Κλισμός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κλισμός στη στήλη Ξάνθιππου, Αθήνα (430-420 π.Χ.)

Ο κλισμός είναι κλασική, Αρχαιοελληνική ξύλινη καρέκλα, με κυρτή πλάτη και κωνικά κυρτά πόδια. Αναπτύχθηκε και τελειοποιήθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. και έχει αναπαραχθεί πολλές φορές στα μεταγενέστερα χρόνια.

Βασικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα βασικά μέρη της καρέκλας αυτής είναι τα εμπρός πόδια, τα πίσω πόδια, οι τραβέρσες του καθίσματος και η καμπυλόγραμμη πλάτη. Τα μέρη αυτά ήταν κατασκευασμένα από μασίφ (συμπαγή) ξυλεία.[1] Τα κομψά, τοξοειδή πόδια της καρέκλας αυτής αποτελούσαν τα δημιουργήματα επιδέξιων εργασιών της ξυλουργικής τέχνης.

Αρχαία Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κλισμοί είναι γνωστό ότι βρέθηκαν πάνω σε απεικονίσεις αρχαίων επίπλων σε έργα κεραμικής και σε ανάγλυφα από τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. και μετά.[2] Στα γραπτά αρχαία κείμενα, κλισμός σημαίνει μια πολυθρόνα αλλά δεν υπάρχουν περιγραφές για συγκεκριμένες μορφές της. Στην Ιλιάδα (24η ραψωδία), σημειώνεται "ότι μετά από έκκληση του Πρίαμου, ο Αχιλλέας σηκώνεται από το θρόνο του, σηκώνει τον γέροντα στα πόδια του, βγαίνει να προετοιμάσει το σώμα του Έκτορα για την αξιοπρεπή κηδεία και επιστρέφει, για να πάρει τη θέση του στον κλισμό του".[3]

Ένα αγγείο με έναν σάτυρο που κουβαλά μια καρέκλα - κλισμό στον ώμο του δείχνει πόσο ελαφριές ήταν τέτοιες καρέκλες.[4] Τα κυρτά κωνικά πόδια της καρέκλας αυτής σαρώνουν προς τα εμπρός και προς τα πίσω, προσφέροντας σταθερότητα. Τα πίσω πόδια σαρώνουν συνεχώς προς τα πάνω για να στηρίξουν μια φαρδιά κοίλη πλάτη σαν κυρτή ταμπλέτα, η οποία υποστηρίζει τους ώμους του ατόμου που κάθεται ή που μπορεί να είναι αρκετά χαμηλά, ώστε να ακουμπάει έναν αγκώνα.

Η μακριά και κομψή καμπύλη του ήταν αρκετά δύσκολο να δημιουργηθεί[5] και μπορεί να είχε χαραχτεί από ένα μόνο κομμάτι ξύλου,[6] ή με τη χρήση αρμών με σύνδεσμο μόρσου - εγκοπής [7] ή με κάμψη με ατμό,[8] ή με κλασική καμπύλωση του ξύλου. [9][10] Συνήθως σκληρά είδη οξιάς ή δρυός χρησιμοποιούνταν.

Το κάθισμα ήταν φτιαγμένο από τέσσερις ξύλινες καμπυλωμένες ράβδους. Ένας ιστός από κορδόνια ή δερμάτινες λωρίδες στήριζαν ένα μαξιλάρι ή ένα πέπλο. Ο κλισμός, σχεδιαστικά ως έπιπλο, ήταν μια αποκλειστικά Αρχαιοελληνική δημιουργία, χωρίς να σχετίζεται με προγενέστερα Αιγυπτιακά ή Ασσυριακά έπιπλα - καρέκλες.[11]

Ο κλισμός -άγνωστο γιατί- εξέλιπε εντελώς κατά την ελληνιστική περίοδο. Ωστόσο, μόνο στο θέατρο του Διονύσου στους πρόποδες της Ακρόπολης στην Αθήνα, του 1ου αιώνα μ.Χ., υπάρχουν ορισμένες σκαλιστές παραστάσεις από κλισμούς.[12] Όπου ένας κλισμός ευρίσκεται σε Ρωμαϊκά πορτρέτα προσώπων που κάθονται, τα γλυπτά είναι αντίγραφα ελληνικών έργων.[13] Ίσως, η εξάλειψη του Κλισμού να οφείλεται σε σχεδιαστικό ελάττωμα, λ.χ. τα πόδια της καρέκλας να λυγίζουν προς τα έξω και χωρίς περαιτέρω στήριξη, τα πόδια θα απλωθούν και θα σπάσουν ευκολότερα.

Νεοκλασικισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο κλισμός αναβίωσε κατά τη δεύτερη αρχαιολογική φάση του Ευρωπαϊκού νεοκλασικισμού. Τέτοιου αρχαϊκού τύπου καρέκλες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο Παρίσι και μαζί με έπιπλα που κατασκευάστηκαν για τον ζωγράφο Ζακ-Λουί Νταβίντ και τον Τζώρζ Γιάκομπ το 1788. Πιθανά για να χρησιμοποιηθούν ως στηρίγματα σε πίνακες του Νταβίντ, όπου η νέα αίσθηση του ιστορικισμού απαιτούσε σαφώς μια οπτική αυθεντικότητα.[14]

Γαλλική καρέκλα klismos σχεδίασε και ο Γάλλος αρχιτέκτονας Jean-Jacques Lequeu το 1786 για μια διακόσμηση για το ξενοδοχείο Montholon[15], και η οποία παρήχθη από τον επιπλοποιό Jacob. Έκτοτε αυτά τα έπιπλα δεν απαντήθηκαν αλλά τα σχέδια των σε ακουαρέλες διατηρούνται στο Cabinet des Estampes.[16] Ο Σάιμον Τζέρβις έχει καταγράψει ότι ο Τζόζεφ Ράιτ του Ντέρμπι δημιούργησε ένα κάθισμα σχεδιαστικά προσεγγιστικό του στυλ klismos στο Penelope Unraveling Her Web, 1783–84 (Μουσείο Γκέτι).[17]

  • Καρέκλα Klismos (περίπου 1790), Κοπεγχάγη, Δανία (Μουσείο Τέχνης Δανίας)
    Καρέκλα Klismos (περίπου 1790), Κοπεγχάγη, Δανία (Μουσείο Τέχνης Δανίας)
  • Klismos (1808), του Benjamin Henry Latrobe, Φιλαδέλφεια, Πενσυλβάνια (Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης)
    Klismos (1808), του Benjamin Henry Latrobe, Φιλαδέλφεια, Πενσυλβάνια (Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης)
  • Klismos ( π. 1815-20) των John & Hugh Findlay, Βαλτιμόρη, Μέριλαντ (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης)
    Klismos ( π. 1815-20) των John & Hugh Findlay, Βαλτιμόρη, Μέριλαντ (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης)

20ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον εικοστό αιώνα, η κλασική φάση του μοντερνισμού σε συνδυασμό με το ρεύμα Art Deco συνδύασε τις απλές γραμμές του κλισμού για ένα επιθυμητό και ελκυστικό αποτέλεσμα. Οι καρέκλες αυτές σχεδιάστηκαν από τον Δανό Έντβαρντ Τόμσπον (Edvard Thomspon) και εικονογραφήθηκαν στο περιοδικό Architekten το 1922.[18] Το 1960, ο Βρετανός αρχιτέκτονας και σχεδιαστής επίπλων Τέρενς Χάρολντ Ρόμπστζον-Γκίμπινς συνάντησε τους Έλληνες επιπλοποιούς και κατασκευαστές Σούζαν και Ελευθέριο Σαρίδη και μαζί δημιούργησαν τη σειρά επίπλων Κλισμός[19], αναδημιουργώντας και ανασυνθέτοντας αρχαιοελληνικά έπιπλα με κάποια ακρίβεια, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων καρεκλών στυλ - κλισμός.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ http://ikee.lib.auth.gr/record/124232/files/tsioukas.pdf Μεταπτυχιακή εργασία του Θ. Τσιούκα (σελ. 9), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
  2. ↑ «klismos - Greek chair». Encyclopedia Britannica. 27 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2021. 
  3. ↑ Discussed by R.M.Frazer, "The κλισμός of Achilles Iliad 24.596-98," GRBS 12 (1971:295-301); Frazer interprets the lines as not inconsistent; following xenia, the Greek etiquette of hospitality, Achilles gives the thronos to Priam and takes the more modest klismos.
  4. ↑ Gisela M.A. Richter, Furniture of the Greeks, Etruscans and Romans (New York:Phaidon Press) 1966; klismos chairs are illustrated figs. 169-97; 276, 510-14.
  5. ↑ Pile, J.F. (2005). A History of Interior Design. Laurence King Publishing. σελ. 37. ISBN 9781856694186. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2017. 
  6. ↑ «klismos | Greek chair | Britannica.com». britannica.com. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2017. 
  7. ↑ Postell, J. (2012). Furniture Design. Wiley. σελ. 76. ISBN 9781118353158. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2017. 
  8. ↑ [1][νεκρός σύνδεσμος]
  9. ↑ David Davies (1 June 1996). «Plant your own furniture. Watch it grow». The Independent (UK). https://www.independent.co.uk/life-style/plant-your-own-furniture-watch-it-grow-1334849.html. Ανακτήθηκε στις 15 August 2011. 
  10. ↑ Rodkin, Dennis (February 25, 1996), The Gardener, Cllicago Tribul1e Sunday 
  11. ↑ "This chair possesses a profound originality unusual in the history of furniture" (Ole Wanscher, The Art of Furniture: 5000 Years of Furniture and Interiors, David Hohnen, tr. [New York/London/Amsterdam: Reinhold] 1966:15; klismos chairs are discussed pp 15-17, illus. pp 63-69; see also Charles Singer, E.J. Holmyard, et al., A History of Technology II: The Mediterranean Civilization and the Middle Ages (Oxford University Press) 1956:22.
  12. ↑ Noted by Wanscher, The Art of Furniture (1966), 16; one illustrated in Margarete Bieber, Die Denkmäler zum Theaterwesen im Altertum (1920), l, 4.
  13. ↑ For example and the seated portrait sculptures in the Capitoline Museums of a female (Wanscher 66-67) and a male (Wanscher 68-69), probably both after 4th-century BCE originals.
  14. ↑ The new studio furniture appears in David's The Lictors Bring to Brutus the Bodies of His Sons, 1789.
  15. ↑ Furnished for Mathieu de Montholon (1753–1788) ,conseiller d'état, the father of Charles Tristan, marquis de Montholon.
  16. ↑ Madeleine Jarry and Pierre Devinoy, Le siège français (Fribourg: Office du Livre) 1973: 260 and fig. 56.
  17. ↑ Jervis, reviewing Herculaneum paa Sjoelland [1988], in The Burlington Magazine 133 no. 1058 (May 1991:329); Getty Guide: Penelope Unraveling Her Web Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.
  18. ↑ Reproduced in Claire Selkurt, "New Classicism: Design of the 1920s in Denmark", The Journal of Decorative and Propaganda Arts, 4 (Spring, 1987:16-29) fig. 7 p. 25.
  19. ↑ «160 χρόνια Made In Greece – Βιομηχανία είσαι εδώ; - Παύλος Ηλ. Αγιαννίδης». Protagon.gr. 18 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2021.  Είμασταν όμως στις πολύτιμες καρέκλες του Μεγάρου Μαξίμου. Που προέρχονται (ιδού η λύση στο αίνιγμα της αρχής) από την ιστορική και λίαν εκτιμητέα – από την Παγκόσμια Ιστορία του Επίπλου – Συλλογή «Κλισμός» του επιπλοποιού Ελευθέριου Σαρίδη, μαζί με τον Βρετανό στην καταγωγή Νεοϋορκέζο σχεδιαστή Τέρενς Χάρολντ Ρόμπστζον-Γκίμπινς (1960), με βάση αρχαιοελληνικά μοτίβα.

 

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κλισμός&oldid=10130637"