασία, τη Χιλιόστιχο Θεολογία στον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ τον Μέθυσο (βασ. 842-867). Υπό τον διάδοχο του Μιχαήλ Γ΄, τον Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα, ο Λέων ανήλθε σε υψηλά αξιώματα του Κράτους, καθώς ονομάστηκε μυστικός (σύμβουλος), ο πρώτος που κατείχε τη θέση αυτή και επί του κανικλείου (μελανοδοχείου), δηλ. γραμματέας, και οι δύο έμπιστες θέσεις και πολύ κοντά στον Αυτοκράτορα.

Ο Λέων συνέχισε να είναι ευνοούμενος από τον γιο και διάδοχο του Βασιλείου, τον Λέοντα ΣΤ΄ τον Σοφό, που τον τίμησε με τα υψηλά αξιώματα του ανθυπάτου, του μαγίστρου και του πατρικίου το 896. Το 895-896, ο αυτοκράτορας Λέων ΣΤ΄ έστειλε τον Χοιροσφάκτη σε μία σειρά πρεσβειών στον Συμεών Α΄ της Βουλγαρίας (βασ. 893-927) για να τερματίσει τον συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ των δύο λαών. Η διασωθείσα διπλωματική αλληλογραφία του είναι μία πολύτιμη πηγή για τα γεγονότα αυτά.

Οι Βούλγαροι είχαν πιεστεί βαριά λόγω ων επιτυχών επιδρομών των Μαγιάρων, συμμάχων των Ρωμαίων, που είχαν λάβει πολλούς αιχμαλώτους και τους είχαν παραδώσει στους Ρωμαίους. Μετά από αυτό, με εμπιστοσύνη σε έναν ευνοϊκό διακανονισμό, ο Λέων ΣΤ΄ ακινητοποίησε τον Ρωμαϊκό στρατό, αλλά ο Συμεών, όταν ανακουφίστηκε από την πίεση των δύο μετώπων, αμέσως φυλάκισε τον Χοιροσφάκτη και συνέχισε τις διαπραγματεύσεις με αυτόν στο κελί εκείνου. Αυτές ο Συμεών τις παρέτεινε ώσπου οι δικοί του σύμμαχοι, οι Πετσενέγκες, επιτεθούν στους Μαγιάρους από πίσω. Όταν οι Μαγιάροι ηττήθηκαν, ο ηγέτης των Βουλγάρων ζήτησε την απελευθέρωση όλων των Βουλγάρων φυλακισμένων ως προϋπόθεση ειρήνης. Τον καιρό εκείνο ο Λέων ΣΤ΄, που πιεζόταν από τους Άραβες στην Ανατολή, αποδέχθηκε το αίτημα. Ο Χοιροσφάκτης επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη με τον Βούλγαρο απεσταλμένο Θεόδωρο και οι φυλακισμένοι απελευθερώθηκαν.

Σύντομα μετά οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν και έπειτα από μία σοβαρή ήττα στη μάχη του Βουλγαρόφυγου το 896, ο Χοιροσφάκτης εστάλη ξανά στον Συμεών. Κατάφερε να διαπραγματευθεί μία συμφωνία (στα τέλη του 896 ή στις αρχές του 897), που άφηνε ελευθέρους έναν μεγάλο αριθμό Ρωμαίων αιχμαλώτων (ο ίδιος ο Χοιροσφάκτης μιλά στις επιστολές του για 120.000, σίγουρα υπερβολή) και εξασφάλισε ειρήνη με αντάλλαγμα την αποκατάσταση των εμπορικών προνομίων της Βουλγαρίας, την πληρωμή ετήσιας εισφοράς από τους Ρωμαίους στους Βουλγάρους και μερικές συνοριακές παραχωρήσεις.

Η ειρήνη κράτησε ως το 913, με την εξαίρεση ενός σύντομου συμβάντος το 904, όταν, μετά από μία σειρά αποτυχιών με τους Άραβες -με κυριότερη τη λεηλασία της Θεσσαλονίκης- ο Συμεών αποφάσισε να πιέσει: εμφανίστηκε με τον στρατό του στη Θεσσαλονίκη και ζήτησε παραχωρήσεις ως αντάλλαγμα για το ότι δεν κατέλαβε την ανυπεράσπιστη πόλη. Ο Χοιροσφάκτης έγινε ξανά πρέσβης στους Βουλγάρους και εστάλη να διαπραγματευθεί με τον ηγέτη τους. Ο Συμεών εξασφάλισε πολλά εδάφη στη Μακεδονία και τη Θράκη, αλλά και ο Χοιροσφάκτης κατόρθωσε να ανακτήσει μία ζώνη περίπου 30 φρουρίων γύρω από το Δυρράχιο. Πάντως ο ιστορικός Σάουν Τόφερ, στη μελέτη του για τη βασιλεία του Λέοντα ΣΤ΄, θεωρεί την ανάκτηση ως μέρος ξεχωριστής αποστολής περί το 902-903.

Το 905/906 ο Λέων ΣΤ΄ έστειλε τον Χοιροσφάκτη ως απεσταλμένο στους εμίρηδες της Ταρσού και της Μαλάτυα/Μελιτηνής, όπως επίσης και στην Αυλή των Αββασιδών στη Βαγδάτη, ελπίζοντας να επιτευχθεί μία συμφωνία ειρήνης, αλλά και να λάβει από τους Πατριάρχες της Ανατολής παραχώρηση κατ' οικονομίαν για τον 4ο γάμο του, που απαγορευόταν από το κανονικό δίκαιο. Σύντομα μετά την επιστροφή του, περί το 907, ο Χοιροσφάκτης έπεσε σε δυσμένεια και εξορίστηκε στην τοποθεσία Πέτρα, ίσως από εμπλοκή του στην εξέγερση που έκανε τότε ο στρατηγός Ανδρόνικος Δούκας. Κατά την περίοδο της δυσμένειας έστειλε επανειλημμένα επιστολές στον Αυτοκράτορα, παρακαλώντας για την περίπτωσή του. Έγινε το αντικείμενο σφοδρής επίθεσης του επισκόπου Αρέθα στο έργο του "Χοιροσφάκτης ή Μισογόης", όπου τον κατηγορεί ότι είναι "Έλληνας" (δηλ. ειδωλολάτρης). Τελικά συγχωρήθηκε και αποκαταστάθηκε από τον Λέοντα ΣΤ΄ ή τον αδελφό του Αλέξανδρο (βασ. 912-913), καθώς την εποχή που είχε επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη Αυτοκράτορας ήταν ο Αλέξανδρος. Αναμείχθηκε στη συνωμοσία του Κωνσταντίνου Δούκα, στρατηγού που η εξέγερσή του απέτυχε. Έπειτα από την καταστολή του κινήματος, ο Λέων ζήτησε ασυλία στην Αγία Σοφία, αλλά συνελήφθη, εκάρη μοναχός και περιορίστηκε στη μονή του Στουδίου, όπου απεβίωσε σύντομα μετά το 919.

Συγγράμματα και ιδέες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παράλληλα με τις επιστολές του ο Λέων συνέθεσε επίσης θεολογικά έργα, ύμνους και επιγράμματα. Η απόδοση μερικών έργων σε αυτόν, είναι συζητήσιμη. Μεταξύ αυτών υπάρχουν πολλοί εορταστικά ανακρεόντεια ποιήματα: δύο για έναν γάμο του Λέοντα ΣΤ΄ (μάλλον τον 2ο), ένα για ένα νέο ανακτορικό λουτρό που έκτισε ο ίδιος Αυτοκράτορας, ένα για τον γάμο του Κωνσταντίνου Ζ΄ με την Ελένη Λακαπηνή το 920 και ποιήματα για το τέλος εξεχόντων μορφών της εποχής του, όπως ο Λέων ο Μαθηματικός, οι Πατριάρχες Φώτιος και Στέφανος Α΄.

Μέσα σε όλα τα έργα του ο Λέων εγκωμιάζει τις πνευματική ποιότητα των ηρώων του, ειδικά του Λέοντα ΣΤ΄, θέτει παράλληλα την απόλυτη εξουσία του Θεού με την εξουσία του Αυτοκράτορα και περιθωριοποιεί αξιοσημείωτα τον ρόλο της Εκκλησίας, προωθώντας ακόμη και στοιχεία των απορριφθέντων εικονοκλαστών. Ο Πωλ Μαγκνταλίνο ισχυρίζεται, ότι ο Λέων υποστήριζε μία νέα "ιδεολογία, μία θεολογία της εξουσίας", όπου όλη η δύναμη συγκεντρώνεται στα χέρια μίας "μικρής κοσμικής ελίτ από αυλικούς φιλοσόφους", σε άμεση παράβαση του επικρατούντος προτύπου της συσχέτισης μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους.

  1. 1,0 1,1 1,2 (πολλαπλές γλώσσες) Virtual International Authority File. OCLC. Dublin. 44580354. Ανακτήθηκε στις 25  Μαΐου 2018.
  • Guilland, Rodolphe (1967). Recherches sur les Institutions Byzantines, Tome II (in French). Berlin: Akademie-Verlag.
  • Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York and Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
  • Kolias, George (1939). Léon Choerosphaktès, Magistre, Proconsul et Patrice. Athens.
  • Magdalino, Paul (2004). "In Search of the Byzantine Courtier: Leo Choirosphaktes and Constantine Manasses". In Maguire, Henry (ed.). Byzantine Court Culture from 829 to 1204. Washington, DC: Dumbarton Oaks. pp. 141–166. ISBN 978-0-88402-308-1.