Κομπότι

Κομπότι
Ο Άγιος Γεώργιος Κομποτίου.
Κομπότι Κομπότι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Ηπείρου
Περιφερειακή Ενότητα	Άρτας
Δήμος	Νικολάου Σκουφά
Δημοτική Ενότητα	Κομποτίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Ήπειρος
Νομός	Άρτας
Πληροφορίες
Ονομασία κατοίκων	Κομποταίοι
Ταχ. κώδικας	470 40
Τηλ. κωδικός	26810
http://www.Kompoti.gr/

Το Κομπότι είναι πεδινή κωμόπολη (υψόμ. 90μ. ) στην Δυτική Ελλάδα, 14 χλμ νοτιονανατολικά της Άρτας, κοντά στον ποταμό Άραχθο και έδρα ομώνυμου δήμου του Νομού Άρτας. Με την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης εντάχθηκε στον νέο δήμο Νικολάου Σκουφά. Η οικονομία του βασίζεται στη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ειδική αναφορά

Το Κομπότι είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του Νικολάου Σκουφά, το άγαλμα του οποίου βρίσκεται στην πλατεία. Υπάρχει και μια βυζαντινή εκκλησία, του Αγίου Γεωργίου, η οποία χτίστηκε το 18ο αιώνα. Κάθε χρόνο, το τελευταίο τριήμερο του Ιουλίου, το χωριό τιμά τον Νικόλαο Σκουφά με παραδοσιακούς χορούς.

Ιστορία

Το χωριό αυτό είναι επίσης διάσημο, εξαιτίας των πολλών μαχών κατά την διάρκεια της Ελληνικής επαναστάσεως του 1821. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης έδωσε εκεί δύο μάχες, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1821. Έχοντας μόλις 180 άντρες, κατανίκησε 3.500 Αλβανούς, υπό τον Αλβανό σερασκέρη Ισμαήλ Πλιάσα. Σε αυτές τις μάχες, ο Έλληνας αρχηγός τραυματίστηκε. Ένα χρόνο μετά, οι Τούρκοι εκδικήθηκαν σφάζοντας γυναικόπαιδα και γέρους και καίγοντας το χωριό. Το χωριό απελευθερώθηκε το 1881, μετά τη συνθήκη του Βερολίνου.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, 193 οικίες του Κομποτίου καταστράφηκαν ενώ έχασαν τη ζωή τους 18 κάτοικοι.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου

Ο παλαιός Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε περίοπτη περιτειχισμένη έκταση, στο κέντρο του χωριού. Στην αρχική του φάση ο Ναός διέθετε ελαιοτριβείο και εκκλησιαστικό διδακτήριο βορειοδυτικά, σειρά κελλιών ανατολικά και νότια, απο τα οποία σώζονται μόνο της ανατολικής πλευράς και τα οποία σήμερα λειτουργούν ως καφενεία. Ο ναός κτίσθηκε το 1741 απο τον άρχοντα Ευστάθιο Γεροστάθη μέσα σε 40 ημέρες κατά το τότε ορισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ναός μέσα στο περιορισμένο αυτό χρονικό περιθώριο, κατασκευάστηκε γρήγορα και μεγαλόπρεπα στον διαδεδομένο αυτήν την εποχή ρυθμό της τρίκλιτης Βασιλικής, και αποτελεί "ενδιαφέρον δείγμα ναοδομίας του 18ου αιώνος, διασώζον και τοιχογραφίες αυτής της εποχής", σύμφωνα με την υπουργική απόφαση περί κηρύξεως του ναού ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου.

Ο ναός, τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, ορθογώνιας κάτοψης έχει διαστάσεις 3,25 Χ 1,50. Στην Ανατολική πλευρά εξέχει η επτάπλευρη και εσωτερικά ημικυκλική κόγχη του Ιερού Βήματος, την οποία διατρυπά στο κέντρο μονόλοβο, στενό παράθυρο εν είδει πολεμίστρας , αφήνοντας να περνά ελάχιστο φως στο εσωτερικό της κόγχης.

Οι μακρές πλευρές του ναού (βόρεια και νότια) φέρουν από πέντε ορθογώνια παράθυρα που φωτίζουν αρκετά το εσωτερικό του ναού. Στην πρώτη φάση, στις πλευρές αυτές υπήρχαν εξωτερικά ξυλόστεγα χαγιάτια και πεζούλες, αρχιτεκτονική που ήταν διαδεδομένη την εποχή αυτή στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία. Το έτος 1898 τοιχίστηκαν οι μικρές τοξωτές πύλες και δύο μεγάλες ανοίχτηκαν όπως μαρτυρεί λιθανάγλυφη χρονολογία στο πάνω μέρος της βόρειας και της νότιας πόρτας.

Ο εσωτερικός χώρος διαμορφώνεται με όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των εκκλησιών της περιόδου της Τουρκοκρατίας. Λιγοστό φώς και απομόνωση από το εξωτερικό περιβάλλον με τον περιορισμό του μεγέθους των ανοιγμάτων, πλήρη απομόνωση του Ιερού με το ψηλό τέμπλο και δημιουργία ατμόσφαιρας περισυλλογής και ανάτασης που επιβάλλει το μεγάλο ύψος του χώρου σε συνδυασμό με τους σκοτεινούς τόνους των αγιογραφιών που καλύπτουν όλο το εσωτερικό του κατά τη συνήθεια της εποχής.Το Δυτικό τμήμα του ναού καταλαμβάνει ευρύχωρος νάρθηκας.

Με δύο σειρές αψιδωτών κιόνων ο ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη με ευρύτερο το μεσαίο κλίτος.

Τα τόξα των τοξοστοιχιών σχηματίζουν οριζόντιο επίπεδο,, στην κορυφή του οποίου στηρίζονται οι ισοϋψείς επίπεδες οροφές και των τριών κλιτών. Οι οροφές αυτές που στην αρχική τους κατασκευή ήταν πολύχρωμες, είναι διακοσμημένες με διάφορα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται απο λεπτές πτυχές προσαρμοσμένες στην οροφή και δημιουργούν την λεγόμενη "φατνωματική ραβδωτή οροφή" ή "μπακλαβαδωτά".

Στο κεντρικό τμήμα της οροφής, στο μέσο του ναού, σχηματίζεται σφαιρικός "ψευτοκουμπές" στοιχείο που απηχεί κάποια μνήμη τρούλλου, με ένθετη εικόνα του Παντοκράτορα Κυρίου, των μέσων του 19ου αιώνα.

Το Ιερό Βήμα χωρίζεται από τον Κυρίως Ναό με υψηλό μέχρι την οροφή ξύλινο και κατά τμήματα ξυλόγλυπτο τέμπλο, έργο των μέσων του 19ου αιώνα. Οι μεγάλες φορητές Δεσποτικές εικόνες του τέμπλου είναι έργα του 1743 και των αρχών του 20ου αιώνα, ενώ οι εικόνες του δωδεκάορτου είναι έργα του 1864. Της ίδιας εποχής με το τέμπλο είναι ο Δεσποτικός θρόνος και ο Άμβωνας. Από το αρχικό ξυλόγλυπτο τέμπλο που κάηκε στις μάχες του 1821 - 1822 σώζονται ιδιαίτερης τέχνης και αισθητικής ξυλόγλυπτο με εικονογραφίες βημόθυρα του Ιερού.

Οι τοίχοι του Ιερού Βήματος και του Κυρίως Ναού καλύπτονται από πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα διαμορφωμένο σε καθ` ύψους ζώνες. Την κάτω ζώνη περιτρέχει σειρά ολόσωμων αγίων, ακολουθεί η ζώνη των στηθαρίων με πρόσωπα αγίων μαρτύρων και οι επάλληλες επάνω ζώνες με παραστάσεις του Χριστολογικού κύκλου και απο εικονογραφικά θέματα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Οι τοιχογραφίες είναι έργο του 1743 και τμηματικά φέρουν επιζωγράφηση των μέσων και του τέλους του 19ου αιώνα.

Το 2001 ιδρύθηκε σωματείο με την επωνυμία "ο Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγίου Γεωργίου Κομποτίου", με σκοπό τη διάσωση, την ανακαίνιση και την προβολή του μνημείου.

Έχουν πραγματοποιηθεί τα εξής έργα:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 1741 ΕΩΣ 1969

·                    1741  Χτίζεται από τον «Γεροστάθη» ο Ι.Ν. του Αγίου Γεωργίου.

·                    1743  Αγιογραφείται ο ναός «δια χειρός Σεραφείμ Ιερομονάχου» και κατασκευάζεται το αρχικό τέμπλο, που δεν σώζεται όμως σήμερα. Διατηρούνται όμως τα βημόθυρα και μερικές από τις δεσποτικές του εικόνες με τις αφιερωματικές τους επιγραφές και τη χρονολογία 1743.

·                    1821  Μετέχοντας στην επανάσταση το Κομπότι καταστρέφεται. Μαζί του καταστράφηκε εντελώς το οχυρωμένο κωδωνοστάσιο του Αγ. Γεωργίου, ενώ και ο ναός υπέστη σημαντικές καταστροφές.

·                    1843  Αναφέρεται σε μεταγενέστερη γραπτή πηγή ως χρονολογία εικονογράφησης της παράστασης Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Δυτική πλευρά, από τον Δημήτριο Παπαδιαμάντη από το Μονοδέντρι Ζαγορίου. Πιθανότατα τότε έγινε και η επιζωγράφηση πάνω σε νέο στρώμα προετοιμασίας, στο Ιερό.

·                    1854  Κατά τα επαναστατικά γεγονότα του 1854, ο ναός υπέστη εκ νέου, μεγάλες καταστροφές.

·                    1859  Κατασκευάστηκε το περιτοίχισμα στο εξωτερικό του ναού και η δεύτερη είσοδος στα βορειοδυτικά, με τη μεγάλη ημικυκλική σκάλα, όπως μαρτυρά η ανάγλυφη χρονολογία στο κέντρο της.

·                    1864  Κατασκευάστηκε το σημερινό τέμπλο με τις εικόνες του όπως μαρτυρά η χρονολογία  15 Μαρτίου 1864 σε εικόνα του εορτολογίου και πιθανότατα ο άμβωνας με το δεσποτικό.

·                    1881  24 Ιουνίου, απελευθερώνεται η περιοχή από τους Τούρκους.

·                    1898  Ανοίχτηκαν οι δύο μεγάλες ορθογώνιες θύρες του ναού και τοιχίστηκαν αντίστοιχα οι δύο μικρότερες της Βόρειας πλευράς. Τότε ανοίχθηκαν επίσης τα παράθυρα και ζωγραφίστηκαν στο εσωτερικό τους. 

·                    1901  Κατασκευάστηκε το ξύλινο υπερώο του Νάρθηκα.

·                    1926  Χτίστηκε το σημερινό καμπαναριό σύμφωνα με την εγχάρακτη επιγραφή του.

·                    1952  Αναφέρεται ότι τη χρονιά αυτή έγινε ένας πρόχειρος καθαρισμός στις τοιχογραφίες, τουλάχιστον στη ζώνη των όρθιων αγίων, προκαλώντας αρκετές φθορές στη ζωγραφική. Τότε πρέπει να έγινε και η τελευταία επιζωγράφιση με τα σταμπωτά σχήματα από ελαιοχρώματα.

·                    1962  Αφαιρέθηκε η πλακόστρωση του δαπέδου για να στρωθεί με το πολύχρωμο σταυρόσχημο πλακάκι, που υπάρχει μέχρι σήμερα. (Πηγή: Μελέτη Συντήρησης Τοιχογραφιών κ. Ιωάννου Λιούγκου).

·                    1969  Ιστορικό διατηρητέο μνημείο ως ενδιαφέρον δείγμα νεοδομίας του 18^ου αιώνος διασώζων και τοιχογραφίες της εποχής αυτής. (ΦΕΚ 85/5-2-1969 τεύχος β΄.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 1969 ΕΩΣ 2017

·                    2001 Αντικατάσταση της στέγης (Χρηματοδότηση: Ενορία Κομποτίου και Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου).

·                    2003  Ανάθεση μελέτης Συντήρησης και Αποκατάστασης στο Γραφείο Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών - Μνημείο ΕΠΕ Σταύρος Μαμαλούκος - Αναστασία Καμπόλη-Μαμαλούκου & Συνεργάτες. (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου).

·                    2006  Ανάθεση Μελέτης Καθαρισμού Τοιχογραφιών στον Ιωάννη Λιούγκο Ειδικό Συντηρητή Έργων Τέχνης. (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου Κομποτίου).

·                    2008 Καθαρισμός εξωτερικής τοιχοποιίας - Αρμολόγηση εξωτερικών κονιαμάτων. (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου).

·                    2009 Διαμόρφωση προαυλίου χώρου - Πλακόστρωση - Κατασκευή πεζουλίων. (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου και πρώην Δήμος Κομποτίου).

·                    2010  Τοποθέτηση υδρορροών και υπόστεγων (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου).

·                    2013  Συντήρηση – Ανασύσταση από φθορές Τάφου Μεγάλου Φιλικού Ευεργέτου του Έθνους Κων/νου Γεροστάθη. (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου  Κομποτίου και Δήμος Νικολάου Σκουφά).

·                    2013-2014 Καθαρισμός - Συντήρηση όλων των φορητών Εικόνων του τέμπλου, δεσποτικού θρόνου, Εσταυρωμένου Ιερού Βήματος.

·                    2015   α. Αντικατάσταση μεταλλικών παραθύρων με ξύλινα (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·                               β. Συντήρηση – Αντικατάσταση (όπου κρίθηκε αναγκαίο) - Στερέωση ξύλινου πατώματος γυναικωνίτη (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·                               γ. Αντικατάσταση (όπου κρίθηκε αναγκαίο) - Στερέωση  ξύλινης σκάλας γυναικωνίτη (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·                               δ. Τοποθέτηση  σιδερένιων ελκυστήρων (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·                               ε. Επανατοποθέτηση ξύλινων ελκυστήρων που είχαν αφαιρεθεί για άγνωστο λόγο (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου)

·                               στ. Καθαρισμός Τοιχογραφιών περίπου 2 τετραγωνικά από την βόρεια πλευρά του κυρίως ναού (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·                               ζ. Πλακόστρωση βορείου πλευράς προαυλίου χώρου - Κατασκευή πεζουλίων (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου).

·         2016 Συντήρηση των βημοθύρων του παλαιού πρώτου τέμπλου (Χρηματοδότηση: Σύλλογος Φίλων Παλαιάς Εκκλησίας Αγ. Γεωργίου Κομποτίου).

·         2017   α.  Καθαρισμός – Συντήρηση Τοιχογραφιών Δυτικής πλευράς Χρηματοδότηση: Μεγάλοι Ευεργέτες του Συλλόγου: Γίνεται επικαιροποίηση του καταλόγου και θα αναρτηθεί πίνακας από το έτος ιδρύσεως έως και σήμερα.

Ύστερα απο έλεγχο των τοιχογραφιών της δυτικής πλευράς και έγκριση απο την Διευθύντρια της Εφορίας Αρχαιοτήτων Άρτας κ. Βαρβάρας Παπαδοπούλου, ο Σύλλογος προέβη στον καθαρισμό και την συντήρηση απο το ειδικό συνεργείο του κ. Ιωάννη Λιούγκου.

Μετά το πέρας των επεμβάσεων η Δντρια της Εφορίας Αρχαιοτήτων Άρτας κ. Βαρβάρα Παπαδοπούλου πρέβη στις εξής δηλώσεις:

Τα αποτελέσματα της συντήρησης είναι σημαντικά καθώς αποκάλυψαν, κάτω από πυκνό στρώμα αιθάλης, μέρος του εικονογραφικού προγράμματος του ναού. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται σε διαφορετικές χρονολογικές περιόδους, με κυριότερες αυτές του 18^ου και 19^ου αιώνα. Μεταξύ των σκηνών που συντηρήθηκαν σημαντικότερη είναι μία παράσταση που απεικονίζει την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για ένα σχετικά σπάνιο θέμα. Αριστερά εικονίζεται οχυρωμένη πόλη με εντυπωσιακά οικοδομήματα. Πάνω στις επάλξεις των τειχών υπάρχει πλήθος κόσμου μεταξύ των οποίων ιερωμένοι, οι οποίοι κρατούν την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας. Ξεχωρίζει μορφή γενειοφόρου ανδρός, ο οποίος επιδεικνύει το  Άγιο Μανδύλιο. Έξω από τα τείχη της Πόλης, ιππείς με υψωμένα τα ξίφη ακολουθούνται από πολυπληθή στρατό με υψωμένα τα δόρατα. Ανάλογος στρατός εικονίζεται και στη δεξιά πλευρά της παράστασης, του οποίου ηγείται μια μορφή πάνω σε άλογο η οποία φοράει εντυπωσιακό στέμμα. Στο πρόσθιο τμήμα της παράστασης είναι ζωγραφισμένα μισοβυθισμένα πλοία που υποδηλώνουν ότι είχε προηγηθεί ναυμαχία. Η παράσταση είναι αρκετά σπάνια. Το Άγιο Μανδύλιο και η εικόνα της Παναγίας πάνω από τα τείχη παραπέμπουν στο ιστορικό γεγονός της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης από τους Αβάρους που συνέβη το 626. Η μορφή του ιππέα με το στέμμα ταυτίζεται με τον αυτοκράτορα Ηράκλειο ο οποίος επιστρέφοντας από τον πόλεμο κατά των Περσών κατατρόπωσε τον συνασπισμένο στρατό των Αβάρων και Περσών. Ο ζωγράφος όμως της τοιχογραφίας του ναού του Αγίου Γεωργίου στο Κομπότι απεικονίζει τις μορφές των πολεμιστών με πολεμική εξάρτυση (σαρίκια, καμπυλωτά ξίφη) που θυμίζει περισσότερο τον Οθωμανικό στρατό. Τα στοιχεία αυτά που με καλλιτεχνική αδεία ενσωμάτωσε ο ζωγράφος στην παράσταση παραπέμπουν περισσότερο στην πολιορκία – άλωση της Κωνσταντινούπολης του 1453 και λιγότερο στο προαναφερόμενο ιστορικό γεγονός του 7^ου αιώνα. Από την άποψη αυτή η Υπηρεσία μας δημοσιεύει την παράσταση που χρονολογείται στο 18^ο αιώνα ως ανάμνηση της άλωσης του 1453. Η τοιχογραφία η οποία χρήζει περαιτέρω έρευνας, είναι εξαιρετικά σημαντική, γιατί απ΄όσο γνωρίζουμε δεν υπάρχει ανάλογη σε εκκλησίες της Ηπείρου. Το θέμα όμως δεν είναι άγνωστο καθώς συναντάται σε τοιχογραφίες ναού της Ρουμανίας, όπως στις εξωτερικές τοιχογραφίες του Μοναστηριού της Moldovita, που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 16^ου αιώνα.

                            β. Αντικατάσταση Ηλεκτρολογικού δικτύου (Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ηπείρου). Βρίσκεται στο στάδιο υπογραφών Προγραμματικής Σύμβασης στο Υπουργείο Πολιτισμού η οποία λόγω αλλαγών δομής των Οργανισμών του, αναμένεται.

Δείτε επίσης

• Μάχη στο Κομπότι

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η ιστοσελίδα του Δήμου Κομποτίου
• Η επίσημη ιστοσελίδα του Α.Ο. Κομποτίου Σκουφά